Wat?

Hoe houd je vast aan je pedagogische perspectief in een complex speelveld, waar veel belangen om voorrang strijden? Hoe geef je hieraan vorm vanuit een bestuurlijke rol?

NIVOZ biedt een ruimte waarin bestuurders als reflective practitioners samen met gastdocenten in dialoog gaan op actuele, bestuurlijke vraagstukken. Het traject Pedagogisch Leiderschap biedt de mogelijkheid de eigen werkelijkheid te confronteren met die van andere bestuurders, met actuele inzichten en kennis, in een open, doch vertrouwelijke, omgeving.

Potentiële deelnemers zijn: bestuurders in het onderwijs en/of de kinderopvang die ervaren dat zij een pedagogische verantwoordelijkheid hebben die inherent is aan – en van centraal belang is voor – het besturen van een onderwijsinstelling of een maatschappelijke kinderopvangorganisatie.

Data

• woensdag 11 september 2024
• woensdag 13 november 2024
• woensdag 8 januari 2025
• woensdag 12 maart 2025
• woensdag 21 mei 2025
   

De bijeenkomsten zijn van 15.00 tot 21.00 uur inclusief diner op een mooie locatie (De Hoorneboeg) in het midden van het land.

De kosten bedragen: € 4.000,-

Achtergrond

Meervoudige waardenafweging en bezieling

Een onderwijs- of kinderopvangorganisatie onderscheidt zich van andere organisaties door de morele, pedagogische kern van haar opdracht. Dat schept een bijzondere verantwoordelijkheid voor de bestuurder. Beslissingen staan in het licht van de waarden en overtuigingen van waaruit leraren en pedagogisch medewerkers handelen in interactie met hun leerlingen of kinderen. Bestuurders geven, al dan niet bewust, in hun handelen een moreel kader aan het pedagogisch handelen van directeuren, leraren en pedagogisch medewerkers. En zijn daarmee ook een voorbeeld voor iedereen in de organisatie.

Dit vraagt van bestuurders dat ze in staat zijn deze intrinsieke pedagogische opdracht te herkennen, en het moreel kompas te hanteren om het eigen gedrag daarop af te stemmen. Daarbij gaat het om het voortdurend laveren tussen de eisen van het systeem, de buitenwereld, de persoonlijke zingeving van alle betrokkenen, en de eigen, innerlijke drijfveren en bezieling van de bestuurder.

Om in dit soort vraagstukken een afweging te maken, biedt de klassiek instrumentele ‘managementbenadering’ onvoldoende houvast. Pedagogisch leiderschap voor bestuurders biedt deelnemers de ruimte om te komen tot een meervoudige waardenafweging. Afwegingen die onvergelijkbare waarden als doel‐middel rationaliteit, identiteit en zingeving mogelijk maken. Daarvoor is bezieling nodig, die zich toont als het gehele menselijke repertoire aangesproken en ingezet wordt: het intellect van het verstand, de empathie van het hart en de spirit van de wil; de drijvende kracht achter het handelen, op zowel individueel als collectief niveau. Dan ontstaat er ruimte voor een meervoudige waardenafweging.

Over de opzet

Pedagogische ontwikkelvraag

De deelnemers werken tijdens het programma rond een pedagogisch gerichte ontwikkelvraag, die tijdens de eerste bijeenkomst geformuleerd wordt. In deze ontwikkelvraag komen de persoonlijke opvattingen over de goede rol als bestuurder samen met pedagogische uitgangspunten voor het werk met de kinderen. Deze vraag is gericht op het bereiken van congruentie tussen het primaire proces en de wijze van werken binnen het bestuur. Dat vraagt om een reflectie op pedagogische uitgangspunten. Soms blijkt een wezenlijke verandering nodig, ofwel in de organisatie, ofwel bij jezelf. Deze verandering vergt een bepaalde doorbraak, maar dan eerder in gedrag en/of processen, dan in het ontwerpen van een nieuwe structuur.

We zijn ervan overtuigd (zie toelichting op de achtergrond van het programma verderop) dat de diepgaande maatschappelijke veranderingen die plaatsvinden, een fundamenteel ander antwoord vragen van organisaties in onderwijs en kinderopvang. Tegelijkertijd kan deze ontwikkeling slechts stapsgewijs plaatsvinden. Duurzame ontwikkeling ontstaat door steeds opnieuw vanuit een sterke, pedagogisch onderbouwde kerngedachte te reflecteren op de volgende stap die gezet moet worden.

De ontwikkelvraag die geformuleerd wordt, biedt het houvast én het ontwikkelproces in dit traject en hopelijk nog lang daarna.

De vragen en invalshoeken

In de daaropvolgende bijeenkomsten werken we vanuit drie invalshoeken aan deze vraag. Achtereenvolgens staan de volgende vragen centraal:

• Wie je bent - Wat is je persoonlijke achtergrond en drijfveer? Vanuit welk perspectief doe je je werk? Wat neem je aan bagage mee om je rol als bestuurder te vervullen?
• Wat je te doen hebt - Wat zie je als opdracht voor jou en voor je organisatie? Wat speelt er specifiek in je context, wat het maken van een scherpe keuze nodig maakt? Welke kant, waartoe, neigt die keuze voor jou op? Waarop ben je dan aanspreekbaar?
• Wat je doet - Wat zijn je handelingspatronen als bestuurder? Wat is effectief gebleken, en tegen welke beperkingen loop je aan? Welk ander of nieuw gedrag is er nodig in je rol? Wat heb je nodig om dat te tonen?
   

In deze bijeenkomsten wordt steeds een mix gemaakt van inhoudelijke onderbouwing, door middel van voorbereidende literatuur en/of een college van een gastdocent; persoonlijke reflectie door afwisselende interactieve werkvormen en tot slot concrete ontwikkeling en toepassing op de eigen situatie.

De bijeenkomsten volgen een opzet, waarbij de focus van het gesprek steeds op een ander aspect gelegd wordt. We maken een beweging vanuit de hoofdlijnen van de pedagogiek, via de grote vraagstukken in de wereld, naar de vraagstukken in het onderwijs, naar de specifieke vraag naar de inrichting van de ‘pedagogische arbeidsorganisatie’. Inleidingen werden vorig jaar verzorgd door gastsprekers: Lisette Bastiaansen, Kees Klomp, Iliass El Hadioui en Lotteke de Kruijf. We streven dit jaar naar een vergelijkbare groep wetenschappers op het terrein van de pedagogische en ook maatschappelijke opdracht en op het gebied van professionele cultuur en organisatie.

Tijdens de slotbijeenkomst komen de lijnen bij elkaar en worden er perspectieven geformuleerd, om te reflecteren op de ontwikkelvragen van bij de start.

Tussentijds

Tussen de bijeenkomsten in is er steeds een online bijeenkomst in kleinere groepjes met overeenkomende ontwikkelvragen. Het doel hiervan is het bereiken van diepgang op de ontwikkelvragen, elkaar te ondersteunen in het realiseren van de pedagogische opdracht en verbonden te zijn met elkaars organisaties. Ook wordt er gereflecteerd op de afgelopen bijeenkomst en vooruitgeblikt op de volgende bijeenkomst.

Resultaat

Het resultaat van het programma is vierledig:

• Inhoudelijke verdieping door gastcolleges en bespreking van pedagogische literatuur
• Persoonlijke reflectie door uitwisseling met collega’s onder leiding van stevige, ervaren docenten
• Concrete houvast voor verdere doorontwikkeling van de ontwikkelvraag in de eigen organisatie
• Versterking van de rol als bestuurder als pedagogisch leider

De begeleiders

Hartger Wassink - De professionele dialoog
Hartger Wassink is zelfstandig adviseur voor bestuur, toezicht en leiderschap. Zijn missie is om leidinggevenden, bestuurders en toezichthouders inspiratie en voldoening te laten ervaren in hun werk. De dialoog is daarvoor voor hem een onmisbare communicatievorm. Hij is met name in het onderwijs actief, en daarnaast in andere maatschappelijk gerichte organisaties, onder andere in zorg en wonen.

Edith van Montfort - SAAM *
Drs. Edith van Montfort was de voorbije 13 jaar bestuurder bij SAAM* dat bestaat uit 25 basisscholen in vijf gemeenten in en rondom Oss (6.600 kinderen en zo’n 740 collega’s). Daar is zij nu 'collega van beleid' met de opdracht leren en opleiden. Zij is leraar, opleider, pedagoog, onderwijskundige en toezichthouder in het onderwijs.

Karin van Zutphen - NIVOZ-opleidingen
Karin van Zutphen is sinds 1 maart 2022 opleider bij stichting NIVOZ. Ze begeleidt onderwijsprofessionals op het gebied van pedagogisch tact en leiderschap. Daarnaast is ze als coach werkzaam bij Operation Education waar ze met schoolleiders die een systeemverandering willen bewerkstelligen op expeditie gaat. Zelf heeft Karin 16 jaar gewerkt als schoolleider primair onderwijs, waarvan de laatste 8 jaar in de innovatieve organisatie Wittering.nl. 

Over NIVOZ

Stichting NIVOZ sterkt schoolleiders en leraren in de uitvoering van hun pedagogische opdracht. Dat doen we op verschillende manieren: door onze opleidingstrajecten Pedagogische Tact en Pedagogisch Leiderschap (NIVOZ-opleidingen), legitimering, reflecties en onderzoek (NIVOZ-onderzoek & ontwikkeling), door Onderwijsavonden en symposia (NIVOZ-podium) en door online publicaties (NIVOZ-platform hetkind).

Vanaf september 2022 is NIVOZ, onder de verantwoordelijkheid van de Erasmus Universiteit Rotterdam, gestart met een Educatieve Master Primair Onderwijs (EMPO) in Rotterdam. Daarnaast is er het vierjarige Whole Child/Teacher Development-programma en een Programma Grootstedeljke Pedagogiek (PGP).