Waar zit het scheppende in ons als mens? Hoe kunnen we dat groter laten worden? En wat betekent dat voor hoe je met elkaar omgaat, hoe je met elkaar werkt en onderwijs maakt? In deze NIVOZ-podcast laat Bart van Rosmalen zijn licht schijnen op de plek van de kunst of beter gezegd, de waarde van een muzisch perspectief op leren, op professionalisering, in samenwerking.

Van Rosmalen, van origine cellist en theaterregisseur, is sinds 2014 lector Kunst en Professionalisering bij HKU. In die rol geeft hij leiding aan het onderzoekprogramma Muzische Professionalisering gericht op docenten, opleiders en trainers die vanuit een muzische invalshoek willen bijdragen aan onderwijsvernieuwing en organisatieverandering van onderwijsorganisaties. Een en ander geschiedt in samenwerking met partners, zoals De Baak dat net als NIVOZ op landgoed De Horst is gezeteld.

Van Rosmalen (1957) verdedigde in 2016 een proefschrift bij de Universiteit voor Humanistiek – onder meer onder supervisie van Harry Kunneman – waarin hij onderzocht hoe ‘muzische aspecten’ kunnen bijdragen aan beter werk, een goede organisatie en een groeiend welbevinden. ‘Ik ben in mijn hele leven allerlei verschillende professionals tegengekomen. Wat mij opviel was het gedeelde verlangen om zich niet zomaar te voegen naar het protocol, naar de resultaatverplichting of de afgepaste hokjes om in te werken. Wat het systeem ook vraagt, professionals zoeken openingen om de ‘menselijke maat’ in het werk sterker te maken.’

Vanuit zijn kunstenaarschap wakkert Van Rosmalen bij professionals met wie hij werkt, ongeacht hun achtergrond, het scheppende en expressieve aan: hun makerschap. Dat is hij  muzische professionalisering gaan noemen. ‘Ik zocht een term breder en minder specialistisch dan kunst, kunstzinnigheid, creativiteit of artisticiteit.. Ik ben teruggegaan naar de oudste bron die ik kon vinden: de mythe van de muzen in de Griekse mythologie.’

In deze podcast – een tweegesprek met NIVOZ-medewerker Rob van der Poel - vertelt hij over een aantal mensbeelden: de vertellende mens, de spelende mens en de makende mens, die via het werk van Alisdair Macintyre, Hans Georg Gadamer en Richard Sennet nader bestudeerde. En worden er in het gesprek bruggen geslagen naar het onderwijsdenken van Gert Biesta - via ‘de pedagogiek van de onderbreking’ en diens uitgave ‘Door kunst onderwezen willen worden’ -  en naar andere theoriën over leren en ontwikkelen.

Duidelijk wordt Van Rosmalen pas echt als hij spreekt over de praktijk van alledag. ‘Het is natuurlijk niet mijn bedoeling dat iedereen kunstenaar wordt of 10.000 vlieguren moet maken. Nee, het gaat over ‘kleine wendingen’ en ‘manieren van werken’ die voor iedereen heel toegankelijk zijn. Nieuwe vormen, die je ook in een les kan toepassen, die een groot effect kunnen hebben. Omdat het de gewoontepatronen even doorbreekt. Het maakt ruimte voor mensen om aanwezig te zijn, om zichzelf te zijn, om eens iets anders tot uitdrukking te brengen als dat ze tot dan toe gedaan hebben. En je kunt het gewoon invlechten in je dagelijkse werk, daar hoef je niet de hei voor op.’