De bedoeling

“Een aanpak die uitgaat van Whole Child Development (WCD) erkent de waarde van alle dimensies van menselijke ontwikkeling, van de jongste kindertijd tot de vroege volwassenheid, en staat voor een onderwijs dat de fysieke, sociale, emotionele, cognitieve, creatieve, spirituele en ethische ontwikkeling van ieder kind adresseert. Door kinderen onderwijs te bieden waarmee ze zich in (en vanuit) alle dimensies van hun mens-zijn kunnen ontwikkelen, willen we ertoe bijdragen dat zij verbonden raken met zichzelf, anderen en de wereld, en dat zij bereid en in staat zijn om vanuit de eigen, unieke mogelijkheden in vrijheid en met gevoel voor verantwoordelijkheid bij te dragen aan het welzijn van ieder en de wereld."

Op basis van een point of view, geschreven door NIVOZ, hebben Porticus en NIVOZ, samen met vier lerarenopleidingen en een aantal schoolleiders een vierjarig programma ontwikkeld om leraren en schoolleiders beter toe te rusten om vanuit het whole child development­ perspectief onderwijs te verzorgen in de grootstedelijke context.

Het programma kent vier aandachtsgebieden:

1. Innovaties binnen de betrokken lerarenop­leidingen gericht op whole teacher development;
2. Schoolontwikkeling gericht op whole child development in scholen in de grootstedelijke context d.m.v. een WCD­-leiderschaps­programma en ondersteuning schoolteams;
3. Onderbouwing met (innovatief) onderzoek gericht op de praktijk in de betrokken opleidingen en scholen
4. Verspreiden van onderzoek en goede prak­tijken om belanghebbenden te informeren en te betrekken
    

NIVOZ draagt samen met Porticus de verantwoordelijkheid voor het programmamanagement. Ook zal NIVOZ vanuit haar ervaring met de trajecten Pedagogisch Leiderschap de school­leiders begeleiden in het WCD-­leiderschaps­programma.

De opzet en aanpak

Het realiseren van Whole Child Development raakt de persoonlijke bestaande referentiekaders van leraren en schoolleiders. Onderwijzen vraagt meer dan vaardigheden en kennis, het doet een appèl op de leerkracht om er als persoon te zijn – met hart, hoofd, lichaam én vanuit pedagogische tact. Whole Child Development kan in die zin niet zonder Whole Teacher Development (WTD). Het verzorgen van onderwijs dat zich richt op de brede ontwikkeling van het hele kind, vraagt om leraren die zowel als mens als in het professionele zelfverstaan breed en diep ontwikkeld zijn. Leraren die werken vanuit een pedagogische oriëntatie, waarin zij in de ontmoeting met het kind bereid zijn om open en onbevooroordeeld te kijken en te luisteren naar wat zich aandient. Iedere keer weer.

Het WCD-programma heeft een heldere ambitie en is tegelijkertijd in het ontwerp en uitvoering zelf ook voorwerp van onderzoek. Je zou kunnen zeggen dat we onderzoek in de eerste plaats inzetten als ‘instrument’, dienstbaar dus aan weloverwogen ontwikkeling van de onderwijspraktijk. We bouwen aan een praktijktheorie over breed vormend onderwijs met behulp van actieonderzoek en door verschillende leergemeenschappen te vormen waarin eigen ervaringen en onderzoeksresultaten worden besproken. Door de beelden vanuit praktijk en theorie samen te brengen, proberen we een zo genuanceerd en doorwrocht mogelijk beeld te krijgen van wat we te doen hebben om kwalitatief hoogwaardig onderwijs te geven. Onderwijs dat leerlingen in staat stelt zich in de volle breedte van hun menszijn te ontwikkelen.

Vier scholen zijn met ons het avontuur aangegaan. De schoolleiders delen de ambitie van onderwijs dat recht doet aan de hele mens en waarbinnen iedereen zijn of haar potentieel kan benutten. Ook zij werken in een leergemeenschap aan professionalisering gericht op het (door)ontwikkelen van breed vormend onderwijs voor alle leerlingen. Zij hebben een WCD-leiderschapstraject gevolgd en werken nauw samen met de opleidingen in zogeheten werkplaatsen.

