Met meester Wolf, liggend op onze rug, in het Wereldmuseum: ‘Als je niet bereid bent om te leren, ben je ook niet in staat om naar iemand anders te luisteren.’
28 november 2023
Kunst = taal en rekenen. Dat was het werk waarmee Wolf Brinkman eerder al het onderwijs een beetje op zijn kop zette. Jelle Ris en Rob van der Poel willen in deze NIVOZ-podcast meer weten. We horen over Wolfs pedagogische drijfveren, werken met zijn Cultuurbouwstenen en ontdekken waar dat ‘dwarse’ denken en zijn didactische filering van de wereld en het onderwijs zijn oorsprong vindt. ‘Dwars, hoezo dwars? Mijn uitgangspunt is altijd de dialoog.’
Je kunt je abonneren op de NIVOZ-podcast via Spotify en Apple Podcasts. We publiceren ongeveer tweewekelijks. Je krijgt dan bij elke publicatie automatisch een melding. Dit is aflevering 95.
In 2015 stond Wolf Brinkman – beeldend kunstenaar en altijd al werkzaam op het grensvlak van kunst, cultuur en onderwijs - al eens met een krachtig betoog op de Rotterdamse versie van TEDx. Hij hield een pleidooi voor de verbeelding en voor de natuurlijke drang tot onderzoeken en verwonderen. ‘Twijfelen is toch het mooiste wat er is,’ zegt hij in deze NIVOZ-podcast, ‘en volgens mij ook een voorwaarde om ook met elkaar in gesprek te gaan. Als je niet in staat ben of bereid bent om te gaan leren, ben je ook niet bereid om naar iemand anders te luisteren. Nou ja, ik wil niet politiek worden, maar dat is wat je nu ziet. Niemand luistert meer, iedereen roept ja. En hoe minder je het gevoel hebt gehoord te worden, hoe harder je gaat roepen. Dat is een eeuwenoude wet.’
Niemand luistert meer, iedereen roept. En hoe minder je het gevoel hebt gehoord te worden, hoe harder je gaat roepen. Dat is een eeuwenoude wet.''
In deze NIVOZ-podcast maak je kennis met Wolf, maar is alles tegelijk een beetje anders. Jelle Ris en ik zijn uitgenodigd in het Rotterdamse Wereldmuseum, dat eigenlijk op deze maandagmiddag gesloten is, maar die juist daarom mogelijk ook weer nieuwe werelden oproept. We belanden in eerste instantie op de rug, liggend op de vloer van de derde verdieping.
Het typeert Wolf, met wie Jelle als docent in de deeltijdopleiding bij de Willem de Kooning Academie in september voor het eerst kennismaakte. ‘Wolf verzorgt er elk jaar gastlessen. En zo’n les, dat is echt een feest. Alle studenten zijn daarna ook een beetje verliefd op Meester Wolf, die zo enthousiast is en gewoon ook een beetje alle harten opent.’
Maar er zijn meer redenen vandaag om geboeid te raken, zo ervaar ik. Wolf Brinkman heeft de afgelopen vijftien jaar Cultuurbouwstenen ontwikkeld en meer dan 600 lessen. Het lijkt een nieuwe taal voor kinderen om de wereld op een manier te ontdekken zoals de volwassenen hem doorgaans niet (re)presenteren. De acht bouwstenen zijn: tijd en ruimte, emotie, meten, ordenen, zijn, symmetrie, niets, patroon. ‘Dus,’ zo verduidelijkt Jelle, ‘normaal leren we rekenen en taal en dat moeten we goed kunnen en daarmee drukken we ons dan uit. Maar deze cultuurbouwstenen geven veel meer dan dat. Ze roepen op tot onderzoek, tot nieuwsgierigheid. En dus is het echt een hele mooie manier om, op een niet-conventionele manier, de wereld te lijf te gaan. Het is gereedschap om de wereld op een andere manier te ordenen, zodat je die ook zelf kan bouwen en vormgeven.’
Het is echt een hele mooie manier om, op een niet-conventionele manier, de wereld te lijf te gaan. Het is gereedschap om die wereld op een andere manier te ordenen, zodat je die ook zelf kan bouwen en vormgeven.''
Kunst = taal en rekenen – het project met Museum Boijmans Van Beuningen tussen 2012 en 2017 - vormde op zijn beurt al eens een inspiratiebron voor leerkrachten die anders met de vakken taal en rekenen wilden omgaan. Werken uit de museumcollectie vormen startpunt voor een uitvoerige onderzoek naar de kunstwerken, hun fysieke eigenschappen, maar ook de verhalen en de werelden die er achter schuilgaan. Het programma was een intensieve samenwerking ook openbare basisschool De Taaltuin in Schiedam en de Fridtjof Nansenschool in Ommoord.
