J A A R V ER S L AG 2 02 1
2
3 Er zijn kinderen Er zijn kinderen die je kunt lezen als een boek. Er zijn kinderen die met geen pen te beschrijven zijn. Er zijn kinderen die altijd iets anders doen dan wat je van hen vraagt. Deze kinderen zitten achterstevoren, juist op het moment dat jij vooruit wil. Er zijn kinderen die precies doen wat je vraagt. Deze kinderen zijn pas tevreden als jij tevreden bent. Er zijn kinderen die graag met potlood schrijven om alles uit te kunnen gummen. Zij beginnen, gummen uit, beginnen opnieuw, steeds opnieuw. Er zijn kinderen die te hard willen. Ze zijn altijd twee stappen voor op de rest, vallen met de deur in huis, schaven hun knieën en hebben geen geduld. Er zijn kinderen die wat achterblijven op de rest. Zij dralen door het leven, dromen vaak, ook overdag. Zij hebben vaak een extra hand nodig om ze op weg te helpen. Er zijn kinderen die overal vraagtekens bij zetten. Ze vinden het leuk om twijfel te zaaien, om daarmee nieuwe vragen te kunnen oogsten. Er zijn kinderen die voortdurend moeten laten horen dat ze er zijn. Woorden zijn voor hen een anker. Zonder de taal zouden ze zomaar af kunnen drijven van hun veilige haven. Er zijn kinderen die liever zwijgen. Soms maken deze kinderen de mooiste tekeningen, waarmee ze meer vertellen dan wat ze ooit in woorden zouden kunnen. Er zijn kinderen die altijd alles kwijt zijn. Hun werkjes, hun jas, hun geleerde woordjes. Zij hebben gaten in jaszakken, in hun handen en in hun geheugen. →
Er zijn kinderen die altijd dingen vinden. Ze vinden euro’s op straat, de mooiste schelpen, de goede woorden. Deze kinderen hebben schatten in hun jaszakken verstopt. Er zijn kinderen die geen veilig thuis hebben. Deze kinderen hebben een gejaagde blik, kunnen nooit hun ogen laten rusten. Er zijn kinderen die zich overal thuis voelen. Er zijn kinderen die met lef geboren zijn. Het lijkt gewoon onder hun nagels te groeien. In het kraakbeen van hun neus, oren en knieschijven. Hoe groter ze groeien, hoe meer ze durven. Er zijn kinderen die zich dingen op de hals halen, altijd maar dingen op de hals. Ze dragen hun problemen als kettingen. Hoe meer problemen, hoe zwaarder de last. Er zijn kinderen die niets geloven wat ze niet met eigen ogen hebben gezien. Er zijn kinderen die alles geloven wat je ze wijs maakt. Er zijn kinderen die niet zomaar worden gezien. Ze zoeken altijd naar de hoogste punten, de lichtste plekken, maar toch, toch blijven ze in de schaduw staan. Er zijn kinderen die altijd worden gezien. Ze worden uitgenodigd op elk kinderfeestje, worden als eerste gekozen bij de gym, zij vangen altijd licht. Er zijn kinderen die geheimen met zich meedragen. Sommige geheimen zijn zwaar en kruipen het liefst op hun smalle schouders. Andere geheimen zijn licht en verstoppen zich in de twinkeling van hun oogopslag. Er zijn kinderen die altijd een mysterie blijven. Er zijn kinderen die geen woorden hebben. Ze wonen in een ander taal, of in de stilte. En soms hebben ze helemaal niets om in te wonen. Zelfs geen letter. → →
6 Er zijn praatjesmakers. Er zijn dromers. Er zijn grapjurken, boefjes, smeerkeesjes, druktemakers, spring-inhet-velds. Er zijn opdondertjes die zich graag groter voordoen dan ze zijn. Er zijn grote denkers die zich liever klein houden. Er zijn slimmeriken, pestkoppen, lachebekjes, wiebelkonten, fantasten, zeurkousen, twijfelaars, gangmakers… Er zijn kinderen. → ‘Er zijn kinderen’ was een muzische bijdrage van Bart van Rosmalen en Anouk Saleming (tekst) tijdens het NIVOZ-symposium Biesta in de praktijk. De tekeningen van Bart (pagina’s hiervoor) waren onderdeel van de vertoning. Later is er een videoclip van gemaakt, zie QR-code.
24 38 62 80 & par tne rpor t ret te rn 2021 J A A R V E R S L AG Voorwoord Doelstellingen NIVOZ-organisatie Raad van Toezicht Samenwerking & partners EMPO (Educatieve Master Primair Onderwijs) Programma Whole Child Development NIVOZ-opleidingen NIVOZ-podium NIVOZ-platform hetkind NIVOZ-denktank NIVOZ-leerstoel Financiën Impact Dag Driebergen, welkom Rotterdam 8 10 12 18 20 32 35 42 44 50 54 59 66 72 88
8 Voo r woo rd Voor NIVOZ was 2021 een transitiejaar. Een jaar waarin we onze bestaande activiteiten, onder wisselende coronamaatregelen, zo goed mogelijk hebben verzorgd. Maar ook een jaar waarin we ons hebben voorbereid op aanvullende activiteiten en een verhuizing naar Rotterdam. NIVOZ is al vanaf haar oprichting in 2003 bezig om leraren en schoolleiders te sterken in hun pedagogisch handelen en bij de uitvoering van hun pedagogische opdracht. Dat pedagogiek inmiddels op veel scholen en opleidingen weer onder de aandacht is gekomen, verheugt ons. Daar blijven we onder meer met onze trajecten Pedagogische Tact en Pedagogisch Leiderschap, de onderwijsavonden en platform hetkind aan bijdragen. Daarnaast zoeken wij naar mogelijkheden om theorie en praktijk – al in een vroeg stadium van het leraarschap – dichter bij elkaar te brengen. Dat heeft ertoe geleid dat NIVOZ het afgelopen jaar met partners heeft gewerkt aan twee initiatieven die gericht zijn op het opleiden van leraren. In het Whole Child Development (WCD)-programma werken we samen met scholen en lerarenopleidingen op verschillende plaatsen in Nederland. In dit programma sluiten we aan bij een internationaal initiatief voor de ontwikkeling van breed vormend onderwijs in alle lagen van het onderwijs, van basisschool tot hoger onderwijs. Met de Erasmus Universiteit Rotterdam is afgelopen jaar gewerkt om een tweejarige educatieve master op te zetten. Dat is de EMPO geworden: Educatieve Master Primair Onderwijs. De grootstedelijke pedagogiek is daarin de basis. Studenten kunnen vanaf augustus 2022 instromen om zowel de graad Master of Science als hun bevoegdheid voor het primair onderwijs te behalen.