De mensen, de opleidingen en de scholen

Hier vind je een overzicht van de mensen die deelnemen aan het WCD-programma, met de uiteenlopende rollen en functies.

Stuurgroep WCD: Gabrielle Taus, Willemijn van Woerkum, Aziza
Mayo (NIVOZ), Iwanna Swart (Porticus).
Programmamanager Porticus: Iwanna Swart.
Casestudy writer Partnering Study: Thom Sprenger.
Programmaleider: Willemijn van Woerkum (NIVOZ).
Onderzoeksleider: Aziza Mayo (Kenniscentrum POP, HS Leiden, NIVOZ).
Programmaonderzoekers: Eveline Oostdijk (NIVOZ), Leone de Voogd (NIVOZ) , Inge Andersen (Penta Nova), Saar Frieling (HS Leiden).
 

Lerarenopleidingen

• Hogeschool van Amsterdam (projectleider Marco Snoek, innovator opleidingen Dion Sondervan, onderzoeker Ina Cijvat).
• Hogeschool Leiden – Spring (projectleider Nynke Verdoner, onderzoeker Mart Ottenheim en innovator opleiding Hieke van Til).
• Driestar Educatief (projectleider Peter van Olst, onderzoeker Bram de Muynck, innovator curriculum Maaike van Selm)
• Windesheim – Teachers College (projectleider Jael de Jong Weissman, innovator opleidingen Marlies ter Beek-Geertse)

De scholen

• De Globe (PO, Amsterdam), schoolleiders Erwin Bolt en Marlies Breijs.
• Zuiderlicht College en Creatief College Amsterdam (VO, Amsterdam), schoolleider Olga Onrust, plv. Nienke Bezemer.
• Spring High (PO-VO, Amsterdam), schoolleider Camyre de Adelhart Toorop en Dirk-Jan van Dijk.

• Expeditie 0-18 (PO-VO, Zwolle), regisseurs Annelies Robben, Martijn Marsman, Sebastiaan van der Laan, Manon Kesseling, Thomas Bouter.

Kernconcepten en uitgangspunten (voorlopig)

In deze bijlage vind je een beknopt overzicht van de zich ontwikkelende praktijktheorie en kernconcepten van het Whole Child Development programma. Hierin beschrijven we wat we bedoelen en beogen (onze intenties) en wat we denken dat daarvoor nodig is (randvoorwaarden, vormen en handelingspraktijken). Het document geeft weer hoe de betrokken onderwijsprofessionals denken en is gebaseerd op gesprekken in het najaar van 2020, aangevuld met literatuur en nieuwe inzichten die in de verschillende leergemeenschappen zijn opgedaan tot januari 2022. 

• Wat beogen we met Whole Child Development en waarom is dat belangrijk?
• Wat is Whole Child Education?
• Wat vraagt Whole Child Development van de school en de lerarenopleiding?
• Wat vraagt Whole Child Development van de leraar en Whole Teacher Education?
• Wat vraagt een oriëntatie op Whole Child Development van de samenleving?   
   

De praktijktheorie en kernconcepten dienen als ijkpunt voor de innovatieprocessen in de opleidingen en scholen en dragen bij aan de beantwoording van de onderzoeksvragen van het programma. Dit overzicht zal gedurende het programma verder worden uitgebreid en aangepast aan de hand van wetenschappelijke theorie en onderzoek en nieuwe inzichten uit de zich ontwikkelende praktijk.

Voortgangsrapportage

De artikelen ter inspiratie

Er worden in deze vier jaar artikelen geschreven en gelezen die van betekenis zijn in het programma, dan wel een weerslag ervan zijn. Op die manier hopen we, naast onze partners, een bredere groep geïnteresseerden mee te nemen in de ontwikkelingen.

Achter deze link vind je de artikelen, blogs en podcasts die tot nu toe zijn geschreven en gemaakt en als zodanig voor jou zijn geselecteerd. In de loop van de tijd worden daar nieuwe bijdragen aan toegevoegd.