In het Wereldmuseum laat Wolf ons de eerste ervaringen opdoen en werken met het Moreel compassie, een draaischijf waarmee we de wereld langs een andere meetlat naar een nieuwe werkelijkheid en verrassende gezichtspunten kan leiden. ‘Laat ik het zo zeggen, mijn uitgangspunt is altijd de dialoog geweest, altijd met elkaar in gesprek gaan. Hier in het Wereldmuseum zeggen we dat je de verschillen pas waardeert als je vanuit de overeenkomsten kijkt. En die kinderen denken dan ook: dat heeft helemaal niks met mij te maken. Maar dan gaan we met ze in gesprek. En dan blijkt dit alles met jou te maken te hebben. Universeel. En dat is toch een interessant gegeven?’
En Jelle, hij ging op zijn manier door het terugluisteren van de podcast heen.
- Super vet begin, vette opmerking van Wolf over begin en einde
- Kruispunten, ook vet
- Dwarsverbanden, ordening en samenhang
- Even in jezelf verzinken, en dan in gesprek
- Vertragende werkvorm, 3 lagen, vet
- De wereld ontmoeten, zonder voorkennis
- Leren verwoorden, kunst en taalonderwijs
- Shakespeare quote, vet
- Het appelleert aan iets wat we al in ons hebben
- Onderzoeken, ipv vertellen
- Haakt het onderwijs wel aan?
- Hoe krijgen we interesse en gaan we leren, artistiek onderzoek
- Mondriaan, jammer niet doorgevraagd.
- Twijfel is het mooiste wat er is
- Weten, niet luisteren, iedereen roept mooi
- Niks meekrijgen van zit en luisteronderwijs, ik woonde in de bib
- Spreekbeurt! Opmerkelijk hoeveel vragen jij hebt
- De computer als hulpverlener, non-directief, super interessant, zoals non-affirmatief onderwijs! (Uljens & Benner)
- De computer lost het probleem op, omdat je zelf moet denken! Tijdens het gesprek vatte ik dit niet helemaal, prachtig
- Het gesprek waar de meeste studenten shinen, valt Wolf af.. Met een prachtidee.
- Ik had samen 18 punten, pervers onderwijs
- Hoe is het je gelukt om zo dwars te blijven? Mensen aan het denken zetten..
- Hoe kunnen we denken voor elkaar krijgen subjectificatie
- Uitgangspunt is het dialoog, denken vanuit overeenkomsten
- Wat ik zie gaat over erkenning, mensen willen erkenning
- We moeten in gesprek hè!!
- Mystieke kracht, iets onzichtbaars, verschillends.
- De figuurtjes twijfelen niet, een vuurwapen (westers)
- De ogen hebben een glinstering
- Je moet er eentje kiezen
- Ik vind het goed, hahaha
- De aanzet telt! Er ontstaat betrokkenheid, taal en rekenen
- Taalkunde is ook rekenkundige begrippen
- Pedagogisch instrument – eigenaarschap Wolf gebruikt allemaal anti-Biesta termen
- Marleen Rozenbrand. We werken al 6 jaar hieraan. Wederkerigheid over lessen maken, prachtig!
- De kinderen uiteindelijk. Ja! Hij heeft echt liefde voor het vak.
- Is het wel te leren? Leraarschap?
- Het gaat om het scheppen van ruimte (Wouter Pols)
- Jelle vroeg naar al die didactische vaardigheden, daar ben ik me niet van bewust, prachtig.
- Duizendpoot! Niet nadenken, ga op gevoel. Net wat ik nodig heb, advies van iemand zonder poten. Dat ben ik in dit verhaal. De theoreticus.
- Ik ben zowel worm als duizendpoot!
- Ik weet het, maar empathie drijft het.
- Ik ga altijd weg met het gevoel dat ik iets heb geleerd, subjectificatie ten top!
- Wat is lang geleden? Oma-tijd.
- Wat hun daadwerkelijk interesseert!
- Het recht op eigenaarschap te hebben over VORMING!!! Niet leren.
- Goed nadenken kan je ook aardig spiritueel maken!
- Robbert Dijkgraaf. Het onderzoekende, tot het niet meer kan
- Wow, de schapen opmerking is ook echt tof
- Nietsvangers, vet.
- Als duveltjes uit doosjes springen ze in mijn nek, ze zijn er altijd
- Zijn is een vloek, Heidegger
- Deuren openen! Vertraging en verrijking
- Zin hoe het kan
- Er wordt teveel gesproken en te weinig gedaan, het gaat altijd om wat je kunt doen. (Biesta)
- Twee jaar erover doen om het te snappen. pzazz, snappen waarom het gaat, gut-feeling
- Weten wanner iets goed is en zelfonderzoek
- Het gaat niet om knap!! Het gaat om emotie.
- Ik heb een heel klein doosje met een hele grote driehoek erin
- Het zal de kosmos een zwart gat roesten of wij er zijn, de cultuurbouwstenen zijn er gewoon
- Mag er wat minder van jou zijn
- Ik ben een domme en luie meester
- 1 op 1 overnemen, is dat mogelijk? Dat gaan we niet doen. ik was met de kinderen bezig!
- Wat is je visie? Geen school maken, tegen de klippen op, gewoon doen
- Eigen en samen denken, verscheidenheid eren!
- WAT DOEN WE NA DANK JE WEL?
Reacties