Thuis zijn, een verkenning met Michiel de Ronde: ‘Wat betekent thuis als dit onder druk komt, als mens, als professional?’

9 oktober 2023

Sietske Dijkstra zoekt Michiel de Ronde op in het poldergebied van Midden-Delfland om te spreken over het thema ‘thuis zijn’. NIVOZ-podcastmaker Rob van der Poel schuift aan in het onderzoekende en ontmoetende gesprek. ‘De ervaring thuis te zijn en onderweg te zijn, dat is toch een fundamenteel menselijke ervaring. Daar kunnen we elkaar op ontmoeten en daar kan misschien ook iets van gezamenlijkheid rond omheen ontstaan.’ Luister hier.

Je kunt je abonneren op de NIVOZ-podcast via Spotify en Apple Podcasts. We publiceren ongeveer tweewekelijks. Je krijgt dan bij elke publicatie automatisch een melding. Dit is aflevering 91.

Michiel de Ronde is geboren en opgegroeid in de polder tussen Schiedam en Delft, waar hij de stilte van de natuur en de rijkdom van de vrijheid leerde waarderen. Ook leerde hij daar te werken en trouw te zijn aan de taak die je moet verrichten. Hij beschouwt zichzelf als opleider van begeleidingskundigen die organisaties, teams en individuele professionals helpen bij de zoektocht naar bezield werken in een complexe wereld. Daarbij zijn het spel en de verhalen voor hem essentiële ingrediënten. Als lector Begeleidingskunde aan Hogeschool Rotterdam werkt hij aan methodiekontwikkeling op dit terrein en publiceert hij hierover. Het is voor hem telkens weer de kunst om ook in die geschreven tekst het leven te laten sprankelen en het verhaal te laten klinken. ‘De mens is’, zo zegt Schiller immers, ‘alleen dan waarlijk mens, wanneer hij speelt.’

Hoe maken wij een thuis? Wat betekent thuis voor ons en welke plaats neemt het vreemde daarin in? Wat versterkt en verzwakt ons thuisgevoel? Wat kun je van thuis maken als dit onder druk staat, als mens, als professional? Deze vragen zijn belangrijk en Sietske Dijkstra maakte daar eerder samen met meerdere auteurs een boek over, Seeking home in a strange land. True Stories on the changing meaning of home. Daarin brachten zij het persoonlijke en het professionele, het verhaal en het geleerde, samen. Daardoor kreeg ieder essay een unieke kleur.

Wat betekent dit thuis nou voor onderwijs, voor zorg, voor de omgang met elkaar? In deze NIVOZ-podcast wordt de betekenis verder verkend, verdiept en verbreed. Met elkaar, in het hier en nu, in de ontmoeting die plaatsvond. Zo constateert Michiel na afloop, na die ervaring: ‘Ik vind het thema, Sietske, heel relevant zoals jij dat aan de orde wilt stellen. Door die vraag naar “thuis” te stellen in een wereld die vol is van ontheemding zeg maar. Het lijkt mij een heel verbindend thema.’

Ik vind het thema heel relevant zoals jij dat aan de orde wilt stellen. Door die vraag naar 'thuis' te stellen in een wereld die vol is van ontheemding zeg maar.''

In deze technocratische tijd raakt de ziel in het leven achterop, zo hoor je in de verhalen van Michiel en Sietske terug. Niet alleen in onderwijs, zorg en andere inter-menselijke verkeer, maar ook in het contact met dieren, de natuur en de dingen. Wederkerigheid in relaties is heilig, maar staat onder druk. Michiel merkt op: ‘Het delen van de wereld , ook met de dieren en niet alleen gedomesticeerde dieren, maar ook dieren die hier hun thuis kiezen, dat heeft een grote schoonheid en dat doet iets met mijn mens zijn, zeg maar. Dat maakt mij ook geaard en minder tot een bezitter. Minder tot iemand van wie de aarde is, meer tot een soort medebewoner met andere bewoners van de aarde. ‘

‘Ik wil heel graag leven – en dat is mij hier op dit erf weer dichtbij gekomen - vanuit het besef dat we ontmoetende mensen zijn en dat de ander en het andere - ook de dieren - dat als ze tot mij spreken, dat ik dan terug kan spreken. En dat is fundamenteel anders dan gebruiken of iets willen bereiken of doelgericht interveniëren. Ontmoeten is een open midden laten bestaan waarin dingen kunnen gebeuren die de verrassingen hebben van een gedicht.’

