Thijmen leert van kinderen en van experts, over zichzelf en over zijn leraar zijn. ‘Ik denk dat pedagogiek altijd dialogisch is.’

25 oktober 2023

In deze NIVOZ-podcast hoor je Thijmen Sprakel, al ruim veertien jaar docent op een middelbare school, maar vooral bekend van zijn interviews met onderwijskundigen en grote pedagogen uit binnen- en buitenland. Via zijn eigen website Edukitchen en het gelijknamige videokanaal publiceert hij al bijna acht jaar onophoudelijk over zijn ontmoetingen. ‘Dit is mijn manier van leren. De dialoog aangaan. Ik wil graag weten wat iemand beweegt of wat de visie is van iemand op onderwijs.’

Je kunt je abonneren op de NIVOZ-podcast via Spotify en Apple Podcasts. We publiceren ongeveer tweewekelijks. Je krijgt dan bij elke publicatie automatisch een melding. Dit is aflevering 93.

Hij heeft, zo schat hij, al meer dan 100 gasten gesproken. Vanuit oprechte nieuwsgierigheid, aanvankelijk nog met een gezond portie bravoure. Het begon, zo vertelt hij in deze podcast, ooit met John Hattie, pedagoog uit Nieuw-Zeeland die met megagroot onderwijsonderzoek steevast in publicaties werd aangehaald en opgevoerd. ‘Natuurlijk, John Hattie kan ik gaan lezen, Leren zichtbaar maken. Maar ik vind het veel leuker om John Hattie zelf te horen. Zo had ik een docent op de hogeschool die dan vertelde wat John Hattie zegt. Ik denk dan, waarom? Ik heb liever dat John Hattie dat tegen mij zegt. Of neem Robert Marzano, die werd ook altijd en overal geciteerd. Dus heb ik hem ook gemaild, met iets in de geest van ‘Beste Robert. Ik lees veel over je en ja, vind het leuk om eens een keer in gesprek te gaan.’ Helemaal goed! Mocht ik ook interviewen. Superveel van geleerd.’

De lange rij geïnterviewde ‘experts’ is indrukwekkend. Luc Stevens, Gert Biesta, natuurlijk. Maar ook Yong Zhao, Michael Fullan, Andy Hargreaves, Diane Ravitch, Henry Giroux, Peter Senge, Pasi Sahlberg, Parker J. Palmer, en Noam Chomsky maakten voor Thijmen – soms na herhaaldelijk vragen - tijd vrij. Zijn interviews zijn ook uit nood geboren, zo staat er op zijn LinkedIn-pagina te lezen. ‘Een cursus overschrijdt al snel het jaarlijkse professionaliseringsbudget van €600. Dit bespaart mij dus heel veel geld en het is nog superleuk om te doen.’

Een cursus overschrijdt al snel het jaarlijkse professionaliseringsbudget van €600. Dit bespaart mij dus heel veel geld en het is nog superleuk om te doen.''

EduKitchen.nl is ondertussen een begrip en inspireert meer dan 22.000 volgers op LinkedIn. Thijmen weet inmiddels waarover hij het heeft, zo maakt ook deze NIVOZ-podcast duidelijk. In 2020 publiceerde hij samen met prof. dr. Jelle Jolles het boek 'De Lerende Leerling. Over onderwijsinnovatie en het brein' dat inmiddels gratis te downloaden is en recentelijk kwam er een boek uit over ChatGPT, Chatten met Napoleon. Werken met generatieve AI in het onderwijs.

Intussen blijft hij dus zijn eigen visie vormen. Als docent Engels en muziek op een middelbare school in Hellevoetsluis heeft hij vele ideetjes het onderwijs zien binnensluipen: Passend Onderwijs, de Rekentoets, Realistisch rekenen, Onderwijs2032 en 21-eeuwse vaardigheden, om er zo een paar te noemen. ‘Op EduKitchen.nl schrijf ik over deze ideetjes waar docenten mee worden overspoeld. Wie verzint zoiets? Waarom doen we eigenlijk wat we doen? De wetenschap is niet zaligmakend en er is geen one-size-fits-all oplossing voor het onderwijs. Te vaak worden ideetjes geadopteerd, zonder dat er ook maar één kritische vraag over wordt gesteld.’