9 Vanwege de actieve betrokkenheid van NIVOZ bij de EMPO gaan we verhuizen naar Rotterdam-Zuid. We hebben een mooie locatie gevonden van waaruit we de bestaande activiteiten met een landelijke focus blijven doen en waar we activiteiten zullen ontwikkelen die gericht zijn op het Rotterdamse onderwijsveld. Driebergen laten we niet helemaal los. Landgoed de Horst dient voorlopig als ons nevenadres voor afspraken en een deel van de NIVOZ-Onderwijsavonden. In dit jaarverslag hopen wij een goed beeld te geven van bovenstaande ontwikkelingen, de behaalde resultaten en de financiën van stichting NIVOZ in 2021 en maken we zichtbaar wat de impact en betekenis van NIVOZ is geweest in het onderwijsveld. Deze impact zou niet mogelijk zijn zonder alle partners met wie we samen werken en samen lerend zijn. Uit waardering voor alle partners staan in dit jaarverslag korte interviews met een aantal van hen, die zeker de moeite waard zijn om te lezen. Gabriëlle Taus directeur stichting NIVOZ
10 Doe l s te l l i ngen Het grondmotief van stichting NIVOZ is het voortbestaan van onze menswaardige, democratische, rechtvaardige en duurzame samenleving en een wereld waarin iedereen – in verbondenheid en met gevoel voor verantwoordelijkheid – in de samenleving kan staan. Daartoe heeft onderwijs een pedagogische opdracht. Het is de missie van NIVOZ om leraren, schoolleiders en andere betrokkenen in het domein van onderwijs en opvoeding te sterken in de uitvoering van deze pedagogische opdracht. Doelen voor de lange termijn: • De groep leraren, schoolleiders en andere betrokkenen die handelen vanuit hun pedagogische opdracht groeit en daarmee ook een onderwijspraktijk waarin jonge mensen al hun mogelijkheden tot leren inzetten op weg naar volwassenheid. • Bij opleidingen van leraren en schoolleiders ontstaat een praktijk waarin de pedagogische opdracht, de vorming van de student en het handelen centraal staan. • In beleid en onderzoek is meer aandacht voor de pedagogische paragraaf en de pedagogische vorming van leraren en schoolleiders.
11 Doelen voor het komende jaar: • NIVOZ wordt gezien als een toegankelijke en betekenisvolle plaats voor pedagogische reflectie door leraren, schoolleiders en opleiders en is een bron voor pedagogische concepten en theorieën. • De Educatieve Master Primair Onderwijs in Rotterdam, waar NIVOZ actief bij betrokken is, is goed gestart met voldoende studenten, een sterk team en een congruent ontworpen curriculum. • De opleidingen Pedagogische Tact en Pedagogisch Leiderschap ontwikkelen zich verder, zowel qua inhoud als qua aantal. • Goed bezochte en gewaardeerde onderwijsavonden en andere NIVOZ-bijeenkomsten. • Platform hetkind wordt blijvend goed bezocht door de kwaliteit en de diversiteit van de artikelen/ podcasts en de herkenbaarheid van het pedagogisch perspectief. • Publicatie van het NIVOZ-boek Pedagogische Tact/ Pedagogisch Leiderschap, zodat kennis & ervaring gedeeld kunnen worden met de leraren- en schoolleidersopleidingen. • Aandacht voor de brede vorming van kinderen ‘in adversity’ en het pedagogisch handelen van studenten bij verschillende lerarenopleidingen door het Whole Child Developmentprogramma en de start van het onderzoeksprogramma Grootstedelijke Pedagogiek. • Een verbreding van de doelgroep naar leraren en schoolleiders uit alle mogelijke sectoren en contexten van het onderwijs. Met name een toename van het aantal leraren uit het vo, mbo en de lerarenopleidingen en uit de grootstedelijke context. • Een toename in het aantal verzoeken aan NIVOZ ommee te denken bij initiatieven en commissies of een inhoudelijke bijdrage te leveren. • Professionele ontwikkeling van NIVOZ als organisatie en persoonlijke ontwikkeling van de mensen binnen het NIVOZ. • Continuïteit in financiën door eigen inkomsten en strategische financiële partners en het realiseren van een professionele financiële administratie. • Een soepele verhuizing naar Rotterdam en voortvarende verbouwing van het nieuwe kantoor, zodat we najaar 2022 onze activiteiten vanuit de Doklaan kunnen verzorgen.
12 N I VOZ- o rgan i sa t i e Stichting NIVOZ sterkt leraren en schoolleiders in hun pedagogische opdracht. Daartoe opereert het instituut binnen vier afzonderlijke pijlers, die onderling samenhangen: • NIVOZ-opleidingen Trajecten gericht op het versterken van het pedagogisch handelen van leraren en schoolleiders in po, vo, mbo, hbo en universiteiten. • NIVOZ-platform hetkind Online ontmoetingsplaats met verhalen en artikelen waarin theorie en praktijk van pedagogisch handelen samenkomen. • NIVOZ-podium Inspirerende onderwijsavonden, lezingen, symposia en studiedagen vanuit pedagogisch perspectief. • NIVOZ-denktank Legitimering van de pedagogische onderwijspraktijk vanuit een breed palet aan wetenschappelijke bronnen en onderzoek. De organisatie van stichting NIVOZ is gestoeld op de visie die we ook in het onderwijs uitdragen. Enkele principes komen daarbij prominent naar voren: • Belang van een heldere en gedeelde missie • Iedereen is toegerust voor zijn of haar eigen ontwikkeling • Je moet de ruimte krijgen om te laten zien wat je kan, en die ruimte ook benutten • Persoon en professie kunnen niet worden gescheiden • ‘Zonder relatie geen prestatie’. We hechten veel waarde aan de kwaliteit van interactie tussen mensen
13 Uit die principes is een moderne organisatievorm ontstaan; weinig hiërarchisch en zeer ambitieus, vol vertrouwen in elkaar, maar ook vol verwachtingen, met veel vrijheden, maar ook hoge verantwoordelijkheden. Een organisatie waarbinnen we elkaar uitdagen, ondersteunen en versterken. Door het karakter van de NIVOZ-organisatie is een grens tussen binnen en buiten maar moeilijk te trekken. Bijna iedereen die binnen NIVOZ actief is, heeft ook buiten NIVOZ verantwoordelijkheden. De daarmee gepaard gaande activiteiten lopen regelmatig in elkaar over. Dat geldt ook andersom. Er zijn vele mensen buiten NIVOZ die, vrijwel altijd vrijwillig, grote bijdragen leveren aan NIVOZ. NIVOZ is in de afgelopen jaren uitgegroeid tot ruim twintig mensen en heeft een Raad van Toezicht die bestaat uit drie leden. De mensen Stichting NIVOZ werd in 2021 geleid door een tweekoppige directie: Gabriëlle Taus (directeur-bestuurder) en Aziza Mayo, die vanaf maart is aangesteld als directeur onderzoek & ontwikkeling en Rob Martens is opgevolgd. Martens was tussen 2017 en 2021 bij NIVOZ gedetacheerd door de Open Universiteit. Aziza Mayo combineert haar rol bij NIVOZ met haar lectoraat Waarde(n) van het vrijeschoolonderwijs aan de Hogeschool Leiden en haar verantwoordelijkheid binnen het WCD-programma. Op 1 april 2022 stopte haar lectoraat en zijn haar NIVOZ-werkzaamheden uitgebreid. Nieuwe fase Aziza Mayo speelt een belangrijke rol in de fase waarin NIVOZ als betekenisvol pedagogisch instituut terecht is gekomen. Met de Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR) heeft NIVOZ in 2021 met succes een tweejarige pedagogische master opgezet, de EMPO (Educatieve Master Primair Onderwijs). Vanaf september 2022 zullen de eerste studenten worden verwelkomd. In deze academische master zal lesgeven in een grootstedelijke context centraal staan, met veel aandacht voor de pedagogische opdracht van het onderwijs. Vanaf hetzelfde moment zal NIVOZ, AZI ZA
