“We kunnen allemaal mede-menselijk zijn.” Aan het woord is Tanja Jadnanansing, stadsdeelvoorzitter van Amsterdam Zuidoost. In haar werkkamer hangt een grote foto van Anton de Kom. Door het raam kijkt ze uit op zijn standbeeld. Het is geen toeval. In de podcast Meesterwerk van Jan-Jaap Hubeek vertelt ze hoe het boek Wij slaven van Suriname haar raakt en inspireert in haar werk – en hoe het boek ook vandaag een spiegel is voor onderwijs, opvoeding en samenleving.

De eerste ontmoeting

Op haar zeventiende leest Tanja voor het eerst over Anton de Kom. Ze groeit op in Paramaribo, Suriname, in een huis vol boeken. Haar vader, oud-notaris en liefhebber van literatuur, geeft haar de opdracht om Wij slaven van Suriname te lezen. Ze is dan vooral geïnteresseerd in de grote Latijns-Amerikaanse verhalen van Gabriel García Márquez. Toch luistert ze naar haar vader – en het boek maakt diepe indruk.

“Wat mij raakte, was zijn oprechte verlangen om het beter te maken voor mensen. Hij ging voorbij kleur, klasse en afkomst. Hij vroeg steeds: wat bindt ons?”

Die vraag – wat bindt ons – blijft in haar werken en denken doorspelen. Ze voelt zich verwant met de houding van Anton de Kom: scherp op onrecht, maar altijd gericht op verbinding. Die houding is voelbaar in alles wat ze vertelt. “Je hoeft niet kumbaya de hele dag elkaar te omhelzen,” zegt ze. “Maar als je een hoger doel hebt, kun je elkaar wel vinden.”

De spiegel van Anton de Kom

Het standbeeld van Anton de Kom, buiten haar raam, is een herkenningspunt in de wijk. Maar de meningen over het beeld zijn verdeeld. Sommigen zien liever de gestileerde versie van de schrijver – in pak, met hoed – dan de vrijgemaakte slaaf die het beeld verbeeldt. Voor Tanja is juist die veelheid aan interpretaties krachtig. Want, zegt ze: “Anton de Kom is een spiegel. Voor iedereen. En hoe jij kijkt, bepaalt wat je ziet.”

In het boek waardeert ze de veelheid aan perspectieven en de subtiele manier waarop Anton de Kom de lezer aan het denken zet. “Hij schrijft vlijmscherp, maar pas later besef je wat hij heeft gezegd,” vertelt ze. “Dat vind ik knap. Ik wil ook zo zijn: je gedrag kunnen bevragen, maar je als mens heel laten.”

Pedagogiek van liefde én wet

Die gedachte brengt Tanja naar de kinderen van haar stadsdeel. In haar werk ontwikkelde ze een leiderschapsprogramma voor leerlingen van groep 8, gebaseerd op ‘love and law’: liefdevolle aandacht én duidelijke kaders. In dat programma speelt een spiegel een centrale rol. Letterlijk.

“Ik neem een spiegel met een glimlach mee de klas in en vraag de kinderen om zichzelf een compliment te geven. En dan beginnen ze te huilen. Omdat ze niets moois over zichzelf kunnen zeggen.”

Dat raakt haar. Het laat zien hoe diep het gebrek aan erkenning kan zitten. En hoe belangrijk het is om kinderen te leren zichzelf te zien – met liefde. Niet als uitzondering, maar als norm. In de Zuidoost Academie, een pedagogische broedplaats waar ouders, leerkrachten en pedagogen samenwerken, wordt actief gewerkt aan die erkenning. “Hoe zorgen we ervoor dat elk kind een liefdevolle goede morgen krijgt?” Dat is de vraag die daar leeft.

Verbonden verhalen

Tijdens de opname schuift ook Pixie aan, een middelbare scholier die met Tanja meeloopt als stagiaire. Ze kent Anton de Kom niet uit haar schoolboeken, maar van haar vader. Haar ervaring raakt aan een groter punt: hoe zichtbaar is deze geschiedenis in ons onderwijs?

