Elke keuze die jij en je team maken heeft gevolgen, die leerlingen belemmeren of juist een extra duwtje geven. In de werkplaats ‘Pedagogiek van de gelijkheid’ maken we je ervan bewust hoe jij en leraren met jullie handelingen en keuzes verschillen tussen leerlingen soms eerder vergroten dan verkleinen, en vooral wat jullie anders kunnen doen. Kleine aanpassingen waarmee álle leerlingen kansen krijgen om te leren. Jij en je team gaan ervaren hoe de actieve inzet van de ieders culturele bronnen - van jullie, van leerlingen én van hun ouders - het onderwijs voor iedereen betekenisvoller, eerlijker en leuker kan maken.

Leerlingen groeien niet alleen thuis op, maar ook op school en in de buurt. Al deze verschillende leefwerelden hanteren vaak onderling tegenstrijdige normen en waarden. Een grote groep jonge mensen ervaart een kloof tussen de (culturele) kennis die zij buiten school meekrijgen en de kennis die zij op school krijgen aangereikt. Zij kunnen het gevoel hebben dat de leraar hen niet begrijpt en het niet relevant vindt wat ze van hun familie of vrienden geleerd hebben. Omgekeerd zijn voor leraren de kennis en vaardigheden die leerlingen buiten school hebben opgedaan niet altijd herkenbaar, doordat ze zelf een andere culturele en sociale achtergrond hebben. 

Deze discontinuïteit tussen school, thuis en de straat kan ertoe leiden dat leerlingen hun betrokkenheid bij school verliezen en hierdoor zelfs minder goed presteren. 

In de werkplaats laten we zien hoe jij met je team de discontinuïteit tussen thuis en school kunt verminderen door gebruik te maken van de verborgen buitenschoolse kennis(bronnen) van leerlingen. Daarbij leggen we de nadruk op hun talenten in plaats van tekorten. Jonge mensen weten vaak veel meer over de wereld dan je beseft.  

De vraag is dus niet ‘Hoe kan ik leerlingen motiveren?’, maar ‘Wat motiveert dit kind of dit jonge mens?’. Hoe kun je voortbouwen op hun competenties die ze buiten school hebben opgedaan? Het dagelijks leven van de leerlingen blijkt een rijke kennisbron waar leraren ook in de klas uit kunnen putten. De inzet van deze buitenschoolse kennisbronnen draagt bij aan de cognitieve, sociale en persoonlijke ontwikkeling. Leerlingen met diverse achtergronden leren elkaar beter kennen, er ontstaan nieuwe verbindingen en er is meer sociale samenhang. Leerlingen en leraren ontwikkelen een bredere kijk op elkaar en een nieuwsgierige houding. Hun zelfvertrouwen groeit en ze worden zich bewust van de wereld om hen heen, hun talenten, kennis en vaardigheden. Dat is bevorderlijk voor de motivatie van zowel leerlingen als leraren. 

Gedurende vier dagdelen gaan we in op vragen als: hoe werkt ongelijkheid? Wat kun je als school doen? Wat vraagt dat van individuele professionals en teams in de omgang met kinderen en ouders? Tussen de bijeenkomsten in maak je opdrachten en oefen je in je praktijk.  

Dagdeel 1 en 2:   

Jullie pedagogische opdracht: wat je te doen hebt 

Om te beginnen werken we een hele dag met elkaar. Je krijgt zicht op de oorzaken en gevolgen van sociale ongelijkheid en de rol van onderwijs daarin: ‘Hoe komt het eigenlijk dat onderwijs verschillen tussen leerlingen soms eerder vergroot dan verkleint?’ Als je beseft dat kinderen een ongelijke startpositie hebben, dan realiseer je je ook dat je daar als schoolleider met je team iets aan kan doen.  

Dagdeel 3:  

Professioneel zelfverstaan: wie ben jij/zijn jullie nu en wie wil je/willen jullie zijn? En hoe ben je/zijn jullie in de ontmoeting met de ander of het andere? 

Jullie kunnen beter aansluiten bij wat jonge mensen van huis uit aan kennis en ervaringen meenemen. Maar dat gaat niet vanzelf en vraagt om een inspanning. Jullie zullen de strijd aan moeten met de opvattingen, (voor)oordelen en verwachtingen die je zelf hebt meegekregen en koestert, persoonlijk en professioneel. We houden je een spiegel voor: hoe kijk jij naar leerlingen en op basis waarvan bepaal je wat ze kunnen? Heb jij er echt vertrouwen in dat je alle leerlingen het beste onderwijs kunt geven? En waarom lukt het jullie niet bij iedere leerling? De antwoorden op die vragen bepalen mede hoeveel je zult investeren in leerlingen. 

Aansluiten bij de leefwereld van je leerlingen is een tovermiddel. Daarmee verklein je de kloof tussen thuis(milieu) en school. En als leerlingen zich thuis voelen op school, gaan ze beter leren en kun je bijdragen aan hun persoonlijke ontwikkeling. Tijdens dit dagdeel maken we een pedagogische wandeling door Rotterdam-Zuid en gaan we van grenszones ontmoetplekken maken. Nieuwsgierig zijn in de leefwereld van de ander. We dagen je uit om de gebaande paden te verlaten, te stoppen met vergelijken en te starten met ervaren. Met een open blik en vrij van verwachtingen zul je dingen in een heel nieuw licht gaan zien. Ervaren wat je tegenkomt, bij de ander én vooral jezelf: ‘Ooh, dat is raar’ of ‘Te gek, dat wil ik ook’. Je wordt je ervan bewust dat wat voor een ander heel vertrouwd is, voor jou erg vreemd kan zijn en andersom. Terug in het Dokhuis reflecteer je op de betekenis hiervan voor je eigen praktijk en formuleer je de eerste acties voor op school. 

Dagdeel 4:  

Bouwen aan gemeenschap: leren van en met collega’s, ouders en leerlingen 

In dit laatste dagdeel bieden we handvatten en formuleer jij concrete acties om met je collega’s, ouders en misschien ook andere partners, te gaan werken aan meer kansengelijkheid op jullie school. En daarmee voor alle jonge mensen straks ook in de samenleving. Jullie kunnen het verschil maken! Geloof in de impact van onderwijs en vertrouwen in eigen kunnen zijn bepalend. Hoe bekwamer jullie je voelen, hoe beter jonge mensen leren. Hier is een grote taak weggelegd voor jou als schoolleider: hoe gaan jullie met elkaar om en hoe doe je het samen met leerlingen, ouders en de buurt? Het is belangrijk om elkaar intensief te ontmoeten middenin de paradox ‘wees jezelf’ en ‘pas je aan’.  Het vraagt dat je ruimte maakt voor teamreflectie en dialoog en waarden (opnieuw) laadt: dit zijn wij, dit maakt ons werk de moeite waard en wij kunnen de toekomst aan. Daarnaast is het van belang dat jullie sociaal ondernemerschap ontwikkelen om de leefwerelden van leraren, leerlingen en hun ouders verbinden. En, niet alleen de klas, maar ook de buurt gaan zien als jullie werkterrein.  

Schoolleiders/teamleiders/leraren in het PO, VO, MBO en lerarenopleiders

Wanneer?