14 samen met de EUR, Rotterdamse hogescholen en onderwijsinstituten, bouwen aan een programma Grootstedelijke Pedagogiek. Daarnaast is NIVOZ vanaf de zomer 2020 gestart met een vierjarig Whole Child Development-programma, in samenwerking met vier lerarenopleidingen en acht scholen. Daarvan is Aziza Mayo al vanaf het begin onderzoeksleider. Afscheid Eind 2021 hebben we afscheid genomen van Jetty van der Grift. Zij was vanaf 2007 als office manager een van de bekendste gezichten van NIVOZ, ook voor de buitenwereld. Iedereen die met NIVOZ contact kreeg, zeker in die eerste vijf jaar, kwam als vanzelfsprekend ook langs Jetty. Zij was de spin in het web. Van Jetty is op een speciale manier afscheid genomen. Vanwege de coronamaatregelen kon er geen feest worden gegeven, maar ontving Jetty iedereen persoonlijk op de rode loper voor gebouw Vossesteyn, met haar man Machiel. Iedereen had tien minuten met Jetty, een op een, voor de laatste keer. En dat zorgde voor ontroerende momentjes. Daarnaast was er een speciaal magazine (De Jetty) vol met persoonlijke bijdragen. Er werd in november ook afscheid genomen van Maartje Janssens en Georgina Catania, beiden ongeveer vanaf 2016 in JETTY
15 dienst. Georgina was een constructieve, warme persoonlijkheid in de backoffice en vormde met Jetty een betrouwbaar en stevig koppel. Maartje Janssens had haar verdienste in een rol als wetenschappelijk medewerker. Ze was onder meer zichtbaar bij de organisatie van en in de uitvoering van de NIVOZ-onderwijsavonden. Ook vervulde ze een coördinerende en begeleidende rol bij de lectorenkring, die vanuit de NIVOZ-leerstoel en met de komst van Gert Biesta drie keer per jaar bij elkaar kwam. Maartje sloot haar periode bij NIVOZ af met het boek Pedagogiek als betrokken handelingswetenschap, dat ze met Gert Biesta samenstelde en waarover ze deels redactie voerde. Ook in het boek Biesta in de praktijk had ze als co-auteur nog een aandeel. Maartje is in Nijmegen een fulltime studie gaan doen tot geestelijk verzorger. Bij de NIVOZ-opleidingen hebben we afscheid genomen van docenten Anniek Verhagen en Ellen Emonds. Ellen (al vanaf 2008) en Anniek (die rond 2013 begon) waren en blijven stevige ambassadeurs en dragers van het NIVOZ-gedachtengoed en de pedagogische grondhouding. Ellen heeft met Tweemonds, centrum voor welbevinden en betrokkenheid, en een kinderdagverblijf haar pedagogische handen vol. Anniek koos voor een weg nadrukkelijker op de vloer en in de buurt, als teamleider in de hulpverlening in Amsterdam. NIVOZ kijkt met veel dankbaarheid terug op hun aanwezigheid. Ze hebben allebei in de ontwikkeling – ieder op eigen wijze – veel betekenis gehad. We namen in de zomer ook afscheid van Fabian Vlastuin, die tot de zomer stage liep vanuit zijn master Pedagogische Wetenschappen: Onderwijs & Innovatie aan de VU. Hij werkte mee aan het Whole Child Development-programma, schreef verslagen van de Onderwijsavonden en verdiepte zich in het begrip adversity. En een welkom aan… Inmiddels is het NIVOZ-team aangevuld en versterkt met inspirerende nieuwe mensen. Zo hebben we in de NIVOZ-opleidingen Anouk Liebrand en Karin van Zutphen mogen begroeten. Zij draaien al volop mee in de trajecten en activiteiten en laten zien dat ook zij ons – met al hun ervaring en door wie ze zijn – veel te bieden hebben. ELLEN ANNI EK MAARTJE GEORGI NA
16 Daarnaast is het office management bemand met ‘Rotterdamse’ gezichten. Vivian Jordan en Ellen van der Velden vormen nu al een eenheid op het nieuwe tijdelijke kantoor van NIVOZ, in het centrum van Rotterdam. Wij zijn hartstikke verguld met hun komst en aanwezigheid en we zien hoe gemakkelijk bestaande en nieuwe contacten worden opgepakt. Leone de Voogd was in 2020 al als wetenschappelijk medewerker de tijdelijke vervanger van Maartje Janssens. Inmiddels is Leone in augustus officieel in dienst getreden van NIVOZ en werkt ze deels voor het WCD-programma en deels voor de NIVOZdenktank. Interim Tussen november 2021 en februari 2022 – tijdens de wisselingen in het office management – speelde Daphne Klaassen als interim-kracht ook nog een belangrijke rol. Hands-on, flexibel en met veel daadkracht was ze voor NIVOZ even onmisbaar. Voor het zwangerschapsverlof van Annonay Andersson heeft Beatrice Keunen tussen april en september de rol van hoofdredacteur op zich genomen. Omdat Beatrice al eens in 2014 bij NIVOZ was aangeschoven, was ook haar redactionele en coördinerende werk direct van grote waarde. Medewerkers NIVOZ Algemeen directeur: Gabrielle Taus. Directeur onderzoek & ontwikkeling: Aziza Mayo. Office management: Vivian Jordan en Ellen van der Velden. EMPO Rotterdam: Nickel van der Vorm. Whole Child Development-programma: Willemijn van Woerkum, Aziza Mayo. Externe communicatie/publicaties: Rob van der Poel. NIVOZ-opleidingen: Tjitske Bergsma, Merlijn Wentzel, Martijn Galjé, Anouk Liebrand en Karin van Zutphen. NIVOZ-denktank: Aziza Mayo, Leone de Voogd, Eveline Oostdijk, Renske Valk en Luc Stevens. NIVOZ-platform: Annonay Andersson, Joyce van den Bogaard, Rob van der Poel, Rikie van Blijswijk. ELLEN VI VI AN
17 NIVOZ-podium: medewerkers van zowel Denktank, Platform, Opleidingen als Office management zijn hierbij wisselend actief. Raad van Toezicht: Arjen Wals (voorzitter), Anita Bruin-Raven en Matthijs Bierman. Op projectbasis: Jelle Ris (onderzoek Wereldgericht onderwijzen), Geert Bors en Beatrice Keunen (auteurs). Oprichter: Luc Stevens. Los van de RvT is iedereen per mail te bereiken via [email protected] Contact Algemeen telefoonnummer: 010-3225450 Algemeen secretariaat en office: [email protected] Vragen voor de redactie/artikelen: [email protected] Bezoek- en postadres NIVOZ Batavierenstraat 15, 3014 JH Rotterdam. Telefoonnummer: 010-3225450 Nevenadres: De Horst 1, 3971 KR Driebergen-Rijsenburg Twitter: @nivoz, @hetkind Facebook-pagina: hetkind, pedagogische tact LinkedIn: stichting NIVOZ, NIVOZ platform hetkind
18 Raad van Toez i ch t De Raad van Toezicht (RvT) bij NIVOZ bestaat momenteel uit Matthijs Bierman, Anita Bruin-Raven en Arjen Wals (voorzitter). Bruin-Raven is docent Persoonlijke Vorming op het Edith Stein College in Den Haag. Bierman is werkzaam als zakelijk mediator en nalatenschapsmediator bij Stone Partners in Amsterdam. Wals is hoogleraar op het terrein van leren voor duurzame ontwikkeling aan de Wageningen Universiteit. In het afgelopen jaar is de RvT driemaal bijeengekomen, met aandacht voor de verschillende functies van een Raad van Toezicht; als klankbord, als toezichthouder en als werkgever. Vanwege de pandemie vonden de eerste twee vergaderingen online plaats. De laatste vergadering van het jaar kon gelukkig face-to-face plaatsvinden ten kantore van NIVOZ. Tijdens alle vergaderingen (21-04-2021, 30-06-2021 en 03-112021) is wederom veel aandacht besteed aan de samenwerking met Erasmus Universiteit Rotterdam voor de realisatie van de nieuwe universitaire lerarenopleiding (EMPO), de accreditatie daarvan, de verhuizing naar Rotterdam en de financiële, juridische en personele gevolgen en mogelijke risico’s daarvan voor NIVOZ. Hierbij houdt de RvT steeds de plannen tegen het licht van de missie en doelstelling van de stichting. De RvT heeft een en ander zorgvuldig besproken en geconcludeerd dat NIVOZ een nieuw hoofdstuk aan het schrijven is in haar geschiedenis en er met de samenwerking en verhuizing nieuwe mogelijkheden ontstaan om nog meer pedagogische impact te hebben dan NIVOZ al heeft met het bestaande aanbod. Geconstateerd is dat vooralsnog NIVOZ de impact van de
19 pandemie goed heeft volstaan, organisatorisch, financieel (deels door de NOW-regeling) maar ook inhoudelijk, met o.a. succesvolle online onderwijsavonden. Dit wordt duidelijk bij lezing van het rijke jaarverslag. Het is opvallend dat ten tijde van de pandemie heel veel door kon gaan op een goede manier. Verder kwamen er – naast standaard agendapunten zoals de managementrapportages – nog andere punten ter sprake. In de najaarsvergadering (03-11-2021) zijn de begroting voor 2022 en ophanden zijnde veranderingen in de organisatie van NIVOZ besproken, ook in het licht van de verhuizing naar RotterdamZuid. Tijdens die vergadering is er ook gesproken over de verlenging van de aanstellingstermijnen van de leden van de RvT. Na gedachtewisseling hierover binnen de RvT, maar ook met de directeur, hebben alle leden aangegeven te gaan voor een nieuwe termijn, in elk geval totdat de verhuizing naar RotterdamZuid en de start van de nieuwe lerarenopleiding een feit is en NIVOZ weer in rustiger vaarwater zit.
20 Pa r t ne r s en samenwe r k i ng Stichting NIVOZ heeft zich ontwikkeld tot een onafhankelijk instituut dat de ontwikkelingsbehoeften van kinderen vertegenwoordigt. Dit tegen het licht van de maatschappelijke opdracht die het onderwijs heeft. Dat is ook duidelijk te herkennen aan de context, het netwerk, waarbinnen NIVOZ zich bevindt. Het fundament van ons werk ligt voor een deel bij de Internationale Rechten van het Kind en ook in het Earth Charter, waarmee NIVOZ zich verbonden heeft verklaard. Op die manier komen we in contact met een brede varieteit aan maatschappelijke organisaties die zich ook hiertoe verhouden. Urgenties in de samenleving (en in het onderwijs) ‘Wij bevinden ons op een kritiek moment in de geschiedenis van de Aarde, een tijd waarin de mensheid haar toekomst moet kiezen. Nu de wereld steeds meer verweven, onderling afhankelijk en kwetsbaar wordt, houdt de toekomst zowel grote gevaren als grote beloftes in. Om vooruit te gaan, dienen wij te erkennen dat wij te midden van een schitterende verscheidenheid aan culturen en levensvormen én menselijke familie vormen en én Aardse gemeenschap met een gemeenschappelijke bestemming. Wij moeten ons verenigen om een duurzame mondiale samenleving te realiseren, gebaseerd op respect voor de natuur, universele mensenrechten, economische rechtvaardigheid en een cultuur van vrede. Daartoe is het een vereiste dat wij, de volkeren van de Aarde, onze verantwoordelijkheid jegens elkaar, jegens de grotere levensgemeenschap en jegens de toekomstige generaties openlijk uitspreken.” — Earth Charter preambule
21 Onderwijsorganisaties, opleidingen en initiatieven In Nederland werken we samen met onderwijsorganisaties (zoals besturen, samenwerkingsverbanden en individuele scholen), profielorganisaties als Verus, de Erasmus Universiteit en lerarenopleidingen (Teachers College, Spring, Hogeschool Leiden, Hogeschool van Amsterdam, Driestar Hogeschool). Er is contact met initiatieven (Operation Education, Taskforce Ontwikkelingsgericht Onderwijs, Leve het Onderwijs, Vreedzame Wijk, Janusz Korczak Stichting) waarbij onze pedagogische visie een bijdrage kan leveren. Daarnaast zijn er honderden scholen die vanuit de opleiding met NIVOZ in aanraking zijn gekomen en nog tal van individuele leraren, schoolleiders en bestuurders die aan activiteiten deelnamen. Lectoraten Rondom de NIVOZ-leerstoel Pedagogische dimensies – met Gert Biesta als bijzonder hoogleraar – was een lectorenkring opgericht. Via deze kring van lectoren werden de ontwikkelingen binnen de leerstoel in verbinding gebracht met het veld van onderwijs, opleiding en vorming. Hierbij was de aandacht vooral gericht op interactie met de opleiding en verdere professionalisering van leraren en docenten. Met de afronding van de leerstoel en de publicatie Pedagogiek als betrokken handelingswetenschap is er een moment van herbezinning rond het doel en de opzet van de lectorenkring gekomen. • Hans Bakker – Christelijke Hogeschool Ede – Lectoraat Talenten en opbrengsten • Bas van den Berg – Marnix Academie – Master Leren en innoveren • Ton Bruining – KPC Groep – directeur Beroepsonderwijs • Jos Castelijns – Educatieve Federatie Interactum – Lectoraat Kantelende kennis • Monique Leijgraaf – iPabo Alkmaar – Onderzoeksgroep Diversiteit en Kritisch burgerschap • Aziza Mayo – Hogeschool Leiden – Lectoraat Waarde(n) van Vrijeschool Onderwijs • Bram de Muynck – Hogeschool Driestar – Lectoraat Christelijk leraarschap • Wouter Sanderse – Hogeschool Fontys – Lectoraat
22 Beroepsethiek van de leraar • Carolien Gravesteijn – Hogeschool Leiden – Lectoraat Ouderschap en Ouderbegeleiding • Frederike de Jong – Ethisch gefundeerde onderwijspraktijk • Jacqueline Bulterman-Bos – onderzoeker bij Hogeschool Driestar Educatief in Gouda • Hester IJsseling – Thomas More Hogeschool Rotterdam – Lectoraat Professionalisering met hart & ziel • Lisette Bastiaansen – PhD Universiteit voor Humanistiek • Janeke Wienk – PhD Universiteit voor Humanistiek • Mascha Enthoven – Lectoraat De Pedagogische Opdracht van het Onderwijs – Hogeschool InHolland Een ander voorbeeld van samenwerking met lectoraten is het onderzoek naar de betekenis van een muzisch perspectief met het lectoraat Kunst en professionalisering van de Hogeschool van de Kunsten in Utrecht (HKU), o.l.v. Bart van Rosmalen. In een Werkplaats werkten hierin zeven collega’s aan een eigen en gezamenlijke opgave. Fondsen Stichting NIVOZ voorziet voor een groot deel zelf in haar financiele middelen. Toch zou veel van het werk dat NIVOZ doet niet kunnen worden uitgevoerd als het niet werd ondersteund door (financiele) partners van buiten. Het is geen toeval dat dit juist organisaties zijn die bekend staan om hun grote maatschappelijke betrokkenheid en die niet terugdeinzen voor langdurige
23 samenwerkingen die nodig zijn om systemische veranderingen mogelijk te maken. Partners van de afgelopen jaren zijn: Porticus Nederland, Iona Stichting, Adessium, en Talud. Internationale partners Het fundamentele karakter van onze missie zorgt ervoor dat de invloed van ons werk zich niet beperkt tot Nederland. NIVOZ is actief lid van de Alliance for Childhood, een in Brussel gevestigde netwerkorganisatie die zich inzet voor de ‘quality of childhood’ in Europa. De Alliance organiseert onder meer jaarlijks zes inhoudelijke bijeenkomsten in het Europese Parlementsgebouw, onder de titel ‘Quality of Childhood.’ NIVOZ is ook partner van Learning for Well Being Community, een organisatie die zich inzet voor het welbevinden van kinderen in Europa. NIVOZ laat zich inspireren door de Coalition of Essential Schools in de Verenigde Staten. Dankzij NIVOZ-collega Rikie van Blijswijk brengen leraren en schoolleiders elk jaar een bezoek aan enkele scholen in de Verenigde Staten. Met CEGO (KU Leuven) hebben we een samenwerking op het vlak van studies rondom Pedagogische Tact.