“Dit is ook ónze geschiedenis. Niet alleen die van mij, maar van iedereen in de klas.” zegt Pixie. Tanja knikt. Ze wil dat het boek niet alleen gelezen wordt, maar beleefd. In het onderwijs, op straat, aan de keukentafel. “Geschiedenis wordt pas relevant als we het betrekken op het hier en nu. Anders wordt het een vak, terwijl het een levenswijze moet zijn.”

Daarom is ze blij met initiatieven zoals die van de...

Een audioregistratie van de onderwijsavond met Kees Klomp op het Utrechts Stedelijk Gymnasium.

In deze aflevering van de NIVOZ-podcast duiken we in het uitdagende spanningsveld tussen onderwijs en technologie met Barend Last, schrijver, spreker en onderwijsmaker.

Mentioned in this episode:

Nivoz.nl/podcast

Deze podcast is een productie van Stichting NIVOZ. Meer verhalen en series over onderwijs en pedagogiek vind je op nivoz.nl/podcast.

Inge Molenaar is directeur van het Nationaal Onderwijslab AI (NOLAI) en leidt het wetenschappelijk programma. Ze onderzoekt de pedagogische, maatschappelijke en sociale consequenties van intelligente digitale onderwijsinnovaties.

Mentioned in this episode:

Nivoz.nl/podcast

Deze podcast is een productie van Stichting NIVOZ. Meer verhalen en series over onderwijs en pedagogiek vind je op nivoz.nl/podcast.

Hoe leren jongeren nou op sociale media? Welke vormen van leren ontdekken ze daar met elkaar? En wat kunnen we daarvan opsteken voor het onderwijs? Over deze vragen boog Zowi Vermeire zich tijdens haar promotieonderzoek aan de Universiteit van Utrecht.

‘Het echte leven op en na een democratische school’. Het is de ondertitel van het boek ‘Je moet het wel durven’. In deze NIVOZ-podcast luisteren we naar drie schoolleiders die aan de wieg staan van het democratisch onderwijs in Nederland.

In gesprek met Ben van der Hilst over zijn nieuwe boek, waarin hij docenten, schoolleiders en bestuurders laat zien welke ruimte er ligt om het VO mooier te maken.

Het is geen normale tijd voor jongeren om in op te groeien, stelt lector Stijn Sieckelinck. Samen met jongerenwerker Melvin Kolf verkent hij hoe scholen en jongerenwerkers beter kunnen samenwerken om leerlingen te ondersteunen.

Wat hebben kunstvakken voor effect op leerlingen, op de ouders van die kinderen en op andere betrokkenen in de school? Reyer Ploeg deed onderzoek en presenteert zijn bevindingen in de aanloop naar symposium ‘Kunst in Onderwijs’, op 1 oktober in A'foort.

In gesprek met Nadia Kuipers, juf in groep 3 van basisschool De Globe in de Tarwewijk, Rotterdam Zuid. Juist omdat ze hier zelf is opgegroeid, wil ze op deze plek het verschil makenWat vraagt het van docenten om les te geven in een grootstedelijke context? Over die vraag buigt Ella Krol zich tijdens haar stage-onderzoek bij NIVOZ. Voor een verkenning bezocht ze Nadia Kuipers, juf in groep 3 van OBS De Globe in de Tarwewijk. Juist omdat Nadia zelf in Rotterdam-Zuid is opgegroeid, wil ze op deze plek het verschil maken.

Naast het lesgeven werkt Nadia bovenschools voor Stichting BOOR om waardevol onderzoek naar de praktijk te vertalen, blogt ze om collega's te inspireren en onder andere via het Instagram-account @kijkje.in.groep3 probeert ze ouders bij haar lespraktijk te betrekken.

Samen met redacteur Marco Martens spreekt Ella met Nadia over taalontwikkeling, schoolcultuur en de rol die zijzelf als docent inneemt.

We luisteren naar drie Pabo-studenten, verbonden aan NHL Stenden in Groningen en Assen. Laurens, Amber en Thomas ronden momenteel hun opleiding af en kijken met podcastmaker Rob van der Poel terug en vooruit.

Hoe trek je op met jongeren in een stad als Rotterdam, in een grootstedelijke context? En wat vraagt dat van onderwijs en van jeugdwerkers? Theaterpedagoog Luc Opdebeeck en buurtwerker Etienne Tjon-A-Kon vertellen, maar alleen als er jongeren bij zijn.

