'Maarten Stuifbergen brengt een ode aan het leraarschap. Want dat is keihard nodig.'

10 juni 2020

Leraren manoeuvreren in een complexe wereld. En dat terwijl ze de mensen van de toekomst onderwijzen. In de documentaire ‘Iedereen is leraar’ gaat Maarten Stuifbergen op zoek naar de kracht van de leraar. Welke impact heb je als leerkracht op je leerlingen? Dit artikel en deze video is van de hand van Rozemarijn Weyers van MaatschapWij en verscheen eerder op hun eigen website.

Met de documentaire ‘Iedereen is leraar’ brengt Maarten Stuifbergen – oud-basisschoolleraar, lerarenopleider en bestuurder – een ode aan het leraarschap. 'Omdat het een prachtig vak is én een beroepsgroep met zorgen', vertelt Maarten. 'Leraren vergeten hoe belangrijk ze zijn.' Er is te weinig waardering voor het zware werk dat leerkrachten leveren. Daarbij zijn lage salarissen, hoge werkdruk en een afname van leraren in opleiding al jaren de norm. Niet voor niets staakten onderwijsmakers afgelopen jaren al meerdere keren.

Kracht van de leraar
Toch gaan ook een heleboel dingen goed in het onderwijs, volgens Maarten. Samen met filmmaker Stephan de Haas bracht hij dit in beeld. Zij volgden twee leraren en spraken met verschillende onderwijsbetrokkenen. Het werd een portret over de kracht van de leraar. 'Enerzijds wordt de leerkracht gezien als opvoeder', vertelt Maarten. 'Als iemand die je de goede kant op wijst en je het vertrouwen geeft dat je het kunt. Anderzijds is de leerkracht een inspirator, iemand die je inwijdt in een nieuwe wereld. Die je bijvoorbeeld het prachtige licht in de schilderijen van Rembrandt laat zien of je helpt moeilijke rekensommen te snappen.'

'Dat je als leerkracht zowel opvoeder als inspirator bent, maakt het tot een waanzinnig beroep.'

Sociale en cognitieve wendbaarheid
Het leraarschap bestaat uit zoveel meer dan lesstof behandelen, vindt Maarten. 'Op het moment dat we kinderen zo efficiënt mogelijk langs vaste leerdoelen willen leiden, die we netjes hebben afgebakend in een curriculum, dan schieten we tekort. Dan gaan we voorbij aan de kern van onderwijs. Het is een vormingsproces waarvan cognitieve ontwikkeling een van de onderdelen is.'

Onderwijs moet kinderen leren hoe ze zich staande kunnen houden in onze dynamische maatschappij. En hoe ze betekenisvol kunnen bijdragen aan deze maatschappij. Maarten: 'Dus niet alleen feiten en rijtjes stampen, maar ook leren een goede discussie te voeren, gedegen onderzoek te doen en samen te werken. De filosoof Immanuel Kant zei het mooi: "het grootste doel van onderwijs is dat we kinderen leren denken." Juist nu, in een tijd waarin ontwikkelingen zo ontzettend snel gaan, is dat belangrijk.'

'De wereld verandert razendsnel. Het onderwijs moet op een bepaalde manier mee veranderen. Wat vragen die veranderingen van de leerkracht?'

Verandering
Leraren moeten kunnen meebewegen met de snel veranderende wereld en tegelijkertijd kinderen hierin begeleiden. Dat vraagt om een pedagogische wendbaarheid. 'Als leerkracht moet je voor ieder kind op het juiste moment het goede doen. En tegelijkertijd sta je zelf midden in een continu transformerende maatschappij. Je bent als het ware een spil tussen de ontwikkeling van het kind en de ontwikkeling van de wereld.'

'Leerkrachten zorgen ervoor dat er een nieuwe generatie in de wereld komt die het verschil kan maken.'

Daarom is het onderwijs ook dé plek voor maatschappelijke verandering, aldus Maarten. 'Want je zit elke dag met kinderen aan de tekentafel om de wereld van morgen te ontwerpen. Ik begrijp dan ook niet waarom we met z’n allen niet keihard investeren in die wereld. En dat we het werk van leraren zo lastig op waarde weten te schatten.'

Autonomie
Veel leraren hebben het gevoel onderdeel te zijn van een systeem waar ze zelf geen invloed op hebben. Dat terwijl wendbaarheid en verandering zo belangrijk zijn in het onderwijs. 'Het is natuurlijk van cruciaal belang dat leraren eigenaar zijn van hun beroep', vertelt Maarten. 'Leraren moeten voldoende ruimte en vertrouwen krijgen om te kunnen doen waar ze goed in zijn.'

'Ik wil dat toekomstige leraren bewust, enthousiast en vol geestdrift kiezen voor het onderwijs, omdat onze toekomstige generaties dat verdienen.'

Iedereen is leraar én leerling
'Kinderen leren niet alleen op school, maar ook daarbuiten', vertelt Maarten: 'Niet alleen leerkrachten, maar ook een sporttrainer, de buschauffeur en buurvrouw spelen hier een rol in. Iedereen is leraar.' We hebben als maatschappij dus een verantwoordelijkheid voor de ontwikkeling van de volgende generatie.

Sterker nog, gaat Maarten verder, als iedereen een stukje verantwoordelijkheid heeft voor de opvoeding van kinderen dan moeten we onszelf ook kunnen verhouden tot die snel veranderende wereld. En dat maakt iedereen tot leerling. Want om je te kunnen blijven aanpassen moet je continu blijven leren.

Droom voor het onderwijs
De kracht van de leraar zit ‘m in zijn veelzijdigheid. Het is een opvoeder en inspirator in één. Een multitasker, leerling én autonoom professional. Iemand die elke dag opnieuw het verschil kan maken in het leven van een kind. Volgens Maarten maakt dit het leraarschap het mooiste beroep dat er is. 'Ik hoop dat we leerkrachten meer gaan waarderen. En dat iedereen zich onderdeel voelt van de ontwikkeling van onze kinderen.'

Wil je meer weten over Maarten Stuifbergen en de kracht van de leraar? Bekijk het videoportret: