Rixta de Bode bij Kanamori 3.0: 'Krachtig leiderschap ontstaat waar mensen zich existentieel verbinden.'

11 september 2025

Op woensdag 17 september komt een breed onderwijs- en leiderschapsveld samen tijdens de conferentie Kanamori 3.0. Het is een eerbetoon aan de Japanse leraar Toshiro Kanamori, bekend door de documentaire Children Full of Life en door zijn rondreis langs Nederlandse scholen in 2012. Zijn boodschap is nog steeds actueel: onderwijs moet kinderen niet primair voorbereiden op toetsen en prestaties, maar op het leven zelf. 'Krachtig leiderschap ontstaat waar mensen zich existentieel verbinden.'

Een van de keynote-sprekers in deze derde editie van Kanamori 3.0 is Rixta de Bode, auteur van het boek ‘Ramses en het geheim van krachtig leiderschap’. Zij belichaamt een manier van kijken en werken die resoneert met Kanamori’s gedachtengoed. Maar waar hij zijn klas tot oefenplaats maakte voor menselijkheid, richt Rixta zich op het leiderschap in schoolorganisaties en teams, dan wel in de samenleving in brede zin. Rob van der Poel las het boek, sprak Rixta bij de lancering en schreef deze review met het oog op haar lezing.

De term ‘krachtig leiderschap’ roept vaak beelden op van daadkracht, controle, en beslissingen nemen. Het is de taal van de manager die knopen doorhakt of de schoolleider die weet wat-ie wil en zorgt dat zijn/haar teamleden volgen. Het associeert met een leider die zijn omgeving  ‘in de greep’ houdt. Rixta keert dit begrip binnenstebuiten. ’Krachtig leiderschap gaat niet over groot of onwankelbaar zijn. Het gaat over de moed om aanwezig te blijven, juist wanneer je geraakt wordt.’ Haar visie sluit aan bij stromingen als embodied leadership en servant leadership, maar heeft ook een eigen klank die pedagogisch van aard is, relationeel en diep verbonden met het leven zelf.

De vijf intelligenties

Het hart van Rixta’s boek bestaat uit de vijf intelligenties, zoals ze het noemt: lichamelijk, emotioneel, mentaal, relationeel en spiritueel. Ze nodigt leiders uit niet langer te varen op alleen ratio en strategie, maar juist te luisteren naar signalen van het lichaam, emoties serieus te nemen, relaties centraal te stellen en ruimte te maken voor een spirituele dimensie van zin en betekenis. Waar veel leiderschapsliteratuur tips geeft voor effectiever handelen, reikt Rixta een holistisch kompas aan.

Een tweede unieke invalshoek in het boek is haar werk met paarden. Paarden reageren niet op woorden of titels, maar op intentie en aanwezigheid. Ze laten feilloos zien of iemand congruent is. Of lichaam, gevoel en handelen op één lijn liggen. ‘Paarden nodigen ons uit om congruent te zijn. Alleen wanneer wat we voelen, denken en uitstralen met elkaar klopt, ontstaat er verbinding en vertrouwen.’

Paarden nodigen ons uit om congruent te zijn. Alleen wanneer wat we voelen, denken en uitstralen met elkaar klopt, ontstaat er verbinding en vertrouwen.’

Hier ligt ook de betekenis van de titel. Ramses was jarenlang Rixta’s trouwe paard, metgezel en leermeester. Van hem leerde ze dat wezenlijk leiderschap niet voortkomt uit macht of positie, maar uit authenticiteit, aanwezigheid en vertrouwen. Hierin zit een cruciale les voor leiderschap. Het gaat niet om wát je zegt, maar om hóe je aanwezig bent. Een leider die zich groothoudt, verliest contact. Een leider die werkelijk aanwezig is, schept vertrouwen.

De lessen van Ramses zijn in dit boek de rode draad in het ontwikkelen van daadkrachtig en ontspannen leiderschap. Zodat je, als schoolleider, niet-helpende patronen en systemen kunt doorbreken en elke dag met plezier samen met je team werkt aan betekenisvol onderwijs, waar kinderen én leerkrachten volledig tot hun recht komen en zich optimaal kunnen ontwikkelen.

De rijkdom van stemmen

Rixta schreef haar boek niet in een ivoren toren. Ze sprak tientallen mensen: leraren, leiders, kunstenaars, denkers. Deze citaten en verhalen geven het boek een veelstemmig karakter en is er sprake van een collectieve zoektocht naar de bron van kracht én kwetsbaarheid. Deze meerstemmigheid maakt het boek meer dan de reflectie van één auteur. 

’Ik zie onderwijs als een zoektocht naar smaak en betekenis.’ Deze uitspraak van docent Thijmen Sprakel, een van de mensen en de tweede keynotespreker op de conferentie, sluit aan bij Rixta’s kijk op leiderschap: geen vast recept, maar een proces van proeven, ontdekken en samen betekenis geven. Ook vond ik een eigen citaat terug in het boek, na het uitgebreide gesprek dat ik zelf in het najaar voerde met Rixta. ‘Omarm het leven in alle bescheidenheid en wederkerigheid. Laat de illusie dat je controle hebt los. Je hebt geen leven. Je bént het leven!’

Resonantie met Kanamori

Toen Kanamori in 2012 door Nederland reisde, benadrukte hij keer op keer dat het klaslokaal een gemeenschap moest zijn waar kinderen leren leven met elkaar. ‘Het belangrijkste wat een kind kan leren, is hoe je samenleeft. Verdriet, vreugde en verantwoordelijkheid deel je met elkaar. Dat maakt je mens.’ Rixta’s benadering sluit daarbij aan.  Waar Kanamori kinderen uitnodigt emoties te delen en verantwoordelijkheid te nemen voor elkaar, daar nodigt Rixta volwassenen uit om je maskers af te leggen en congruent aanwezig te blijven.

Een inzicht dat doorklinkt in Rixta’s werk is dat kracht en kwetsbaarheid niet elkaars tegenpolen zijn, maar elkaar mogelijk maken. Wezenlijke kracht ontstaat pas wanneer iemand zijn kwetsbaarheid durft te laten zien. Dat geldt voor leraren, voor leiders, en eigenlijk voor ieder van ons. Zoals Bart Heeling, die in 2024 een keynote verzorgde, stelt: ‘Pas als je jezelf toestaat mens te zijn, met fouten en onmacht, word je echt betrouwbaar voor de kinderen voor je neus.’

Pas als je jezelf toestaat mens te zijn, met fouten en onmacht, word je echt betrouwbaar voor de kinderen voor je neus.’

Betekenis voor onderwijs en samenleving

 ‘Ramses en het geheim van krachtig leiderschap’ biedt een ander perspectief op leiderschap in een tijd van crisis en transitie. Niet langer als beheersing van complexiteit, maar als het oefenen van menselijkheid. In die zin is het boek ook pedagogisch. Het gaat niet alleen over leiding geven, maar over leren samenleven. Het is een uitnodiging tot een verschuiving in hoe we kracht verstaan. In de geest van Kanamori klinkt haar boodschap helder: krachtig leiderschap ontstaat waar mensen zich existentieel verbinden. In vreugde en verdriet, in kracht en kwetsbaarheid, in leren en leven.
 

Kanamori-conferentie

De derde 'Kanamori conferentie' op woensdag 17 september in Ede staat in het teken van de gelukkige klas en de innerlijke reis van de leraar. Wat is klassengeluk eigenlijk? En vooral: hoe faciliteer je een gelukkige klas? De stichting Kanamori (in oprichting) - organisator van deze conferentie - tracht het werk van de Japanse leraar Toshiro Kanamori onder de aandacht te houden in het Nederlandse onderwijs. Ze wil leraren ondersteunen bij hun innerlijke reis, het hart van hun vak. Geïnspireerd door de praktijken van 'meester Kanamori' staat niet alleen het leraar wórden, maar vooral het leraar blíjven centraal. Met aandacht, verbinding en een open hart lesgeven: dat vraagt moed, reflectie en gemeenschap. 

Lees hier hoe je je nog kan aanmelden