Stichting Nivoz logo
Sterkt leraren, schoolleiders en betrokkenen bij de uitvoering van hun pedagogische opdracht

Nivoz Opleidingen

Werkplaats Pedagogiek van de gelijkheid (Cultureel Responsief Lesgeven)

Scholen worden steeds diverser en de ondersteuning die teams krijgen om zich daarin staande te houden, gaat lang niet altijd gelijk op. Sommige jonge mensen lijken van een andere planeet te komen: de school staat zo ver af van wat zij thuis en buiten school gewend zijn, dat de culturele mismatch compleet is. Omgaan met verschillen klinkt dan prachtig, maar hoe doe je dat eigenlijk? Wat leerlingen van huis uit meekrijgen, kun je als school immers niet veranderen. Wel kun je als school gerichte actie ondernemen tegen sociaal-economische segregatie door zo min mogelijk drempels op te werpen voor kinderen en hun landing te verzachten (Van den Bergh et al., 2020). Precies dit gaan we onderzoeken in de werkplaats ‘Pedagogiek van de gelijkheid’. ‘Wat hebben wij als schoolteam te doen om dit kind te leren begrijpen en zo te begeleiden dat het zijn/haar toegevoegde waarde voor de wereld leert ontdekken?’

Jullie maken verschil

Elke keuze die jij en je team maken heeft gevolgen, die leerlingen belemmeren of juist een extra duwtje geven. In de werkplaats ‘Pedagogiek van de gelijkheid’ maken we je ervan bewust hoe jij en leraren met jullie handelingen en keuzes verschillen tussen leerlingen soms eerder vergroten dan verkleinen, en vooral wat jullie anders kunnen doen. Kleine aanpassingen waarmee álle leerlingen kansen krijgen om te leren. Jij en je team gaan ervaren hoe de actieve inzet van ieders culturele bronnen - van jullie, van leerlingen én van hun ouders - het onderwijs voor iedereen betekenisvoller, eerlijker en leuker kan maken.

Eerlijke kansen geven vraagt om ongelijk behandelen

Leerlingen groeien niet alleen thuis op, maar ook op school en in de buurt. Al deze verschillende leefwerelden hanteren vaak onderling tegenstrijdige normen en waarden. Een grote groep jonge mensen ervaart een kloof tussen de (culturele) kennis die zij buiten school meekrijgen en de kennis die zij op school krijgen aangereikt. Zij kunnen het gevoel hebben dat de leraar hen niet begrijpt en het niet relevant vindt wat ze van hun familie of vrienden geleerd hebben. Omgekeerd zijn voor leraren de kennis en vaardigheden die leerlingen buiten school hebben opgedaan niet altijd herkenbaar, doordat ze zelf een andere culturele en sociale achtergrond hebben. 

Deze discontinuïteit tussen school, thuis en de straat kan ertoe leiden dat leerlingen hun betrokkenheid bij school verliezen en hierdoor zelfs minder goed presteren. 

In de werkplaats laten we zien hoe jij met je team de discontinuïteit tussen thuis en school kunt verminderen door gebruik te maken van de verborgen buitenschoolse kennis(bronnen) van leerlingen. Daarbij leggen we de nadruk op hun talenten in plaats van tekorten. Jonge mensen weten vaak veel meer over de wereld dan je beseft.  

De vraag is dus niet ‘Hoe kan ik leerlingen motiveren?’, maar ‘Wat motiveert dit kind of deze jongvolwassene?’. Hoe kun je voortbouwen op hun competenties die ze buiten school hebben opgedaan? Het dagelijks leven van de leerlingen blijkt een rijke kennisbron waar leraren ook in de klas uit kunnen putten. De inzet van deze buitenschoolse kennisbronnen draagt bij aan de cognitieve, sociale en persoonlijke ontwikkeling.

Leerlingen met diverse achtergronden leren elkaar beter kennen, er ontstaan nieuwe verbindingen en er is meer sociale samenhang. Leerlingen en leraren ontwikkelen een bredere kijk op elkaar en een nieuwsgierige houding. Hun zelfvertrouwen groeit en ze worden zich bewust van de wereld om hen heen, hun talenten, kennis en vaardigheden. Dat is bevorderlijk voor de motivatie van zowel leerlingen als leraren. 

Programma

Gedurende zes dagdelen gaan we in op vragen als: hoe werkt ongelijkheid? Wat kun je als school doen? Wat vraagt dat van individuele professionals en teams in de omgang met kinderen en ouders? Tussen de bijeenkomsten in maak je opdrachten en oefen je in je praktijk.  

Dag 1

“Ik, de leraar” – Je rol, overtuigingen en pedagogische opdracht

Wat betekent kansengelijkheid in jouw dagelijks handelen? Welke oordelen, overtuigingen en hoop draag je mee? Je reflecteert op je professionele zelfverstaan, je biografie als leraar en je pedagogisch kompas. Theorie (o.a. Kelchtermans en Biesta) en ervaringsgerichte werkvormen wisselen elkaar af.

Dag 2

Kijken met andere ogen naar de leefwereld van leerlingen: waarachtige ontmoetingen in Charlois

We verlaten het Dokhuis en betreden Charlois, Rotterdam-Zuid. Niet als toeschouwer, maar als deelnemer. In gesprek met pedagogische partners laten we ons raken door verhalen uit de wijk – verhalen die lijken op die van onze eigen leerlingen. We oefenen in anders zien: zonder oordeel, met nieuwsgierigheid. Want wat leerlingen van buiten school meenemen, komt mee de klas in. Vandaag verkennen we hoe je als leraar ruimte maakt voor die leefwereld – en wat dat vraagt van jou, je blik en je handelen.

Dag 3

De leefwereld van je eigen leerlingen: buitenschoolse kennisbronnen zichtbaar maken en benutten

Je verkent hoe je als leraar kunt bouwen aan bruggen tussen school en thuis. We werken met funds of knowledge/identity, cirkels van betekenis en concrete casussen uit je eigen praktijk. Je leert hoe je leerlingen écht kunt laten floreren door wat ze al weten en kunnen serieus te nemen.

Dag 4

Het team als krachtbron: Samen werken aan inclusieve schoolpraktijken

Wat jullie als team doen, maakt het verschil. Je leert hoe teamcultuur en gedeelde pedagogiek bijdragen aan gelijke kansen. Met theorie over teamkracht en sociaal ondernemerschap verkennen we hoe je als schoolteam structureel ongelijkheid kunt tegengaan – van klas tot buurt.

Kosten en info voor deelname

Voor wie?

Schoolleiders/teamleiders/leraren in het PO, VO, MBO en lerarenopleiders

Wanneer?  

Het traject vindt plaats op de volgende data:

   •   13 januari 2026, 10.00–16.00 uur

   •   3 maart 2026, 13.00–17.00 uur

   •   14 april 2026, 13.00–17.00 uur

   •   2 juni 2026, 10.00–16.00 uur 

Ben je geïnteresseerd in deze werkplaats, als school of als individuele professional? Schrijf je in of neem even contact op met Martijn Verhagen, teamleider Opledingen

 


Door wie? Sabrina Alhanachi en Anouk Liebrand 

 

Begeleiders

Sabrina Alhanachi (PhD) is wetenschappelijk medewerker bij NIVOZ. Zij wordt gedreven door de vraag hoe we de achtergronden van alle leerlingen in de klas kunnen betrekken om kansengelijkheid te bevorderen. In februari 2023 verdedigde zij haar proefschrift rondom het samenwerken van docenten op het gebied van cultureel responsief lesgeven. Sabrina heeft zowel onderzoeks- als onderwijservaring en expertise op de domeinen van cultureel responsief onderwijs, funds of knowledge, etnische identiteit, diversiteit in het onderwijs, kansengelijkheid in cultureel diverse klassen en docentprofessionalisering.

Anouk Liebrand is onderwijskundige en opleider Pedagogische Tact en Pedagogisch Leiderschap bij NIVOZ. Kinderen worden wat volwassenen in hen zien. Niet alleen de kwetsbaarheid waarmee kinderen de school binnenkomen, maar de manier waarop leraren daarmee omgaan maakt het verschil. Dat geldt voor elk kind, maar meer nog voor het kind dat niet lijkt op wat de leraar kent. Omdat het anders praat, er raar uitziet, een vreemd paspoort of geloof heeft. Succes komt met supporters, mensen die je aanmoedigen en bemoedigen. Dat leerde Anouk al snel als zeer slechtziend meisje in het reguliere onderwijs in de jaren zeventig en tachtig. Haar juffrouw Riet, meneer Rietjens, conrector en conciërge Frans spiegelden liefde in plaats van een label. Zij lieten haar weten: ‘Jij komt ver!’ Elk kind openen voor de wereld en de wereld openen voor elk kind. Anouk bemoedigt op haar beurt met veel plezier onderwijsprofessionals die dat willen realiseren.

Delen:
Op de hoogte blijven?
Schrijf je in voor de nieuwsbrief