Spel als leermachine

Professor dr. Rob Martens - onze eigen NIVOZ-directeur - verzorgde op 3 oktober 2018 de aftrap van de serie Onderwijsavonden in het lopende schooljaar. Dat was niet zomaar. Martens (54) is gefascineerd door de technologische ontwikkelingen, met name in de game-industrie. Jongeren lijken als vanzelf gemotiveerd en aangetrokken door het speelse karakter. Hij pleitte dan ook voor ons jaarthema 'Spelen, leren, maken' waar we vijf Onderwijsavonden aan hebben verbonden.

Martens werd de eerste avond ter zijde gestaan door Marco Mout van WALHALLAb, de plek waar jongeren al even gemakkelijk gemotiveerd zijn. Ook was er spreektijd voor Annemie Ploeger en haar boek De evolutie van een kind. De titel van de avond luidde Spel als leermachine.

Introductietekst

Leren doe je op school, spelen doe je thuis. In je vrije tijd.
Leren op school is belangrijk en nuttig, spel is nutteloos.
Games kunnen zelfs verslavend zijn. En als ze niet verslavend zijn, dan kosten ze in ieder geval heel veel tijd. Tijd die beter aan iets nuttigs besteed kan worden zoals huiswerk.

De vraag is of deze strikte dichotomie wel is vol te houden. Sterker nog, of we spel niet onderschatten. Wat zou er gebeuren als het ons zou lukken de enorme intrinsieke motivatie die vaak te zien is bij spel - kijk maar eens naar gamende jongeren - vrij te maken in ons onderwijs? Wat gebeurt er als we leren met een ‘playful mind’? En zou het zo kunnen zijn dat spel het nodig heeft om nutteloos te lijken, omdat alleen zo de ruimte ontstaat dat je iets kunt uitproberen, zonder dat je erop afgerekend wordt?
 
Daar waar onderwijskundigen en onderwijsonderzoekers met gemengde gevoelens naar spel kijken, of er helemaal niet naar kijken, zien we dat evolutiepsychologen en biologen aan spelgedrag uiterst belangrijke consequenties koppelen. In deze avond, de eerste uit een reeks van vijf onderwijsavonden, verkennen we daarom spel. Zowel theoretisch als praktisch. En dan zien we een draad die alsmaar interessanter en langer wordt als je eraan trekt.

Rob Martens zelf aan het woord:

Op de Onderwijsavond van 3 oktober jl. betoogde ik dat spel een begrip is dat heel vaak in de mond wordt genomen, en waar allerlei impliciete gedachtes bij zijn. Begrippen als spelen, leren en maken liggen in elkaars verlengde, dat voelen we allemaal aan, maar het is nog niet zo eenvoudig om in te zien wat ze nu precies met elkaar te maken hebben, wat de samenhang is. Die verkenning ben ik gestart.

Uit een aantal reacties en vragen achteraf blijkt dat mijn verhaal niet voor iedereen even duidelijk was. Of dat er andere verwachtingen waren. Voor een deel lag dat aan triviale, technische zaken zoals een vastgelopen laptop die voor tijdverlies zorgde en me ertoe verleidde een aantal stappen in mijn verhaal over te slaan. In een (te) krap programma met weinig interactiemogelijkheden ontstond zo onduidelijkheid.

Reden genoeg om op een rijtje te zetten hoe ik het heb bedoeld – die eerste verkenning naar de samenhang tussen de begrippen spelen, maken en leren. En waarom ik gemeend heb dat die verkenning moest beginnen vanuit een theoretisch kader, in het bijzonder met belangwekkende inzichten uit de evolutiepsychologie in relatie tot de self determination theory (SDT), de theorie ontwikkeld door Deci en Ryan, waarin intrinsieke motivatie centraal staat.

Lees verder: Een toelichting op zijn eigen Onderwijsavond: Spel als leermachine

We moeten spelen, november 2019

In november 2019 kwam Rob Martens met een speciale uitgave over het thema spelen, een boek dat door NIVOZ is uitgegeven en veel stof deed opwaaien. Op deze pagina lees je er meer over, ook over de speciale Onderwijsavond die plaatsvond in december 2019 in Utrecht n.a.v. het boek. En natuurlijk hoe je het boek eventueel kunt bestellen.