In deze podcast luister je naar Joop Oonk, artistiek leider van Misiconi. We bezoeken een repetitie van het inclusieve dansgezelschap, ervaren haar manier van werken en ontdekken oriëntaties met pedagogische waarde en betekenis.

In deze podcast spreekt socioloog en onderzoeker Iliass El Hadioui over zijn eigen schooltijd en zijn recente werk op scholen om een cultuur te bouwen met veel vertrouwen. ‘Iedere hervorming begint met definiëren wat je wilt behouden.’

HBO-studenten leren denken over conflicterende waarden, maar Pamela den Heijer miste aandacht voor gevoelens en emoties die daarbij meespelen. In deze podcast-aflevering vertelt ze over haar promotieonderzoek.

Kunst = taal en rekenen. Dat was het werk waarmee Wolf Brinkman eerder al het onderwijs een beetje op zijn kop zette. Je hoort over zijn pedagogische drijfveren en over zijn ‘dwarse’ denken. ‘Dwars, hoezo dwars? Mijn uitgangspunt is altijd de dialoog.’

In deze podcast maak je kennis met jeugdwerkplaats STRONK. ‘Maar dan spreek je allereerst over een mensbeeld,’ zeggen Jorus Rompa en Mark Jonkers. ‘Het is een manier van kijken naar en werken met mensen en het zien van potentie in groei en ontwikkeling.’

Thijmen Sprakel is ruim 14 jaar docent, maar vooral bekend van zijn interviews met onderwijskundigen en grote pedagogen uit binnen- en buitenland. Via de website Edukitchen en het gelijknamige videokanaal publiceert hij over die ontmoetingen.

Leraren in opleiding (LIO’s) laten zich bevragen. Op hun ontwikkeling, hun onderwijsvisie en hun beginnende lespraktijk tijdens een intensieve tweedaagse. ‘Wat er nu eigenlijk gebeurt, is dat we gewoon weer helemaal teruggaan naar je eigen zelf.'

Sietske Dijkstra zoekt Michiel de Ronde op in het poldergebied van Midden-Delfland om te spreken over het thema ‘thuis zijn’. NIVOZ-podcastmaker Rob van der Poel schuift aan in het onderzoekende en ontmoetende gesprek. Wat betekent dit voor onderwijs?

In deze serie, een samenwerking met fotograaf Iris van 't Riet, geven acht Rotterdamse jongeren hun visie op onderwijs. In deze aflevering het verhaal van Iliass.

In deze serie, een samenwerking met fotograaf Iris van 't Riet, geven acht Rotterdamse jongeren hun visie op onderwijs. In deze aflevering het verhaal van Sara.

In deze serie, een samenwerking met fotograaf Iris van 't Riet, geven acht Rotterdamse jongeren hun visie op onderwijs. In deze aflevering het verhaal van Richendrieson.

In deze serie, een samenwerking met fotograaf Iris van 't Riet, geven acht Rotterdamse jongeren hun visie op onderwijs. In deze aflevering het verhaal van Jena.

In deze serie, een samenwerking met fotograaf Iris van 't Riet, geven acht Rotterdamse jongeren hun visie op onderwijs. In deze aflevering het verhaal van Mustafa.

In deze serie, een samenwerking met fotograaf Iris van 't Riet, geven acht Rotterdamse jongeren hun visie op onderwijs. In deze aflevering het verhaal van Dani.

In de expositie 'Kinderen van Rotterdam', een samenwerking met fotograaf Iris van 't Riet, geven acht jongeren hun visie op onderwijs. In deze aflevering het verhaal van Quinty. De portretten zijn te zien in het Rotterdamse Dokhuis.

In de expositie 'Kinederen van Rotterdam', een samenwerking met fotograaf Iris van 't Riet, geven acht jongeren hun visie op onderwijs. In deze aflevering het verhaal van Mohamed. D portretten zijn te zien in het Rotterdamse Dokhuis.

Dr. Kennedy Tielman promoveerde op een onderzoek naar de spanningen die docenten ervaren als ze lesgeven aan cultureel diverse klassen in het mbo. Hoe herken je die spanningen en hoe ga je daar als docent mee om?

