Podcast met Bart van Rosmalen: ‘Ruimte voor mensen maken om aanwezig te zijn, om zichzelf te zijn, vanuit muzisch perspectief’

4 mei 2020

Waar zit het scheppende in ons als mens? Hoe kunnen we dat groter laten worden? En wat betekent dat voor hoe je met elkaar omgaat, hoe je met elkaar werkt en onderwijs maakt? In deze podcast laat Bart van Rosmalen in een tweegesprek met Rob van der Poel (NIVOZ) zijn licht schijnen op de plek van de kunst of beter gezegd, de waarde van een muzisch perspectief op leren, op professionalisering, op samenwerking.

Je kunt je ook abonneren op de NIVOZ-podcast via Spotify en Apple Podcasts. We hopen ongeveer tweewekelijks te blijven publiceren. Je krijgt dan bij elke publicatie automatisch een melding.
 

Van Rosmalen, van origine cellist en theaterregisseur, is sinds 2014 lector Kunst en Professionalisering bij HKU. In die rol geeft hij leiding aan het onderzoekprogramma Muzische Professionalisering gericht op docenten, opleiders en trainers die vanuit een muzische invalshoek willen bijdragen aan onderwijsvernieuwing en organisatieverandering van onderwijsorganisaties. Een en ander geschiedt in samenwerking met partners, zoals De Baak dat net als NIVOZ op landgoed De Horst is gezeteld.

Van Rosmalen (1957) verdedigde in 2016 een proefschrift bij de Universiteit voor Humanistiek – onder meer onder supervisie van Harry Kunneman – waarin hij onderzocht hoe ‘muzische aspecten’ kunnen bijdragen aan beter werk, een goede organisatie en een groeiend welbevinden. ‘Ik ben in mijn hele leven allerlei verschillende professionals tegengekomen. Wat mij opviel was het gedeelde verlangen om zich niet zomaar te voegen naar het protocol, naar de resultaatverplichting of de afgepaste hokjes om in te werken. Wat het systeem ook vraagt, professionals zoeken openingen om de ‘menselijke maat’ in het werk sterker te maken.’

Vanuit zijn kunstenaarschap wakkert Van Rosmalen bij professionals met wie hij werkt, ongeacht hun achtergrond, het scheppende en expressieve aan: hun makerschap. Dat is hij  muzische professionalisering gaan noemen. ‘Ik zocht een term breder en minder specialistisch dan kunst, kunstzinnigheid, creativiteit of artisticiteit. Dat werd muzisch. Ik ben teruggegaan naar de oudste bron die ik kon vinden: de mythe van de muzen in de Griekse mythologie.’

In deze podcast – een tweegesprek met NIVOZ-medewerker Rob van der Poel – vertelt Bart van Rosmalen over een aantal mensbeelden: de vertellende mens, de spelende mens en de makende mens, die hij via het werk van Alisdair Macintyre, Hans Georg Gadamer en Richard Sennet nader bestudeerde. En er worden in het gesprek bruggen geslagen naar het onderwijsdenken van Gert Biesta - via ‘de pedagogiek van de onderbreking’ en diens uitgave ‘Door kunst onderwezen willen worden’ -  en naar andere theoriën over leren en ontwikkelen.

Duidelijk wordt Van Rosmalen pas echt als hij spreekt over de praktijk van alledag. ‘Het is natuurlijk niet mijn bedoeling dat iedereen kunstenaar wordt of 10.000 vlieguren moet maken. Nee, het gaat over ‘kleine wendingen’ en ‘manieren van werken’ die voor iedereen heel toegankelijk zijn. Nieuwe vormen, die je ook in een les kan toepassen, die een groot effect kunnen hebben. Omdat het de gewoontepatronen even doorbreekt. Het maakt ruimte voor mensen om aanwezig te zijn, om zichzelf te zijn, om eens iets anders tot uitdrukking te brengen als dat ze tot dan toe gedaan hebben. En je kunt het gewoon invlechten in je dagelijkse werk, daar hoef je niet de hei voor op.’

Dit is de tweede aflevering uit de serie 'Onderwijs, pedagogiek en de plek van de kunst'. De eerste aflevering was met Muriël Besemer, hoofd educatie bij het ITA, Internationaal Theater Amsterdam. 

 

Onderwijs en verder: wat heeft spelen en een muzisch perspectief daarin te bieden? Een ontmoeting tussen Bart van Rosmalen en Rob Martens,

In de Werkplaats 'Grensgangers' onderzoeken studenten en alumni van de HKU nieuwe vormen van onderwijs en kennisdeling. Tijdens deze speciale interactieve bijeenkomst op dinsdagavond 12 mei  - tijdens Musework Live 2020 - was er een tweegesprek met Rob Martens (wetenschappelijk directeur bij NIVOZ) en Bart van Rosmalen over initiatieven om onderwijs (veel) meer te laten zijn dan een kennisfabriek.

Je kunt hier dit webinar alsnog bekijken en een transcriptie van het gesprek teruglezen.