24 In 2005 streek NIVOZ neer op landgoed De Horst in Driebergen. We maakten gebruik van de faciliteiten van deze leerlocatie en trokken op met partners van De Baak, maar ook met ‘kwartier- en gangmaker’ Alex van ’t Hooft. Alex van ’t Hooft Partner op landgoed De Horst ‘NIVOZ was voor mij echt voorbeeldig in de landgoed-kennisdorpgedachte’ ‘We hebben wat meegemaakt hier in Driebergen, vooral in de beginjaren. In april 2001 kocht De Baak het landgoed De Horst dat zo goed als desolaat oogde. Nog maar een van de twaalf gebouwen werd door Kerk en Wereld geëxploiteerd. Het landhuis stond al zeven jaar leeg. Dat was het eerste grote restauratieproject. Want de bedoeling was om zo snel mogelijk alle faciliteiten in gebruik te krijgen, een doorstart van de exploitatie. Er werd veel geïnvesteerd in die eerste jaren.’ ‘Ik werkte voor De Baak in Noordwijk en was daar hotelmanager. Maar ik noemmezelf het liefst een regelneef. Ik organiseer, maak dingen, breng dingen tot stand. Passend bij de situatie bekleed ik diverse rollen. Omdat we op De Horst ook te maken kregen met nieuwbouw, had ik de rol van projectdirecteur. En nu facility manager. Als er veel moet gebeuren, kom ik het pa r t ne r po r t ret ten
25 best tot mijn recht. Ik vind de breedte in mijn vakgebied heel erg leuk. Op het ene moment ben ik het riool aan het ontstoppen, het andere bezig met de investering van miljoenen, b.v. de nieuwbouw. ‘Kerk en wereld, de vorig eigenaar, bleef na verkoop nog een tijdje; het was een vormingsinstituut. Wat dat betreft was er een link met De Baak en NIVOZ. De gedachte van De Baak was het creëren van een kennispark. Kennisintensieve dienstverleners, daar wilden we ruimte aan geven. Maar hoe geef je dat vorm, hoe richt je dat in? Dat was een beetje experimenteren. NIVOZ was een van de eerste partners aan wie we verhuurden. De inhoud – onderwijskundig en opvoedkundig – had raakvlakken met De Baak. Omdat wij ook heel actief zijn op het thema “een leven lang leren”. En daar kwam later – rond 2010 – ook nog het platform hetkind bij. Dus die inhoud sloot mooi aan.’ ‘De Baak heeft hoogkwalitatieve leerlocaties. Wat heb je te creëren om de beleving van deelnemers en partners zo optimaal mogelijk te laten zijn? Daar moet je feeling en gevoel voor hebben. Met het landgoed kregen we bovendien een landschap waar we ook ruimte hadden om grote(re) events te organiseren. We hadden elke zomer Learning Lane, het festival dat tien jaar lang een heel belangrijke functie had. Voor de naamsbekendheid, maar ook voor het maatschappelijk engagement. Het was ook iets dat bij De Baak, NIVOZ en de andere partners paste. ‘Ik was blij met NIVOZ. NIVOZ was voor mij voorbeeldig in die kennisdorp-gedachte. Het gaat dan niet alleen over het gedachtengoed dat je deelt of over de vierkante meters die gehuurd werden. Er was nog een derde reden: gebruik wat je kunt gebruiken aan faciliteiten. Dat is wat NIVOZ ook gedaan heeft. Denk aan gebruik van theater Maitland voor de onderwijsavonden, maar ook aan alle andere gebouwen. Jullie deden echt alles op en vanuit het landgoed en dat is wat je van een partner wenst.’ ‘Waar ik mooie herinneringen aan heb met NIVOZ is Luc Stevens. Luc heeft echt van meet af aan indruk op me gemaakt. Een uniek mens, met stijl, intelligent en met enorme inzet en drive. Het gevoel dat je bij zo’n mens hebt, echt geweldig. Elke keer begroetten we elkaar. Je kent elkaar, je verstaat elkaar. ‘Ik ben een perfectionist, heb een duidelijke visie op het landgoed. Elke dag loop ik hier met plezier rond, maar zie altijd dingen die ik anders of nog beter zou willen. Het onderhoud blijft een uitdaging en houdt hier nooit op. Het zal nooit af zijn, dat hoeft ook niet. Het is heerlijk om te blijven ontwikkelen. ◉
26 Met Bart van Rosmalen – lector Kunst en professionalisering bij de HKU – trekt NIVOZ op ‘muzische wijze’ op. Een eerste kennismaking op het symposium Wijsheid in een regeltijd leidde tot wederzijdse interesse, een wederkerige dialoog en onvermoede ontwikkelingen. Over en weer. Bart van Rosmalen Partner in een muzische dialoog ‘Ik denk dat Gert Biesta bij uitstek de vertolker is van onze verbinding’ ‘Jullie organiseerden dat symposium over praktische wijsheid, onder meer met Paul van Tongeren. En wij, Bart en Anouk, waren op die dinsdag altijd op het landgoed, als artists in residence van De Baak. We speelden vaak terug, zoals we dat noemen. Dan maakten wij overdag nieuw werk en dan vielen we trainingen binnen en begonnen we op te treden. Nu zagen we dat NIVOZ op de lijst stond, dus hebben we voorgesteld om jullie – omdat wij er toch zouden zijn – als het ware onszelf cadeau te doen. In de zin van: mogen we iets terugmaken?’ ‘Voor mij kwam NIVOZ die middag voor het eerst echt in beeld. En al snel bleek dat er een klik was, over en weer, een herkenning. Dus waar wij over spreken – ons hele lectoraat maar zeker het artistieke deel – resoneert met de opdracht zoals jullie die stellen rondom de pedagogiek. En dat smaakte naar meer. Ik raakte geïnteresseerd in de mensen, in wie jullie waren, in wat je deed en waar je mee bezig bent. De tweede stap was dat jij (Rob van der Poel, red.) me vroeg voor een podcast over kunst en pedagogiek. En een maand later nodigden wij (dat wil zeggen de mensen in de HKU-werkplaats Grensgangers tijdens het festival Musework) weer Rob Martens uit, jullie toenmalig wetenschappelijk directeur.’ ‘Als het gaat om een relatie opbouwen, dan waren dat alle drie heel betekenisvolle stappen. Ze muntten uit door wederkerigheid. Kijk maar, wij waren niet ingehuurd bij dat symposium, maar we stapten zelf in. Van de podcast herinner ik me dat het een tweegesprek was, geen interview. We brachten over en weer allerlei dingen in waarover we aan het nadenken waren. Dat was in de avond met Rob Martens precies hetzelfde. Hij interviewde mij over mijn boek, mijn proefschrift Muzische professionalisering, waarna ik hem bevroeg over zijn boek, We moeten spelen. Zo ontstaat eigenlijk een duurzaam gesprek. ‘ ‘Bij samenwerking worden vaak tevoren afspraken gemaakt. Die hebben dan vaak een transactioneel karakter, het karakter van halen en brengen. Alsof het een economisch goed is: je verkoopt iets en je krijgt iets van de ander terug. Dat is de deal. Maar een duurzaam gesprek, dat maak je samen. Dat is wat ontstaat. De gedachtenstroom en de inhoudelijke verdieping, daar ben je samen eigenaar van. Dat is geen deal, maar dat is wel een krachtige verbin-