Florien Boutsema deed onderzoek naar de lastigheden die mbo-docenten ervaren bij het bespreken van maatschappelijk gevoelige onderwerpen in de klas. Marco Martens sprak met Florien en docente Thirza van der Meer over de verkregen inzichten.

In deze podcastserie navigeren leerlingen, studenten ons door hun leefwereld. In deze aflevering is dat Shivani Khargi. Ze studeert Artiest Popmuziek aan de Herman Brood Academie in Utrecht.

De missie van Manon Rijken is geslaagd als het vmbo niet meer wordt gezien als de onderkant van de samenleving. In deze NIVOZ-podcast gaan Rikie van Blijswijk en Marco Martens met haar in gesprek over hoe ze haar pedagogisch leiderschap invult.

Een NIVOZ-podcast waarnaar is uitgezien. Gert Biesta en Rob Martens aan één tafel, afkomstig van twee verschillende wetenschappelijke werelden. Ze buigen zich over elkaars werk en (v)erkennen het gemeenschappelijke. Wat staat er op het spel in onderwijs?

In deze podcastserie navigeren leerlingen, studenten ons door hun leefwereld. In deze aflevering is dat Sander van de Wijngaard. Hij is tweedejaars student DJ/Dance Producer aan de Herman Brood Academie in Utrecht.

In deze podcastserie navigeren leerlingen, studenten ons door hun leefwereld. In deze aflevering is dat Nieloefaar Bahadori. Ze studeert Artiest Hiphop aan de Herman Brood Academie in Utrecht.

Jelle Ris zoekt onderzoeker Floor Basten op. Haar publicaties over het posthumanisme zijn mind blowing. ‘Omdat er een hele andere blik wordt gegeven op onderwijskundig onderzoek, op pedagogische ideeën.' Wat betekent dit voor onderwijs, voor ons leren?

Eric Mijnster en Marco Martens vonden hun eigen stem, hun plek en de flow vooral na en buiten schooltijd. Toch kwamen ze toch ook weer in het onderwijs terecht. In deze podcast gaat het over de betekenis van makerschap voor leraren en leerlingen.

Wouter Sanders spreekt over het onderzoeksproject ‘Voorbeeldige bildung in het vmbo’ en deelt over zijn bevindingen: ‘Denk na of dat wat je voor leerlingen nastreeft, in lijn is met dat wat je uitstraalt en voorleeft.’Podcast Episode

Eveline Oostdijk promoveerde in november 2022 op een onderzoek naar het curriculum en de praktijk van humanistisch vormingsonderwijs (hvo). Het is een eerste aflevering uit een tweeluik over onderzoek naar vorming

‘Waar leef je voor? Die hele grote vraag begint steeds normaler te worden,’ vertelt Stephanie Reijntjes. Ze is docente bij ROC Friese Poort en ze heeft voor 16 mbo-studenten een onderwijsavontuur opgetuigd. Dit is een reportage van 24 uur 'Into the Wild'.

In deze podcastserie navigeren leerlingen, studenten ons door hun leefwereld. In deze aflevering is dat de twintigjarige Mika. Ze studeert Podium- en Studiotechniek aan de Herman Brood Academie in Utrecht.

In deze podcast met Sietske Dijkstra gaat het over belichaamde professionaliteit en het versterken van een zeker lichaamsbewustzijn, over de tacit dimension van Michael Polanyi. Alles vanuit het besef dat we meer zijn dan onze gedachten.

Jael de Jong Weissman en Jolien Dopmeijer vertellen in deze podcast hoe hun deelname aan het Whole Child Development-programma betekenis aan het krijgen is binnen de lerarenopleidingen van Windesheim in Zwolle.

Koen Vos (65) weet als boegbeeld van het praktoraat Brede Vorming bij ROC Friese Poort intussen wel dat ook mbo-studenten geïnteresseerd kunnen raken in kunst, filosofie, literatuur en levensbeschouwing. ‘Bied jonge mensen avonturen aan en ze gaan aan.'

Koen Wessels en Michiel Bos verkennen met NIVOZ-collega’s Eveline Oostdijk en Leone de Voogd hun praktijk. Hoe kunnen de relaties in het onderwijs relaties van oprechte ontmoeting worden, in plaats van ‘ik weet dit en geef dat aan jou: einde transactie.'