Meer lezen :

• Spel, speelruimte en de broodnodige moed (reflectie van Luc Stevens op Onderwijsavond met Rob Martens en Marco Mout)
• Marco Mout (WALHALLAb): ‘Als het níet iets met jezelf doet, is er geen overdracht, geen vonk, geen onderwijs’
• Magazine Speelruimte (uitgave NIVOZ, oktober 2016)
• Over motivatie en vertrouwen: de Zelfdeterminatietheorie (artikel Hartger Wassink)

Audio-opname van de Onderwijsavond van 3 oktober

Op deze geluidsopname hoort u achtereenvolgens:

• moderator Geert Bors (10'08 - 19'07)
• Rob Martens (25'35 - 40'18)
• Annemie Ploeger (40'20 - 48'40)
• Rob Martens (48'40 - 1.26'30)
• Marco Mout (1.26'45 - 2.11'10)
• moderator Geert Bors met vragen uit de zaal (2.11'10 - 2.21'35)

 

Over Rob Martens

Prof. dr. Rob Martens is wetenschappelijk directeur van stichting NIVOZ. Martens (53), tevens hoogleraar bij het Welten-instituut van de Open Universiteit, vulde de ruimte in die werd vrijgemaakt door prof.dr. Luc Stevens. Bijna vijftien jaar na oprichting van de stichting deed Stevens einde 2017  een stap terug.

Rob Martens’ specialismen zijn onderwijsvernieuwing, motivatieprocessen en docentprofessionalisering. Hij  is ooit begonnen als onderwijspsycholoog aan de Radboud Universiteit en is ook werkzaam geweest bij de Universiteit Leiden. Vanaf 2008 is hij verbonden aan de Open Universiteit in diverse functies.

Verwijzing:

Rob Martens: 'Onder het wellevende en vriendelijke voorkomen van Luc Stevens gaat een soort boosheid schuil die ik ook voel.'

Over Marco Mout en WALHALLAb

Over het WALHALLAb schrijven Marco en zijn team: "Het WALHALLAb is een leer- en werkplaats waar je met coole leraren dingen kan werken aan dingen die op school en thuis bijna nooit kunnen! Wij zijn er trots op dat we een beetje ánders zijn. Dat moeten we wel zijn als je ziet wat we voor je in de aanbieding hebben: een stoere 14e eeuwse Kruittoren en een gigagrote maakplaats.

Wij zijn gasten die weten wat jongeren willen: vooral GEEN school! Haha! Wat wel dan? Nou, lekker aan de slag met het maken van mooie dingen met mensen van jouw eigen leeftijd."

Marco Mout is directeur van het WALHALLAb. Hij was eerder producent bij grote (inter)nationale media-events, zoals het NorthSeaJazz-festival. En hij werkte als regisseur, producent, presentator en eindredacteur bij diverse RTV-media. In 2015 richtte hij het WALHALLAb op (www.walhallab.nl) om een uitdagend antwoord te geven op de matige ontdekking, begeleiding en opleiding van jeugdig talent.

Met het WALHALLAb ontving hij diverse prijzen waaronder de Korczakprijs (2016) voor uitdagend onderwijs uit handen van prinses Laurentien, de K.LuesinkAward voor sociaal maatschappelijke vernieuwing en de business award Oost-Nederland 'De Sterkste Schakel'. Nice to know: Marco Mout maakte een wrereldreis per fiets van 2,5 jaar. En hij heeft een passie voor beeldhouwen in hout.

Meer info op de site Walhallab.nl en via Twitter: @WALHALLAb_NL

Over Annemie Ploeger

Annemie Ploeger is als evolutionair-ontwikkelingspsycholoog verbonden aan de Universiteit van Amsterdam en heeft een gezin met twee kinderen in de puberleeftijd. Aan de hand van veelgestelde vragen schetst Annemie Ploeger in De evolutie van een kind de eigenaardigheden en het nut van de ontwikkelingsfases van het kind, van de bevruchting tot aan de volwassenheid.

Het is het eerste Nederlandstalige boek met een evolutionair perspectief op de ontwikkeling van het kind. Het laat ons op een andere manier kijken naar het opgroeien en de opvoeding van kinderen.

 

 

Foto's van de avond

De vijf NIVOZ-onderwijsavonden in 2018-2019 waren:

3 oktober 2018: Rob Martens en Marco Mout/Walhallab - Spel als leermachine
7 november 2018: Amber Walraven en Henk ter Haar - Leren door onderwijs te maken.
10 januari 2019: Ellen Klatter en Ron Bormans – Over de regels van het spel
14 maart 2019: Gijs Scholten van Aschat en Janeke Wienk  – Kunst als educatie. (Theater De Speeldoos in Baarn )
12 juni 2019: René ten Bos en Henk Oosterling - Wat staat er op het spel en wat kunnen we ervan maken?

Achter de titel vind je de link naar een terugblik op de betreffende avond.

Delen: