De juf voor het kind dat ik was

11 maart 2016

'Het heeft een poosje geduurd, maar ik ben er achter. Mijn zoektocht van de afgelopen jaren leidde hiernaartoe. Ik wilde de juf zijn voor het kind dat ik zelf was.' Barbara Steeman verwoordt haar missie in het onderwijs in retrospect en deelt het hier op hetkind.

Voor het kind dat haar vrijheid zo lief had
Dat hutten bouwde op het grasveld voor de school vlakbij huis, dat met haar vriendjes op het dak van de school klom (oh, het gevoel van ‘dit mag toch niet?’ en ‘waarom eigenlijk niet, we maken niks stuk en we vallen er niet vanaf…). Het kind dat het heerlijk vond om te knuffelen, en op een warme dag in de regen te lopen in haar bikini en met haar blote voeten in het gras. En af en toe stout was.

Voor het bange kind
Bang voor die (sociaal-emotioneel) sterke kinderen die hun mond opentrokken, kliekjes vormden waar ik niet bij hoorde. Bang om iets verkeerds te zeggen en dan uitgelachen, bekritiseerd, of nog erger: buitengesloten te worden. Ik sloot me in mezelf op. Het kind dat zijn mond niet open doet in de kring tenzij hij zeker weet dat het een goed antwoord is. Het aangepaste kind. Dit kind kan leren als het zich veilig voelt. Maar wat als de angst in het kind zelf zit? Hoe kun je het helpen om moedig te zijn? 

Voor het begaafde kind
Dat al kon lezen toen ze vier was, dankzij haar grote zussen en broer die haar vaak voorlazen; vooral het boekje waarin het alfabet zo mooi werd beschreven: ‘A is een aapje dat eet uit zijn poot’. Ik ken het nog uit mijn hoofd. Mijn zussen namen me mee naar de bieb en ik verslond het ene boek na het andere. Op school leerde ik graag en makkelijk.

Voor het boze kind
Het kind dat niet goed weet grenzen aan te geven, dat liever niet boos is omdat het ergens voelt dat mensen daar bang voor zijn. Maar soms popt de onderdrukte boosheid hevig op, zoals stoom die moet ontsnappen uit een snelkookpan. Dat kind wilde ik leren zich uit te drukken en grenzen te voelen. Hoe kan een kind een grens aangeven als hij hem niet voelt? Dat moet eerst in de ervaring komen. Dat ik dit op latere leeftijd nog heb mogen ervaren en heb mogen inzien dat boosheid nuttig kan zijn, heeft me veel gebracht in mijn werk als juf.

Voor het kind dat gevoelig is
Haar vader en moeder, zussen en broer, haar hartsvriendin, de katten en poppen. Dat zo gevoelig was dat het aanvoelde dat mensen om haar heen niet lekker in hun vel zaten. Dat niet wilde dat zij ongelukkig waren of leden, dat daar het liefst zichzelf voor zou opofferen om hen blij te maken. En dat zoveel troost en liefde vond bij haar twee poppen. 

Voor het kind dat je het liefst níet wil zijn
Het lelijke, falende, luie, onaangepaste, kwetsbare kind. Het kind dat zo dramatisch uit de hoek kon komen, en dat zei: 'Ik kan het niet…' Het kind dat in haar hoofd ging zitten, dat niks snapte van hoe je van muurbloempje populair kon worden, dat bij de populaire kinderen wilde horen terwijl ze hen niet eens zo lief vond. Het kind dat gezien wilde worden, maar zichzelf niet liet zien. Het kind met weinig besef van eigen identiteit en met een laag gevoel van eigenwaarde. Natuurlijk is daar niks mis mee. Maar intern veroordeelde ik mezelf.

Voor de leerkracht zoals ik
Want dat kind met die mooie en moeilijke eigenschappen zit nog steeds in mij; ook nu ik leerkracht en coach ben. En ik heb er zoveel beter mee leren omgaan. Sterker nog, ik gebruik het in mijn werk. Omdat ik het meestal herken en weet wat er dan te doen is: insluiten.

Ik ben coach voor de gevoelige leerkracht wie het lijden van sommige kinderen zo aan het hart gaat. De leerkracht die net zoals ik wil weten hoe dat zit tussen mensen; hoe mensen elkaar kunnen ontmoeten of elkaar afwijzen of aanvallen. De leerkracht die zelf moeite heeft met de eigen boosheid of het snelle oordeel. En hoe je daar anders mee om kan gaan.

De leerkracht die wil weten hoe je kunt handelen bij faalangst van kinderen, of  hoe je omgaat met de vele indrukken van de schooldag, met lastige ouders, met de drukke klas, hoe je je grens kunt aangeven bij teveel werkdruk, hoe je voor de ander, de school, kunt zorgen zonder jezelf voorbij te lopen.

De leerkracht die wil weten hoe je feedback kunt geven en ontvangen van je collega’s zonder de ander voor het hoofd te stoten. Hoe je zichtbaar kunt worden en je je meer durft uit te spreken met al je kennis en talenten, terwijl het zo buiten je comfortzone ligt.

Mensen zeggen vaak: ik ben nu eenmaal zo, dat moet ik accepteren, daar moet ik mee leven.
Dat klopt deels. Dat is de ene, tot nu toe meest gebruikte kant van je. Die andere kant heb je ook en kun je ontwikkelen.

Door het omarmen van het bange, boze, dramatische deel van mijzelf, heb ik veel meer contact gekregen met de liefdevolle, voedende ‘ouder’ die ook in mij zit. En die kan ik steeds meer inzetten in mijn werk als juf.

Barbara Steeman is leerkracht en coach. Dit is haar website.