Wat vraagt breedvormend onderwijs van het opleiden van leraren? Hieke van Til (Spring) en Nynke Verdoner (Kenniscentrum POP) laten hun licht schijnen op die vraag, vanuit hun partnerschap met het Whole Child Development programma (WCD).

‘Ik zou iedereen gunnen dat je kindontwikkeling vormgeeft vanuit de gedachte: less is more,’ vertellen Duco Stam en Maruska Kuin van Kindcentrum De Nieuwe Draai. ‘Laat je niet afleiden door de waan van de dag en wat onze maatschappij al ingevuld heeft.’

‘We hebben een culturele correctie nodig,’ vertelt Peter van Olst namens Driestar Hogeschool – partner in het WCD-programma - over breedvormend onderwijs. ‘Met alle mooie idealen die we belijden zijn we met de rug naar de samenleving toe komen te staan.'

Patrick van der Bogt en Jelle Ris verkennen elkaars praktijk in het hbo-onderwijs. ‘Om de pedagogische impact van deze podcast ietsje te vergroten, zou ik zeggen dat je geen echte leraar bent als je nooit in een hazenpak naar je les bent geweest.’

Onderwijsprofessional Beatrijs Dijkman – geschoold in de Transactionele Analyse (TA) - sprak in een eerdere podcast over de ‘pedagogische ontmoeting’. Dit is deel twee, waarin ze experimenteert in een tweegesprek om dichter bij die ervaring te komen.

'Het is een leven waarin je eigenlijk altijd onderweg bent,’ zegt onderwijsprofessional Beatrijs Dijkman. ‘Een leven waarin je nooit uitgeleerd en uitgekeken bent.’ We spraken over Transactionele Analyse (TA) en de pedagogische relevantie voor praktijk.

Hanke Drop doet veel, in verschillende rollen. En toch is er al snel een rode draad te ontdekken: Amor Mundi, een liefde voor de wereld. ‘Dat is toch waarvoor je leeft, waarvoor je leert. En daarmee ook een oriëntatie die nauw verweven is met onderwijs.'

Margrite Kalverboer (1960) is onze nationale kinderombudsman. Zij zorgt ervoor dat kinderrechten in Nederland worden nageleefd. Ze is hoogleraar Orthopedagogiek, juriste en ze heeft de kunstacademie gedaan. Vanuit deze veelzijdige achtergrond hanteert ze

Vincent Duindam is universitair docent psychologie aan de Universiteit Utrecht. Hij is al jarenlang gefascineerd door de rol van spiritualiteit in het onderwijs en – onbewust – onderwijst hij er al in. Door zijn bronnen, maar vooral door wie hij is.

Marcel Kesselring is een van de kwartiermakers van het Urban Living Lab Breda. Het is een stageplek waar hbo en mbo-studenten werken aan maatschappelijke vraagstukken. ‘In mijn beleving zijn we echt het onderwijs van morgen aan het creëren. Met elkaar.'

‘Alle jongeren willen leren,' zegt Nathalie Lecina. 'Er bestaat geen uitval van leren. Er is alleen een onderwijssysteem waar jongeren niet gezien of gehoord kunnen worden.' Met Studio Moio laat ze zien dat het anders kan.

De regio als klaslokaal. Als expeditieleider van Kenniswerkplaats Den Helder sluit Heleen Bouwmans studenten van Inholland aan op maatschappelijk vraagstukken. Jelle Ris zoomt in op haar (pedagogisch) handelen, deels geïnspireerd op werk van Gert Biesta.

Na de zomer van 2022 zal Saga Driehuis starten, een school vanuit het Agora-concept. Henriëtte Albregts is de initiatiefnemer. Jan Jaap Hubeek en Annonay Andersson spreken haar in deze podcast, onder meer over haar pedagogisch leiderschap.

Een schoolleider (Ineke) en twee leerlingen (Serlynn en Hannah) vertellen uitgebreid over de dagelijkse praktijk op de Open Schoolgemeenschap Bijlmer in Amsterdam, over samen leren en over het oplossen van eventuele problemen via de jongerenrechtbank.

