14 maart • Onderwijsavond • Terugblik

Voor magie in spel is samen nodig

Met acteur Gijs Scholten van Aschat had NIVOZ eerder een uitgebreid vraaggesprek over onderwijs, doceren en de rol die verbeelding in ons mensenleven speelt. Het artikel ('Voor magie in spel is ook samen nodig') verscheen in het magazine Speelruimte. Niet verwonderlijk dat we opnieuw bij hem aanklopten, met een jaarthema als 'Spelen, leren, maken'. Op 14 maart 2019 stond Scholten van Aschat - voorvechter van de rol van de Kunsten in de samenleving - op het toneel. Niet in ons vertrouwde theater Maitland in Driebergen, maar in theater De Speeldoos in Baarn. Artist educator Janeke Wienk (ArtEZ) richt zich in onderzoek (onder begeleiding van Gert Biesta) op de unieke mogelijkheden van de kunsten om existentiële vragen in het onderwijs te thematiseren.

Inleiding van de avond

Al bij de eerste ontmoeting – twee maanden geleden - kwamen Gijs en Janeke al snel tot de slotsom dat twee ‘colleges’ van drie kwartier hen niet de mooiste invulling leek in een theaterzaal als De Speeldoos in Baarn. Brainstormend over onderwerpen, die ieder te berde wilde brengen, kwam er bij beiden een rijtje van drie verschillende thema’s.

Achter de titel van een blok vind je het verslag van de Onderwijsavond, door Rob van der Poel. En niet veel later zal er ook een samenvatting op video van de avond online verschijnen, met wat hoogtepunten.

De praktijk was dat Gijs en Janeke telkens elk ongeveer 10 minuten namen voor een onderwerp, waarna er gelegenheid was voor de zaal om te reageren – ook 10 minuten. Zo ontstonden er drie ‘blokjes’ van 40 minuten, rondom het thema: Mijn ideale onderwijs. Glimpen van een toekomst.

Eerder nam moderator Geert Bors een interview af met Janeke Wienk over het thema ‘Spelen, leren, maken’; ‘Out-of-the-box-denken wordt misschien een beetje overschat; kunst is zo veel meer dan dat’

Over Gijs Scholten van Schat

Acteur Gijs Scholten van Aschat (1959) is momenteel verbonden aan Internationaal Theater Amsterdam - voorheen Toneelgroep Amsterdam - en werkte daarvoor bij onder meer Nationaal Toneel en Orkater. Hij speelde mee in een onuitputtelijke reeks toneelstukken, films, televisieprogramma’s en -series. Enkele jaren geleden ontpopte hij zich ook als schrijver, van de novelle Beretta Bobcat en van het scenario voor de film De Poel. Over het Nederlandse cultuurbeleid en de positie van de kunstenaar heeft Scholten van Aschat uitgesproken ideeën.

Momenteel is Gijs Scholten van Aschat als voorzitter verbonden aan de Akademie van Kunsten. Hij wil vanuit die rol vooral inzetten om de relatie tussen kunst en politiek te verbeteren. Ook toont hij zich nadrukkelijk betrokken bij het onderwijs, getuige een aantal bevlogen lezingen die hij vanuit zijn lidmaatschap aan het KNAW gaf. Tijdens het symposium Het nieuwsgierige kind in 2015 prak hij over de rol van verbeelding en empathie in het onderwijs. Daarnaast startte hij een project als Luisteroren. Daarbij wordt op basisscholen creatief luisteren gestimuleerd (zie interview).

Gijs Scholten van Aschat ontving alle belangrijke prijzen: al in 1983 een Arlecchino voor Midzomernachtsdroom, de Louis d’Or voor zijn rol in Decadence en de Albert van Dalsumring, een belangrijke onderscheiding die jarenlang in handen van Pierre Bokma was. Voor zijn rol in de televisieserie Oud geld kreeg hij een Gouden Kalf. Scholten van Aschat is bovendien de beste voorlezer van Nederland.

Verwijzingen, artikelen/video

Over Janeke Wienk

Janeke Wienk werkt bij ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten als docent en onderzoeker, onder andere voor de nieuwe internationale masteropleiding artist educator, waar verbinding tussen kunst, docentschap en conflict- en vredestudies wordt gemaakt. Ook werkt ze bij ArtEZ aan de ontwikkeling van Human Matters, een programma waar in samenwerking met de Universiteit van Humanistiek de humaniserende rol van kunst in de samenleving wordt ontwikkeld.

Over haar onderzoek
Het PhD-onderzoek van Janeke Wienk - voortvloeiend uit de NIVOZ-leerstoel 'Pedagogische dimensies in onderwijs, opleiding en vorming' die door Gert Biesta wordt bekleedt - zoomt in op ‘de existentiële dimensie van kunst in het onderwijs’ en vooral op de vraag welke pedagogische kwaliteit nodig is om verbinding met deze dimensie van kunst te maken. Centrale vraag van het onderzoek is: Art, humanity and education: how can artist educators address the existential dimension of art in education? Janeke neemt aan dat existentiële vragen hun natuurlijke habitat kunnen en ook zouden moeten (terug) vinden in onderwijs, dat aanvankelijk de kerncontext vormde voor existentiële vragen. Het hedendaagse onderwijs biedt op dit moment niet die geschikte context om bij existentiële vragen stil te staan, getuige de dominante aandacht voor instrumentele doelen en vaardigheid-denken.

Foto's van de Onderwijsavond in Baarn

Fotograaf: Ted van Aanholt (naamsvermelding bij gebruik van foto's voor eigen publicaties )

De vijf NIVOZ-onderwijsavonden in 2018-2019 zijn:

3 oktober 2018: Rob Martens en Marco Mout/Walhallab - Spel als leermachine
7 november 2018: Amber Walraven en Henk ter Haar - Leren door onderwijs te maken.
10 januari 2019: Ellen Klatter en Ron Bormans – Over de regels van het spel
14 maart 2019: Gijs Scholten van Aschat en Janeke Wienk – Voor magie in spel is samen nodig. (Theater De Speeldoos, Baarn)
12 juni 2019: René ten Bos en Henk Oosterling - Wat staat er op het spel en wat kunnen we ervan maken?

Achter de titel vind je de link naar een terugblik op de betreffende avond.