En dan zegt Sietske: ‘Dat open midden waar jij het over hebt, Michiel, plus de bezieldheid van de dingen - van de dieren, van de planten, van het leven - dat is iets wat we in ‘thuis’ in kunnen brengen. Omdat thuis, wat mij betreft, vaak veel te harde muren heeft en afgesloten is. Dus daarin komt ook die common of dat gemeenschappelijke naar voren.’

Michiel: ‘Maar dat open midden, ik vind het ook echt een opgave om daar in te zijn. Dus het tegelijkertijd een open midden te laten.’

Sietske: ‘Ja, dit is ook waar bij mij in de kern lesgeven op neerkomt. Soms lukt dat en soms denk ik: het midden was klein.’

Dit is ook waar bij mij in de kern lesgeven op neerkomt. Soms lukt dat en soms denk ik: het midden was klein.''

In deze NIVOZ-podcast maak je ook als luisteraar een flinke reis. We leiden we je via de trek van de weidevogels, het leven van de grutto’s, langs koeien en schapen naar betekenisvolle herinneringen van het innerlijke landschap. Er klinken dichtzinnen van Marinus Nijhof, regels van schrijfster en filosofe Joke Hermsen, we scheren langs het werk van Richard Sennett en Geert van der Laan en bevinden ons dan weer in de Woudkapel in Bilthoven, bij een concert van Nynke Laverman.

Met heilige verontwaardiging en speelse wijsheid luisteren we onszelf en elkaar terug naar ieders eigen thuisgrond.
We zijn mens en vormen een onlosmakelijk deel van het leven.
 

VERWIJZINGEN

• Michiel de Ronde schreef en werkte (mee) aan veel publicaties, onder meer vanuit het lectoraat van de Hogeschool Rotterdam, maar ook voor Waardenwerk. De bundel

Heilige verontwaardiging, spelende wijsheid verscheen het voorbije jaar.

Eerdere publicaties zijn: Leven in verhalen - Speelruimte

• In februari 2023 is eerder een NIVOZ-podcast met Sietske Dijkstra opgenomen: Sietske Dijkstra en het mysterie dat achter een tacit dimension verborgen ligt: ‘Het meeste weten we helemaal niet, maar dat is misschien ook helemaal niet zo erg…’

Van Sietske’s hand verschijnt in maart volgend jaar een nieuw boek De kracht van belichaamde ervaring - waarin vier thema’s een rol spelen: THUIS, geweldspatronen, tacit knowing en collectief leren.

Eerdere bundels van Sietske Dijkstra

Seeking home in a strange land. True Stories on the changing meaning of home (2017)
Een vreemde thuis, thuis in den vreemde. Zoektocht naar verandering en houvast (2014)
Van het erf af. De trek van boerendochters naar de stad en de honger naar landleven (2012)

• Van Richard Sennett, onder meer…

Stadsleven
De Ambachtsman
Samen

• Van Joke Hermsen verschijnt binnenkort Onder een andere hemel (oktober 2023).
   
• Van Geert van der Laan is er zijn oratie Leren van gevallen (uit 1995) en Maatschappelijk werk als ambacht (uit 2006). Hier een in memoriam: Leren van mensen
   
• Nynke Laverman is zangeres, songwriter, spoken word artist en ontdekkingsreiziger. Ze bevraagt het leven en spaart daarbij ook zichzelf niet. Nynke schetst poëtische, surreële werelden met veelal akoestische muziek (ook met haar man/muzikant Sytze Pruiksma) en aardse teksten.  zie haar eigen website