Daarvoor heeft ook hij zelf een lange weg moeten afleggen. De eerste drie lesjaren als docent muziek waren – terugkijkend – in zijn eigen woorden zelfs rampzalig. ‘Het was een derde klas, leerwegondersteunend onderwijs. De leerlingen hadden net een docent weggepest en ik stond daar, zonder enige kilometers in de benen. Nou, ik ben echt met de grond gelijkgemaakt, had totaal geen overwicht. Dat liep over tafels en over stoelen. Aan het eind van de dag had ik geen stem over. Maar ik realiseerde al snel dat die chaos niet door de kinderen kwam, maar door mijn totale gebrek aan pedagogische en didactische vaardigheden ook. Aan die kinderen lag het niet.’

Ik realiseerde me al snel dat die chaos niet door de kinderen kwam, maar door mijn totale gebrek aan pedagogische en didactische vaardigheden. Aan die kinderen lag het niet.''

Thijmen hield vol, twee jaar lang en eigenlijk weet hij nog steeds niet hoe hij dat voor elkaar kreeg. ‘Want ik ging echt wel een beetje met lood in m'n schoenen naar mijn werk. Maar het kwam langzaam. Ik had geluk dat ik op tijd had gezien dat dat hele mooie wezens waren, daar op het VMBO en dat ik gewoon een hele slechte docent was. Dus ik heb mezelf altijd die spiegel voorhouden van: hé, hoe kan ik dat beter doen? Hoe kan ik ervoor zorgen dat ik aan het eind van de dag mijn stem nog wel over heb? Hoe krijg je die klas stil, zonder dat je gaat schreeuwen? Je moet eens weten wat ik allemaal heb geprobeerd. Maar waar het op neerkomt is toch de innerlijke rust in jezelf. Ik zeg dus niet dat er geen drukke klassen bestaan, maar ik zeg wel dat vaak klassen ten onrechte als druk worden bestempeld.’

En kinderen dragen het antwoord, zo heeft hij ontdekt. Thijmen leert van experts, maar ook en vooral door tegelijk te luisteren naar kinderen. ‘Ja, ik zoek de verbinding. Ik denk dat pedagogiek altijd dialogisch is. Je kan alleen maar een goede pedagoog zijn, in mijn optiek, als je wat doet met wat een ander zegt. Je kan niet alleen maar zenden, zonder dat je de pedagogiek en de didactiek afstemt op wat je terugkrijgt van die leerling. Ik kan alleen maar een goede pedagoog zijn, in dialoog met de kinderen, maar ook alleen in dialoog met de degene die ik interview.’

Die pedagogiek heeft hij dus omarmd, ook door het werk van Parker J. Palmer, Leraar met hart en ziel - volgens Thijmen een iconisch boek dat in geen enkele lerarenopleiding mag ontbreken. ‘De meeste onderwijsboeken gaan over hoe word ik leraar? Of over een technisch aspect van het leraarschap, neem directe instructie of growth mindset, dus een facet. Maar wat ik heel veel mis is: hoe ontwikkel je onderwijs, met al die spiegels die je voorgeschoten krijgt? Wat heeft dat voor effect op jouw ontwikkeling, als docent? En eigenlijk nog dieper, op jou als mens? Parker J. Palmer heeft in de jaren 90 één van de weinige boeken geschreven die gaat over die innerlijke reis van de leraar.’

Parker J. Palmer heeft in de jaren 90 een iconisch boek geschreven dat gaat over de innerlijke reis van de leraar.''

Ondertussen is er een soort exodus gaande van docenten die het onderwijs verlaten. Één op de drie docenten stopt, binnen nu en vijf jaar. Thijmen ziet het met lede ogen aan. Maar de oplossing, zo meent hij, vinden we niet in salarisverhoging of nieuwe leerwegstelsels. ‘Het gaat erom dat we ruimte maken voor onze innerlijke reis, voor het vuurtje dat we zijn kwijtgeraakt, de reden waarom we dat onderwijs zijn ingegaan. Dus je gaat naar de opleiding, het vuurtje is aan, misschien gaat het zelfs wel meer aan. En dan studeer je af en kom je dus in die echte wereld. Daarin word je totaal aan je lot overgelaten, vaak gegijzeld door slechte roosters en pta's, of door boze ouders en/of leerlingen die ongeïnteresseerd zijn. Dat vuurtje gaat uit. Maar in de kern is het: ik ben mijn vuurtje kwijtgeraakt, ik ga het ergens anders zoeken. Dus daarom, dat aspect van het onderwijs, die eigen professionalisering, dat oplaaien van het eigen vuur, dat moet centraal staan.’