Podcast over Biesta in de mbo-praktijk: ‘Je kunt je door recepten en methodes laten inspireren, maar ze hoeven in de praktijk niets waard te zijn.’

1 september 2021

Jelle Ris probeert ‘Biesta-taal’ te verbinden aan wat hij uit praktijkverhalen te horen krijgt. Als mede-auteur van het boek Wereldgericht onderwijzen. Biesta in de praktijk, spreekt hij in deze NIVOZ-podcast met Pieter Baay, die praktijkinnovaties in het mbo-onderwijs begeleidt en als onderzoeker de laatste jaren betrokken is bij ROC Friese Poort. ‘Ik vind het heel tof hoe je Biesta’s gedachtengoed invlecht in het gesprek.’

Je kunt je abonneren op de NIVOZ-podcast via Spotify en Apple Podcasts. We publiceren ongeveer tweewekelijks. Je krijgt dan bij elke publicatie automatisch een melding. Dit is aflevering 46.

Hoe kunnen we de taal en begrippen die onderwijspedagogoog en hoogleraar Gert Biesta gebruikt van betekenis laten zijn voor de leraar in de klas en bij de ontwikkeling naar goed onderwijs? In het boek en in deze podcast doet Jelle met Pieter Baay een poging hiertoe, in een kennismaking die door NIVOZ-collega Rob van der Poel is gearrangeerd. Voert het boek Wereldgericht onderwijzen verhalen op uit po, vo en lerarenopleidingen, in deze podcast staan de praktijkvoorbeelden uit het mbo centraal, deels door Pieter Baay’s begeleiding bij Friese Poort, het ROC dat twee jaar geleden het Practoraat Brede vorming startte. ’Het gaat in ons gesprek over onderwijsactiviteiten waarbij het ontwerp ruimte laat voor vorming en subjectificatie,’ vertelt Ris.

‘De school wil zich vooral tot een waardengemeenschap ontwikkelen,’ zo vertelt Baay over de start op Friese Poort. Vanuit waarderend onderzoek in een project Blikvanger is er een zestal dromen geformuleerd en worden er volgende stappen gezet. Elk half jaar staat er een nieuwe waarde centraal, van waaruit allerlei activiteiten en verrassende projecten voortvloeien. ‘We weten ook zelf als school waar we naartoe willen. We gaan de NPO-gelden voor een stukje gebruiken om onze droom verder te realiseren: hoe worden we meer een ontmoetingsschool?’

We gaan de NPO-gelden voor een stukje gebruiken om onze droom verder te realiseren: hoe worden we meer een ontmoetingsschool?''

Pieter Baay richt zich vooral op het aanwakkeren van onderzoekend en creatief vermogen. Als mede-initiatiefnemer van Onderwijs124 tracht hij vooral in het mbo innovatieprocessen te doorgronden en te stimuleren. Hij verhaalt over een impactvol ‘diversiteit & inclusie-project’ waarin jongeren uit Urk 24 uur aan leeftijdgenoten in Rotterdam waren gekoppeld; over het ‘empathie-avontuur’ wat volgde, over een Kunstproject waar studenten een jaar lang aan een replica van een oud-Vikingschip hebben gebouwd en over het project AandachtAmbasseurs, gekoppeld aan het begrip Community Service Learning. ‘Daar zit meteen een soort wederkerig principe in. Want als ik mijn oma vanavond bel, dan is zij daar hopelijk content mee. Je draagt iets bij aan een ander, aan de wereld of een groter doel, maar het voelt voor mij ook fijn.’

Jelle luistert en legt er de eerste drieslag van Biesta en bedoelingen van onderwijs bij: kwalificatie, socialisatie en subjectificatie. Maar hij kijkt ook waar zich pedagogische gebaren voordoen in onderwijssituaties. ‘Ergens voel je bijvoorbeeld altijd die spanning tussen socialisatie en subjectificatie,' vertelt Pieter. 'Maar als het allebei doelen zijn, dan zou je ze op een of andere manier ook meer in verbondenheid willen zien met elkaar. En dat is denk ik ook wat we bij Friese Poort proberen. Daar gaat het ook over jezelf, de ander en de wereld.’

Ergens voel je bijvoorbeeld altijd die spanning tussen socialisatie en subjectificatie. Maar als het allebei doelen zijn, dan zou je ze op een of andere manier ook meer in verbondenheid willen zien met elkaar.''

Van het onderwijs-pedagogische werk van Gert Biesta heeft Jelle in de voorbije periode studie kunnen maken, ook vanuit zijn stage-opdracht bij NIVOZ. Taaie kost, zo zeggen praktijkmensen. ‘En zeker voor mbo-docenten is het nogal impliciete kennis,’ zo vat Pieter Baay samen. Toch hoeft dat – zo denkt Jelle - geen beletsel te zijn. ‘Het is ook wel een pijnpuntje als je als theoreticus naar de praktijk gaat, ze jouw jargon oplegt en vervolgens verwacht dat ze antwoord gaan geven. Je kan misschien beter betekenisvolle vragen stellen. Biesta heeft ook niet iets verzonnen hé. Hij ziet dynamieken, probeert die te duiden en gaat verder door er wat meer theorie aan te koppelen. In feite is het allemaal al aanwezig.’

Het gaat – ook in Biesta’s onderwijsdenken – om de pedagogiek als handelingswetenschap. Want, zo zegt Jelle: ‘Onderwijs bevindt zich in het domein van het veranderlijke. Je kunt je door recepten en methodes laten inspireren, maar ze hoeven in de praktijk niets waard te zijn. Waar het wel om gaat is handelingskennis.’

Het boek, het symposium en jouw verhaal

Het boek Wereldgericht onderwijzen. Biesta in de praktijk is op 9 juli uitgebracht en via deze pagina (www.biesta-in-de-praktijk.nl) te vinden en te bestellen.

Op woensdag 29 september is er in Driebergen een symposium onder de gelijknamige titel. Daarvoor lees je hier meer.

Ook roepen we praktijkmensen om met ons in gesprek te komen. Via [email protected] horen we graag wat er in jouw praktijk leeft.