Schoolleider Anne-Mieke Bulters spreekt over haar praktijk op de Werkplaats in Bilthoven, waarvan Kees Boeke in 1926 grondlegger was. ‘Over twee jaar dan zit Deep Democracy helemaal in de schoolcultuur. In de stem van de minderheid zit de wijsheid.'

Lisette Bastiaansen promoveerde op haar onderzoek naar Aandachtige betrokkenheid als pedagogische grondhouding. ‘Ik denk dat het gaat over samen mens-zijn, in essentie. En daar toch steeds bij terug durven komen, hoe moeilijk dat soms ook is.'

‘Eerst moet je met leerkrachten werken aan wie ze zijn en hoe ze naar kinderen kijken,’ zegt Monica Diaconu, initiatiefneemster en inspirator op Școala Babel, een voor Roemeense begrippen radicale vernieuwingsschool in Timisoara. Via Zoom spraken we haar

In The School of Play brengt Xandra van Hooff leraren en leidinggevenden op een plek waarbij ze zichzelf wat minder serieus nemen en hun missie des te meer. ‘Ik denk dat leren alleen maar kan in een mate van ontspannenheid, vrijheid en speelsheid.'

Hanke Drop laat zich in deze speciale NIVOZ-podcast meevoeren door docent Han Post en zijn leerlingen op VSO De Meerklank in Zeist. Ze trekken met elkaar de natuur in, doen slootonderzoek en er wordt veel ontdekt. 'Moet je kijken, die tor, ooohh!’

Jelle Ris probeert ‘Biesta-taal’ te verbinden aan wat hij uit praktijkverhalen te horen krijgt. Als mede-auteur van het boek 'Wereldgericht onderwijzen. Biesta in de praktijk' spreekt hij met Pieter Baay, die praktijkinnovaties in het mbo begeleidt.

Helma Oolbekkink en Maaike Nap vertellen over LOEPP (Lerarenopleiders Onderzoeken Eigen Pedagogische Professionaliteit). ‘Waar wij ruimte voor willen maken, is voor ‘het denken over doen’. Dat is zó belangrijk. Het is de redding van ons onderwijs.'

‘Daar waar de gezondheidsprogramma’s stoppen, daar pak ik het op.’ Onder de noemer voedseleducatie verleidt Esther Boukema kinderen een nieuwe, vaak onbekende wereld te betreden. De kunsten, de verbeelding, de pedagogische opdracht, alles doet mee.'

Metaal Kathedraal en haar mensen bewijzen al tien jaar hun waarde voor de regeneratieve wereld van morgen. Na de zomer wordt met de Buitenschool ook een stap richting ‘gezondmakend’ onderwijs gezet. Maureen Baas en Claudia Jansen schetsen de contouren.

Het vernieuwende Spring High in Amsterdam werd al eens bezocht voor een schoolreportage. Nu komt schoolleider Camyre de Adelhart Toorop aan het woord. Het gaat over haar pedagogisch leiderschap en ‘over de leergemeenschap waarin beweging centraal staat.’

Wat kan onderwijs van de zorg- en ontwerpwereld leren? In deze podcast spreekt NIVOZ-collega Rikie van Blijswijk met Lotte Jacobse, verbonden aan Redesigning Psychiatry – een netwerk van filosofen, onderzoekers, zorgprofessionals en ervaringsdeskundigen.

Kan spelen het leren verdiepen en ook leuker maken? Tjoerd Zweije, docent drama en geschiedenis in Gorinchem, zoekt met zijn leerlingen het niet-weten op. Hij bouwt aan een nieuwe school, een creatieve ontmoetingsplek, waar het speelser mag.

‘Inclusie vraagt dat je met een groot hart overal naar moet kijken,’ zo vertelt Dominique Mol in deze NIVOZ-podcast. Bij theater Babel proberen ze een voorbeeld te zijn. Voor de samenleving en naar het onderwijs. ‘En dat is hard werken. Elke dag weer.’

Onderwijskunst, het is de profielnaam waaronder Marjanka van Maurik en Ino de Groot toekomstige basisschoolleraren anders naar hun vak laten kijken. ‘De kunstvakken staan niet zozeer centraal, het gaat meer om een speelse, creatieve manier van lesgeven.'

Zijn professionele onderwijs-dna bestaat uit drie strengen: de pedagogiek, de onderwijskunde en de organisatiekunde. ‘Maar wat ze verbindt,’ zegt Ton Bruining, die veel mensen alleen kennen van de KPC Groep, zijn toch de kunsten en het makerschap.'

In de docu-serie Klassen is onderwijssocioloog Eddie Denessen bevestigd in wat hij weet. ‘Dat leraren veel van hun leerlingen houden, dat scholen inderdaad bijdragen aan de kansen van kinderen en dat het adviseren in groep 8 snel moet worden afgeschaft.’

Wat is het belang van verwonderen in onderwijs? En wat kan dwalen daarvoor betekenen? Femke Keeren wijdde een masterscriptie aan deze vragen, een onderzoek dat zijn uitwerking niet mist. ‘Ik ben een gelukkig mens, ik heb mijn plek in de wereld gevonden.’

‘Een mooie gemeenschap vormen waarin iedereen gezien en uitgedaagd wordt’. Dat zien Jan Overweel en Anouk Geelen als hun pedagogische opdracht bij De Windroos in Wijk Bij Duurstede. Een bijzondere school die is ontstaan vanuit een ouderinitiatief.

Hester IJsseling en Joop Berding spreken in deze NIVOZ-podcast over het werk en de betekenis van filosoof Cornelis Verhoeven (1928-2001) voor het onderwijs van vandaag. Over verwondering, vertraging en uitstel.

Anke Niessen en Judith Rotink – twee vo-docenten - lazen De terugkeer van het lesgeven, het boek van Gert Biesta. Hoe landen zijn woorden, wat betekenen ze voor hun lespraktijk, voor de leraar die ze willen zijn? Maartje Janssen bevraagt ze.

Het werk van Gert Biesta doet leraren reflecteren op hun eigen praktijk, op hun pedagogische opdracht en handelen. Anke Niessen en Judith Rotink – twee vo-docenten – leggen teksten en begrippen uit 'De terugkeer van het lesgeven' tegen hun eigen praktijk

Hoe geven leerlingen die vrijeschoolonderwijs hebben genoten vorm aan hun volwassen bestaan? En wat betekent dat voor het huidige onderwijs en de lerarenopleiding? Akke Faling deed onderzoek. ‘Oud-leerlingen herkennen elkaar in hun blik op de wereld.'

‘Dat ongemak dat we als leraren delen met elkaar, hoe doen we dat eigenlijk? Hoe doen we dat als we geen antwoord hebben, als er in een situatie weer een ander laagje wordt aangeraakt, waarvan je denkt; oh, help!’

‘Ik hoop dat deze coronatijd heeft bijgedragen aan het losschudden van systemen en structuren die leraren soms ook echt in zichzelf hebben gebouwd,’ zegt Edith van Montfort, bestuurder van SAAM*. Met leraar Bart Vermeulen spreekt ze over geleerde lessen.

Weten volwassen wel dat er een hele online wereld is waarin jongeren kunst uitwisselen? Inge Spaander vertelt over deze (digitale) omgeving waarin leerlingen maken, elkaar opzoeken en inspireren. Wat betekent dat voor onderwijs, voor jou als leraar?

‘Dat lichaam, dat zijn we zó vergeten in onderwijs’, roept Iko Doeland. ‘Het leren vindt in het brein plaats, zo is de heersende opvatting. Terwijl, het gaat om heel veel meer. Je lichaam en je omgeving doen net zo hard mee: fysiek, sociaal, cultureel…’

In deze podcast vertelt Sandra van Kolfschoten over de plek van de kunst in onderwijs, werk en organisatie. ‘Niemand wil bij het Kennisteam Innovatie zeg ik altijd. Maar bij de Onderwijssmokkelaars daar wil je op z’n minst eens even een kijkje nemen.’

‘Wat een ongelooflijk waardevolle ervaring,’ zegt Mascha Enthoven als ze de enigszins overrompelende lespraktijk van Maartje Janssen als zij-instromer aanhoort. ‘Maar ook, wat een betekenis zal dit voor jou hebben, hoe het ook verder loopt.’

