En ook een traan waargenomen

18 augustus 2025

Het lijkt zo gewoon, je zegt het zo gemakkelijk:  “Laten we Good Practice op de agenda zetten.” Alsof je eerst een ambtelijke of politieke structuur nodig hebt om met elkaar in gesprek te gaan over de kern van je pedagogische werk. Het delen van goede praktijken met je collega’s (ook als voor henzelf misschien niet eens duidelijk is dat het een good practice is, omdat ze dat elke dag zo doen) en het gaan kijken bij elkaars lessen helpt jezelf en de leerlingen om een bemoedigender leraar en collega te worden. Rob H. Bekker beschrijft dit mooi in het onderstaande verhaal dat hij deels optekende uit de mond van een collega.

Ik hoorde in de kroeg een mooi verhaal van een gewaardeerd oud-collega (ik ben nu een jaar met pensioen) en omdat zij het niet gaat opschrijven -daar zou ze niet goed in zijn... - mag ik het met de lezers delen.

Het begint met de sportles van haar co-mentor waar ze gaat kijken. Sportlessen kunnen al begonnen zijn zonder dat je de overgang tussen uit de kleedkamer komen en in de les zijn scherp kunt waarnemen. Zo is het ook die ochtend, de leerlingen weten wat er van hen verwacht wordt. Ze moeten nog niets en ze geven zelf vorm aan het vrij spelen, ze kiezen waar ze zin in hebben. De docent is aanwezig om hen heen, het is ontspannen en speels wat mijn oud-collega ziet.

"Na een kwartier pakt de docent de regie voor het centrale deel van de les. In stapjes gaat het bij deze analfabeten van wat een sportles ook weer is naar wat ze vandaag gaan doen, welke woorden daarbij horen en welke materialen de leerlingen daarvoor zo meteen moeten klaarleggen/zetten. Ze kunnen bijna niet wachten, behalve de ene die pijn heeft en met wie de docent in alle rust een alternatieve rol ten bate van de les bespreekt. Hij heeft ook nog aandacht voor de ene leerling die even stoer doet alsof hij een strop om de eigen nek draait. De docent heeft een bemoedigend woord voor het meisje dat de bal door de basket gooit en reageert met humor op een ander die een mooie rol maakt nadat ze struikelde. Leerlingen helpen de nieuwelingen met oefeningen als dat nodig is en de docent maakt oefeningen moeilijker als hij ziet dat een leerling het al goed doet. Zo blijven ze alert en heeft hij zelf tijd om bij te springen bij de leerling die het niet in een of twee keer begrijpt of kan.
Wanneer het tijd is om af te gaan ronden, vraagt de docent aan de leerlingen die al langer in de klas zitten om aan de nieuweling uit te leggen wat er moet gebeuren bij het opruimen. Wanneer alle materialen weer in de berging zijn voor een volgende groep, dan is de les pas afgelopen en kunnen de leerlingen zich gaan omkleden (en hopelijk douchen)."

Dit is wat ik geanonimiseerd uit haar aantekeningen/observaties van de sportles haal. Begrippen die ze daarin in dikke letters noteerde: rustig, instructie, herhalen, vrijheid, zin in, activeren, persoonlijke aandacht, vertrouwen, differentiatie, extra uitleg, erbij blijven, aanmoediging, uitdagen, humor, opruimen, eigenaarschap.

Gaat het altijd zo rustig? Dan moet er al aardig wat voorwerk zijn gedaan.
Was dit een uitzonderlijke les? Ik vraag haar om extra informatie, en die komt al snel:

"In het gesprek kwam mijn verwondering naar boven. Ik voelde me geïnspireerd, gesterkt in wat ik belangrijk vind in mijn lessen, dat de leerling zich vrij voelt om iets in te brengen, zichzelf te laten zien. Daarvoor neem ik de tijd en laat ik de ruimte.

Het was zonder dat ik daartoe zijn les kwam bekijken voor mij bemoedigend omdat de terugkoppeling aan hem van wat ik in zijn les zag, mij inzicht gaf in mijn eigen doen en laten in mijn lessen met deze groep. Ik dacht, hee, dit doe ik ook. Niet altijd maar wel graag en wat ik zo geweldig vond, was dat het bij hem zo intuïtief ging, van nature goed. Niet op afspraak ook.
Ik vond het op een dieper niveau ook bemoedigend dat een collega zo goed bezig is, dat de club mensen die de leerlingen willen zien groter is dan het soms in de school lijkt. Het is fijn indien je voelt dat het goede dat vaak impliciet blijft door meerdere mensen wel wordt waargenomen. We’re not alone.

Ik vatte het nog eens voor hem samen wat ik hem zag en hoorde doen: in alle rust de tijd nemen voor elke leerling en in de groep ruimte voor elke leerling laten.

Hij reageerde met een glimlach. Hij praat sowieso niet veel.

Ook een volgende keer toen we een anekdote die hij voor zijn traject Pedagogische Tact had geschreven hadden gelezen, zag ik hetzelfde oplichten uit zijn verhaal wat mij opviel in zijn les. Ik heb het wederom gezegd.
Voor hem lichtte er een ander ding op uit zijn eigen anekdote. Het met elkaar bespreken van zo’n lived experience zorgde voor een andere blijk op zijn eigen doen. Hij vertelde het met een traantje in zijn oog." Daar zeg ik dan maar niets over, een traan mag een komma blijven. "Later vult hij nog aan: Het raakt me indien iets wat normaal en natuurlijk is voor mij, er in een pedagogisch moment zo uitspringt voor een ander. En ook hij vindt het bemoedigend dat anderen zoveel aandacht hebben voor een leerling." Je moet het wel zelf doen maar nooit alleen.

Het viel me in dat het bovenstaande een verhaal is dat niet enkel voor de twee co-mentoren van waarde is. Ik weet dat in de maalstroom van de minstens tien roosters per jaar die je op Ithaka hebt, het ingewikkeld kan zijn om alle goede praktijk te delen. Jaren geleden besloot ik persoonlijk daar toch tijd voor te maken door er over te bloggen. Dat doe ik nu weer een keer, als steun in de rug voor mijn jonge (oud-)collega’s, van wie ik er een niet eens ken. En als ik een volgende keer in de kroeg weer een mooi verhaal hoor, dan doe ik het weer, mits ik dan weer toestemming krijg.

Rob H. Bekker is inmiddels met pensioen, maar was leraar Nederlands als Tweede Taal & opleider Pedagogische Tact aan Ithaka internationale schakelklassen in Utrecht.