27 ding. In zo’n gesprek, in die ontmoeting, doe je dingen waarvan je allebei sterker wordt.’ ‘De vierde stap ging ook weer twee kanten op. Ik heb een aantal van jullie uitgenodigd om deel te gaan nemen aan de HKU-werkplaats Muzisch Onderzoek. Daarin proberen we praktijken een slag verder te brengen, opgavegericht te werken, door een muzisch perspectief te hanteren. En vervolgens hebben jullie mij weer gevraagd ommet een groep van gelijkgestemden binnen NIVOZ dat repertoire van werken sterker te ontwikkelen. Een muzische werkplaats binnen NIVOZ dus.’ ‘Het voorbije jaar is er nog meer bodem ontstaan. Gert Biesta was onze gast in het nieuwe Musework-festival. Ik denk dat Gert bij uitstek de vertolker is van onze verbinding. We zitten allebei in dezelfde onderzoekslijn. Zijn woorden vormen een bindende factor, ze helpen in onze samenwerking. Dat is in zekere zin doorgezet in de grote manifestatie in Maitland waar jullie dat praktijkboek van Biesta hebben gepresenteerd. En waar ik opnieuw met Anouk gevraagd ben om terug te spelen. Daar deed ik zelf een heel kernachtige ontdekking. Om niet alleen over het kunstenaarschap van de leraar te spreken, maar ook over het leraarschap van de kunstenaar. Dus weer twee kanten op. Ik heb daar later ook een artikeltje over geschreven.’ ‘Gert maakt in zijn verkenningen een sterk punt als hij stelt dat onderwijzen eigenlijk een vorm van kunst is, de ruimte die je maakt voor het onverwachte om allebei in te kunnen stappen. Een pedagogische enscenering als het ware, waarbij je wel ruimte kan maken, maar niet moet duwen, laat staan precies kan zeggen: zo moet het gebeuren. In dat verband spreekt hij over Artistry of the teacher. Door die sessie in Maitland kwam ik erachter, door wat wij daar deden, dat die die kunstvorm, het intermezzo zelf, ook opgevat kan worden als een vorm van pedagogiek. Niet in het klaslokaal, maar als een vorm van public pedagogy. Het draagt iets bij aan ‘mens worden’ in onze samenleving. Het is een onderbouwing van het raison d’etre waarom je die kunsten doet, waarom de kunsten aanwezig zijn in dit soort sessies, waarom het een heel sterk spoor is en nog sterker kan worden binnen NIVOZ.’ En aan het einde van het jaar is die samenwerking geculmineerd in een soort hoogtepunt: de korte videoclip ‘Er zijn kinderen’, waaraan we met z’n vieren op een bijzondere manier hebben samengewerkt. Ook daar stapte iedereen echt helemaal in, Rob als producent en dramaturg, bewogen door zin en plezier. En ineens was er de korte videoclip, die vervolgens ook nog eens viraal ging. Ik geloof dat wel 50.000 mensen die hebben gezien of opgepikt. Nog steeds word ik er op aangesproken. Dat zijn magische dingen.’ ◉
28 Bram de Muynck is opleider en lector aan Driestar Hogeschool in Gouda en is daarnaast hoogleraar aan de Theologische Universiteit Apeldoorn. Daar bekleedt hij de leerstoel Christian Education. In zijn huidige werk als hoogleraar werkt hij vaak met mensen uit derdewereldlanden. Bram de Muynck maakte deel uit van de lectorenkring rondom de leerstoel van Gert Biesta. Bram de Muynck Partner in lectorenkring en WCD ‘NIVOZ heeft zich tot een forum ontwikkeld waarin de pedagogische opdracht zichtbaar is’ ‘Ik maak mij, evenals veel hoogleraren en lectoren, zorgen over het pedagogisch gehalte van het onderwijs. De relatie tussen religie en pedagogiek is er altijd geweest, maar mag de laatste tijd ook weer wat nadrukkelijker tevoorschijn komen, zo lijkt het. De bijdragen aan de lectorenkring en het Whole Child Development-programma zijn daarvan representanten.’ ‘Een van mijn promovendi uit Nepal doet onderzoek naar de christelijke inspiratie in het onderwijs. Hij ontdekte dat wij in Nederland veel kindgerichter werken en wil nu wat hij is gaan noemen ‘child friendly education’ in zijn land promoten. Ik heb hem op het spoor van Max van Manen gezet. In dit project wordt op een originele manier de relatie tussen religie en pedagogiek bevestigd.’ ‘Ik maakte vier jaar lang deel uit van de lectorenkring die was geformeerd rondom de NIVOZ-leerstoel van Gert Biesta. Dat heeft geresulteerd in het boek Pedagogiek als betrokken handelingswetenschap. Over de relatie tussen onderzoeken en handelen in het onderwijs (2021) onder redactie van Gert en Maartje Janssens. In deze bundel verkennen we vanuit verschillende invalshoeken en aan de hand van concrete voorbeelden hoe pedagogische inzichten over de onderwijspraktijk dienstbaar kunnen zijn aan die praktijk. Daarbij gaat het vooral om de vraag wat vruchtbare manieren zijn om de relatie tussen onderzoek en praktijk zo goed mogelijk tot stand te brengen en in stand te houden.’ ‘Zelf heb ik door tijdgebrek geen bijdrage geleverd, maar ik heb wel enorm genoten van een man als Gert Biesta en de wijze waarop hij op academisch niveau verwoordt wat nodig is voor die pedagogiek. Andere hoogleraren voelen herkenning en eenstemmigheid door hetgeen Biesta te berde brengt.’ ‘Ik ben nu vooral geïnteresseerd in het Whole Child Developmentprogramma en heb mij er hard voor gemaakt dat Driestar Hogeschool daaraan mee ging doen. Het programma heeft mijns inziens een goede uitstraling en een uitstekende coördinator in de persoon van Willemijn van Woerkum. Het is een prima initiatief van stichting NIVOZ om de subsidie van Porticus aan te wenden en daarmee de
29 pedagogische stem in de opleidingen te versterken. De docent van Driestar Hogeschool die als projectleider betrokken is bij het project, Peter van Olst, promoveert nu bij mij. Hij is bijzonder enthousiast over de leerkringen en de samenwerking met andere opleidingen. Door het project ontstaat meer begrip voor de kinderen in achterstanden en wordt de holistische mensvisie meer gemeengoed op de opleidingen.’ ‘Ik draag de pedagogische missie van NIVOZ een warm hart toe. De NIVOZ-leerstoel met Gert Biesta was betekenisvol én de stichting heeft zich tot een forum ontwikkeld waarin de pedagogische opdracht herkenbaar is. Dat doet ze op verschillende manieren, zoals het al genoemde lectorenoverleg, maar ook door de onderwijsavonden en symposia. Daarmee geeft ze woorden aan pedagogische verschijnselen als rijpheid, volwassenheid en relatie. De e-books bijvoorbeeld over het thema volwassenheid waren zeer rijk, met een mooie vorm en belangwekkende teksten. De taal en de manier waarop NIVOZ daar vorm aan geeft, heeft zonder meer toegevoegde waarde voor de pedagogiek. ◉ Bram Steijn is vice-decaan Onderwijs van de faculteit Erasmus School of Social and Behavioural Sciences (ESSB) binnen de Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR). Het idee van NIVOZ ommet de EUR een lerarenopleiding te starten, belandde in 2019 op zijn bureau. En nu is er de EMPO. Bram Steijn Partner in ontwikkeling EMPO ‘Ik ben ervan overtuigd: het welzijn van studenten hangt sterk af van het welzijn van docenten’ ‘Als vice-decaan onderwijs ben ik eindverantwoordelijk voor de kwaliteit van al het onderwijs van de faculteit ESSB. Die verantwoordelijkheid strekt zich uit van operationele zaken tot formeel-juridische, tot kwaliteit van toetsen en evaluaties. Bij mijn aantreden nam ik me voor de bureaucratie terug te dringen. Ik ben ervan overtuigd dat het welzijn van studenten sterk afhangt van het welzijn van docenten. Daarin herken je natuurlijk mijn leeropdracht “HRM in the public sector” die hoort bij mijn hoogleraarschap “public administration”. ‘Sterk verwant met de uitgangspunten van NIVOZ is mijn streven ommensen veel autonomie te gunnen, uiteraard met de daarbij horende verantwoordelijkheid, die vervolgens toch gecontroleerd moet worden. Het daarin vinden
30 van een balans is een grote uitdaging. Ik ben meer anarchist dan een autocraat. Uiteindelijk, ook als socioloog, waardeer ik het zeer als studenten van het gebaande pad afwijken!’ ‘Misschien was ik daarom wel zo enthousiast toen het idee van NIVOZ om een lerarenopleiding op te zetten via rector Engels en decaan Bekkers op mijn bureau kwam. Ik heb er altijd rekening mee gehouden dat het niet zou kunnen lukken, maar ik heb me er van het begin voor ingezet, omdat ik zag dat het van een grote maatschappelijke betekenis zou kunnen zijn en dus de moeite waard om het risico te nemen. Ik zie de opleiding als een mogelijkheid om het lerarentekort terug te dringen en het opleiden van leraren te voorzien van een kwaliteitsimpuls.’ ‘Ja, ook het in zee gaan met NIVOZ nam risico’s met zich mee. Het is toch een publiek-private samenwerking waarbij beide partners hele andere kenmerken hebben en verschillende belangen hebben te behartigen. Ondanks de grote verschillen ontstond er snel een wederzijds vertrouwen en hebben we de verdeling van verantwoordelijkheden goed in een samenwerkingsovereenkomst weten te gieten. Nu moeten we in de praktijk zien wat ervan terechtkomt.’ ‘Ik zie dit initiatief ook als een verrijking van mijn eigen werk. Het ondernemende aspect van benutten van kansen en het in beweging krijgen van een grote organisatie als de EUR met behulp van een veel kleinere organisatie als vliegwiel heb ik als heel interessant ervaren en het is boeiend er onderdeel van te zijn.’ ‘Dat ik op deze manier – met de universiteit waar ik sinds 1977 aan verbonden ben, eerst als student, daarna als werknemer – van betekenis kan zijn voor Rotterdam Zuid, waar ik geboren en getogen ben, is natuurlijk heel leuk!’ ◉ NIVOZ zocht in de coronaperiode naar mogelijkheden en mensen om de Onderwijsavonden ‘op te leuken’. Edwin Blom van Kriskrosmedia woont in Driebergen en was soms al op landgoed De Horst actief. Vanuit een studio met gasten, en met gebruik van Zoom, kan heel Nederland inmiddels er online bij zijn. Edwin Blom Partner in Onderwijsavonden ‘In anderhalf jaar bouw je vertrouwdheid op’ ‘Ik kom uit de radio- en tv-hoek, de broadcasting. Dat heb ik ruim 25 jaar gedaan. Begin jaren negentig begon ik als geluidstechnicus in Hilversum. Het was de tijd van de soaps, GTST en Onderweg naar Morgen. Maar ik was ook hele weekeinden op pad voor het voetbal. Later ging ik naar de radio, dat was toch altijd mijn wens. Ben ik programmatechnicus geworden, dan heb je ook een inhoudelijke rol. Veel muziek opgenomen voor programma’s voor Radio 4 en ook Radio 5, toen nog de zender met veel jazz en wereldmuziek. Allemaal op de zesde verdieping
31 bij de NTR en VPRO. Dat was een mooie tijd. Zo’n tien jaar geleden ben ik met webinars begonnen. Een vriend en collega had een droom en zocht samenwerking. Webcasting was toen wel wat anders, complex en duur. Dat is nu allemaal veel toegankelijker. Je voelde dat daar de toekomst lag. In de samenwerking ben ik naast geluid ook beeld erbij gaan leren, camerabediening met remote camera’s, licht, autocue etc. En niet veel later bouwde ik mijn eigen mobiele regiesetje. Dat is wat ik het liefste doe, buiten de deur. Zo kunnen er veel leuke dingen op je pad komen! Ik werk veel samen met andere zzp’ers, ieder vanuit zijn of haar eigen specialisme. Zo komen we ook bij grotere klanten, zoals Schiphol, Adyen, Booking.com. Dan ben ik vaak ‘onderaannemer’. Het maakt ook eigenlijk niet zoveel uit waar je bent. Je zoekt het verhaal op in de gesprekken met gasten aan tafel. Met vier of vijf camera’s, video-instarts, inbellers en microfoons. Het is dienstverlening en de opdracht is om de boodschap van de klant zo goed mogelijk over te brengen bij de kijker.’ ‘NIVOZ is een klus binnen allerlei klussen en in Driebergen, voor mij een thuiswedstrijd, dichtbij en hartstikke leuk. Het voelt niet als werk. Ik bouw om drie uur de spullen op, we eten gezellig een hapje en gaan de uitzending in. In die anderhalf jaar, in die zes of zeven keer, bouw je vertrouwdheid en routines op. Met Rob (van der Poel, red.) ben ik een duo geworden. Over onze rol of taken hoeven we het niet meer te hebben. Dat is heel fijn.’ ‘Ik zit er uit naam van NIVOZ. Ook naar de gasten toe ben ik NIVOZ. Ik vind dat dat zo moet. Ik maak deel uit van jullie, dus dat gaan we samen doen. Ik ken de mensen; dat werkt heel relaxt, letterlijk. Mijn twee kinderen zitten op of hebben op de Vrijeschool gezeten. En in mijn vriendenkring is ook de helft pedagoog of ze begeleiden mensen. Het zorgt ervoor dat ik het verhaal van de spreker ook volg en kan volgen. Bij heel veel andere klussen weet ik achteraf echt niet waar het over ging.’ ‘Mijn doel is dat ik ontzorg, dat de spanning eraf gaat. De gasten die binnenkomen, die zien het voor het eerst. Het kan dus superspannend zijn. En dat snap ik. Ik help met de techniek. Ik zorg dat ik alles bij me heb, ook extra spullen, want je weet nooit. Daarmee zorg ik dat ze op je kunnen vertrouwen. Maar ik ondersteun ook door een sfeertje neer te zetten. Je scant een beetje wat voor informatie je nog moet verstrekken. Daardoor kan iedereen ontspannen en zich op zijn of haar eigen bijdrage concentreren.’ ◉
32 Educa t i eve Mas te r P r ima i r Onde r wi j s ( EMPO Ro t te rdam) Met de Erasmus Universiteit Rotterdam heeft NIVOZ de Educatieve Master Primair Onderwijs (EMPO) ontwikkeld, met de pedagogiek als basis in de grootstedelijke context. De roep om goede leraren is gigantisch en in de nieuwe tweejarige master – waarbij je zowel een Master of Science behaalt als een lesbevoegdheid voor het Primair Onderwijs – word je opgeleid om het verschil te maken op basisscholen in de binnenstad. Daar waar kinderen het meest afhankelijk zijn van goed onderwijs als het gaat om hun kansen voor de toekomst. Bij de totstandkoming van de EMPO, de toekenning ervan en bij de ontwikkeling van het curriculum is NIVOZ vanaf het allereerste begin betrokken geweest. In de praktijk zullen ook docenten vanuit NIVOZ modules verzorgen in de master en studenten begeleiden. Er zal ook een programma ‘Grootstedelijke pedagogiek’ worden ingericht, dat aan deze opleiding en de participerende scholen verbonden zal zijn. De grootstedelijke context vraagt van de leraar pedagogische handelingsexpertise en vaardigheden op het gebied van het creëren van kwaliteitsvolle relaties met leerlingen en een inclusieve en uitdagende leeromgeving. Het kalenderjaar 2021 was voor de ontwikkelingen van deze EMPO
33 beoogde lerarenopleiding en het daarbij horende partnerschap met de Erasmus Universiteit een cruciaal en spannend jaar. Het begon met het oordeel van de macrodoelmatigheidscommissie, die bevestigde dat er voor een tweejarige master die leidt naar een lesbevoegdheid in het Primair Onderwijs ruimte is in het publieke bestel. Vervolgens ondertekenden NIVOZ en EUR een tienjarige samenwerkingsovereenkomst. Daarin werden de doelstellingen van de nieuwe opleiding gedefinieerd (opleiden én behoud van uitstekende leraren voor het Primair Onderwijs), als ook de wederzijdse verantwoordelijkheden. NIVOZ zal vertegenwoordigd zijn in het management van de opleiding en zal een grote verantwoordelijkheid dragen in de pedagogische dimensie en praktijklijn. Tenslotte zijn er afspraken gemaakt over aanloopfinanciering en het opzetten van een programma ‘Grootstedelijke pedagogiek’. Voor de beoogde pilot, die in september 2021 zou beginnen, kwam de erkenning van de macrodoelmatigheidscommissie en de samenwerkingsovereenkomst net te laat. Het bleek niet meer mogelijk om tussen mei en september voldoende studenten te vinden om op een zinvolle manier te kunnen beginnen. Dat we door de pandemie beperkt werden in wervingsmogelijkheden hielp uiteraard niet mee.
34 Na een intense periode werd vlak voor het zomerreces het dossier Toets Nieuwe Opleiding ingediend bij de NVAO. Half september volgden de ontbrekende stukken. Na een zenuwslopende dag op 29 september volgde een positief oordeel van de accreditatiecommissie op alle standaarden. Dat oordeel werd in november door het bestuur van de NVAO overgenomen. In februari 2022 volgde het definitieve besluit van de Minister en was inschrijving van de EMPO in het CROHO (Centraal Register Opleidingen Hoger Onderwijs) een feit. NIVOZ naar Rotterdam Intussen besloot NIVOZ om zich eind 2022 te vestigen in een eigen, historisch, pand, direct naast het gebied waar de EUR samen met de gemeente Rotterdam, Codarts en Hogeschool Rotterdam werkt aan het ontwikkelen van een Cultuurcampus. Het management van de EMPO zal ook haar intrek nemen in dit pand. Met een auditorium voor 45 mensen en enkele uitstekende vergader- en werkruimtes zal dit pand een gastvrije, dynamische en inspirerende plek worden, waar de grootstedelijke pedagogiek behartigd zal worden. Het pand – in 1870 gebouwd als directiegebouw van de gemeentelijke droogdokken, vanaf de jaren 70 van de vorige eeuw bekend (berucht?) als jongerencentrum het Berenei en tot voor kort als Turks restaurant – wordt momenteel ingrijpend verbouwd en geschikt gemaakt voor haar nieuwe bestemming.
35 P rog ramma Who l e Ch i l d Deve l opmen t Het kalenderjaar 2021 heeft de urgentie van Whole Child Development – breed vormend onderwijs voor het hele kind – nog eens extra zichtbaar gemaakt. De tijd van lockdowns en gebrek aan continuïteit, de onzekerheid, en de sociaal-emotionele gevolgen die dat voor veel kinderen en leraren met zich meebracht, versterkten de noodzaak van een sterke pedagogische oriëntatie in ons onderwijs. Op projectniveau zorgden de gevolgen van de pandemie voor uitdagingen, maar de inzet van alle partners en de gedrevenheid ommet elkaar te blijven bouwen aan breed vormend onderwijs voor kinderen én leraren heeft in het afgelopen jaar geleid tot bijzondere ontwikkelingen en een stevige leergemeenschap. Over het Whole Child Development-programma In het WCD-programma werken we aan breed vormend onderwijs, ontwikkeld vanuit een pedagogische oriëntatie, en met uitdrukkelijke aandacht voor leerlingen die opgroeien in moeilijke omstandigheden. “Door kinderen onderwijs te bieden waarmee ze zich in (en vanuit) alle dimensies van hun mens-zijn kunnen ontwikkelen, willen we ertoe bijdragen dat zij verbonden raken met zichzelf, anderen en de wereld, en dat zij bereid en in staat zijn om vanuit de eigen, unieke mogelijkheden in vrijheid en met gevoel voor verantwoordelijkheid bij te dragen aan het welzijn van ieder en de wereld.” WCD
RkJQdWJsaXNoZXIy MjUzMjc=