‘Je hebt moed en lef nodig om je eigen verhaal te delen,’ vertelt Joke Broekema, schoolleider in Ede. Maar ze weet, die openheid voegt zoveel toe. ‘Want het verhaal dat je als organisatie met elkaar schrijft, wordt er zoveel authentieker door.’

Simon Verwer en Wouter Pols spreken over Philippe Meirieu en de betekenis van zijn denken voor het onderwijs en de omgang met leerlingen. Dat kan echter niet, zo maken ze duidelijk, zonder een goed verstaan van het begrip subject en subjectificatie.

‘Ik denk dat je een lange adem moet hebben in deze processen,’ zegt Elly Loman van het Hyperion Lyceum in Amsterdam-Noord. Zij geeft leiding aan een innovatieve school, in een nieuw stadsdeel, binnen grootstedelijke problematiek en een grote diversiteit.

‘We zijn heel erg getraind in de enen en nullen, in het stapelen van onderwijs,’ vertelt Alexandra Bronsveld. Ze maakt zelf gebruik van principes uit de kunsten, van een onderzoekende houding en is een groot bepleiter van project- en makersonderwijs.

Samen met de leraren, samen met de leerlingen. Op de Burgemeester de Vlugtschool staat het woord ‘samen’ centraal in de omgang. Zowel tijdens de coronatijd als nu de kinderen weer op school zijn, vertellen Juul van der Meer en Stefan Hoven in deze podcast

‘Ik probeer de school weer terug te geven aan de school zelf.’ Jolanda Hogewind, ruim een jaar terug als schoolleider ingestapt bij het IJburg College in Amsterdam, werkt aan de basis. ‘Als dat staat, kun je de wereld groter maken, zegt ze in deze podcast

Waar zit het scheppende in ons als mens? Hoe kunnen we dat groter laten worden? In deze NIVOZ-podcast laat Bart van Rosmalen zijn licht schijnen op de plek van de kunst, of beter de waarde van een muzisch perspectief op onderwijs en professionalisering.

‘De kunst-beleving zou centraal moeten staan in onderwijs, niet zozeer het ambacht,’ zegt Muriël Besemer, hoofd educatie van het Internationaal Theater Amsterdam. ‘Denk je dat Ivo van Hove zijn voorstellingen maakt om mensen theater te laten spelen?’

‘School moet zichzelf niet overschatten,’ zegt John Huiskens, adunct-directeur op basisschool Onze Wereld in Den Haag. ‘Juist niet in deze tijd van afstandsonderwijs.’ In deze podcast vertelt hij over zijn visie en de praktijk.

En toen sloten opeens de scholen en lijkt alles anders. In deze podcast vertelt Eva Vesseur, schoolleider van Klein Amsterdam. Ze is openhartig over wat er allemaal op haar afkomt, welke kansen zij ziet en welke pedagogische vragen er dan tegelijk zijn.

Helma van der Hoorn vertelt over haar leiderschap en haar opdracht. Vanuit haar rol bij SaKS - veertien scholen in Alkmaar en Bergen - en op grotere schaal, vanuit het collectief Leve het Onderwijs. ‘Een transitie is mogelijk als iedereen mee beweegt.'

In deze podcast vertelt Merlijn Wentzel over het NIVOZ-werk als begeleider van leraren en schoolleiders, over haar eigen pedagogische opdracht en ambities én over de Essential Schools, haar belangrijkste inspiratiebron.

Bij Agora Roermond (vmbo, havo, vwo) mag je vanaf dag 1 aan de slag met jouw interesses, op zoek naar je talenten en ambities. Jan Fasen vertelt waarom Agora-onderwijs gestart moest worden en wat het vraagt. Robin vertelt over zijn ervaring als leerling.

Nog altijd is Luc Stevens (78) betrokken bij de ontwikkelingen in en buiten NIVOZ. Al acteert hij wat behoedzamer, zoals hij het zelf zegt.

Jan Jaap Hubeek in gesprek met NIVOZ-directeur Rob Martens, psycholoog en motivatie-onderzoeker, over zijn nieuwste boek ’We moeten spelen’. Het boek is een vurig pleidooi om ruimte en tijd te scheppen voor de verwondering, voor het onvoorspelbare.