Kwetsbaarheid als kracht: 'Ik voel me niet thuis in Nederland. Nederland IS mijn thuis.'

2 oktober 2024

Farida Yahyaoui werkt als wetenschappelijk medewerker voor stichting NIVOZ, waarbij zij haar jarenlang opgebouwde ervaring en expertise meebrengt om de verbinding tussen wetenschap en praktijk te leggen. Ze verzorgde een persoonlijke en krachtige inleiding op de Onderwijsavond, woensdag 25 september in Driebergen, met Stijn Sieckelinck en Melvin Kolf. Met haar woorden en aanwezigheid bracht ze iedereen naar het puntje van de stoel.  'Voel ik me thuis in Nederland? Ik voel me niet thuis in Nederland. Nederland IS mijn thuis. Hoe kan het ook anders.'

'Toen wij binnen NIVOZ samenkwamen om na te denken over ons nieuwe jaarthema, duurde het eigenlijk niet lang voordat we erop uitkwamen dat het over verbinden moest gaan. Toch was het niet meteen beklonken, want verbinding, verbondenheid… het is er in de voorbije jaren zóveel over gegaan, op allerlei plekken en op allerlei lagen in de samenleving. Is het woord verbinden niet passé? Is het thema niet een beetje uitgehold?

Echter: alle themavonden, seminars, interventies en alle andere inspanningen van de afgelopen jaren op allerlei plekken ten spijt, lijken we alleen verder van elkaar te zijn weggedreven. Als individu, maar ook als collectief. Veel van wat er in onze samenleving en de wereld om ons heen gebeurt - en wat we zo graag anders zouden willen zien - gebeurt omdat de verbinding zoek is. En als het gesprek wordt aangegaan, wordt het op het scherpst van de snede gevoerd. En dus kan het niet anders dan dat de onderlegger voor de onderwijsavonden van dit schooljaar ‘verbinding’ is.

Bemoediging is belangrijk en dus hebben we ook ons NIVOZ-jaarthema in een ‘bemoedigend’ jasje gestoken: Verkeerd verbonden – over hoe we elkaar weer kunnen vinden. Want daar gaat het uiteindelijk om: elkaar weer vinden. In zekere zin bouwen we met dit jaarthema voort op het thema van vorig jaar: vertrouwen. We hebben immers vertrouwen nodig om tot verbinding te kunnen komen. Of dit nou verbinding is met jezelf of met de ander.

Vertrouwen blijkt echter niet zo vanzelfsprekend meer. En daarmee staat ook verbondenheid onder druk.'

Vertrouwen blijkt echter niet zo vanzelfsprekend meer, zo leerden we ook van de avonden in het vorige schooljaar. En daarmee staat ook verbondenheid onder druk. Zowel vertrouwen als verbinding sneuvelen in een klimaat van politieke spanningen, economische instabiliteit, van sociale ongelijkheid en onrust om maar een aantal crises te noemen die bijzonder actueel zijn. Helaas.

Tegen deze achtergrond van onrust en onzekerheid hebben onze jongeren op te groeien. Makkelijk is anders. Want de crises mogen dan omvangrijk genoeg zijn om crises te kunnen worden genoemd, ze raken aan de meest basale randvoorwaarden die nodig zijn om tot ontwikkeling te kunnen komen. Denk aan stabiliteit. Denk aan veiligheid.

Vlak voordat we de zomervakantie in zouden gaan, was ik in gesprek met iemand en we hadden het over de verkiezingsuitslag en alles wat daarop volgde. Over de opstelling van de Nederlandse staat als het om de situatie Palestina-Israël gaat. Op een zeker moment werd mij gevraagd of ik me nog wel thuis voel in Nederland.

Op een zeker moment werd mij gevraagd of ik me nog wel thuis voel in Nederland.'

Die vraag bleef lang na het gesprek nog door mijn hoofd spoken. Voel ik me thuis in Nederland? Ik voel me niet thuis in Nederland. Nederland IS mijn thuis. Hoe kan het ook anders? Dit is het land waar ik ben geboren. Waar ik mijn eerste stappen heb gezet. Waar ik voor het eerst en daarna nog heel veel vaker ben gevallen en opgestaan. Waar ik vlak voor mijn eerste schooldag een welkomstkaart kreeg met daarop Alfred Jodocus Kwak, verwikkeld in een fietsrace.

Als ik deze kaart nu zou krijgen, zou ik me afvragen of ze mij hiermee subtiel willen vertellen dat het onderwijs een competitie is… Hoe dan ook: dit is het land waar ik voor het eerst een klaslokaal binnenliep en mijn allereerste juffen, juf Mariska en juf Marleen heb ontmoet. Dit is het land van vrijwel al mijn eerste keren.

Dit is ook het land waar ik onder schooltijd één uur per week naar Arabische les mocht, terwijl Arabisch niet eens mijn thuistaal was. Maar het was goed bedoeld, dus het was oké. Ik ben in dit land gegroeid, getrouwd en ik heb hier mijn twee kinderen gekregen. Het is dus ook hun land. Ik ben in dit land blij, verdrietig, trots, gefrustreerd en kwaad geweest.  Dit land heeft meer van mij gezien, dan enig ander land en ik heb meer van dit land gezien, dan van enig ander land. Dus dit is mijn thuis.

Maar… maar het is niet meer het land waarin ik me als vanzelfsprekend veilig voel. Waarin ik zeker weet dat mijn rechten net zo onvervreemdbaar zijn als die van iedere andere burger in dit land. En dat is echt geen fijn gevoel.

Toch prijs ik mezelf gelukkig, want ik ben niet met dit gevoel opgegroeid. Ik wist niet beter dan dat ik net als ieder ander was, net als ieder ander kind werd gezien of niet gezien, werd gewaardeerd of niet gewaardeerd. De kinderen en jongeren die nu opgroeien hebben minder geluk. Natuurlijk kampen niet alle jongeren met een gebrek aan stabiliteit en veiligheid of een gevoel van veiligheid. Maar feit is: hun kaarten zijn een stuk minder gunstig geschud dan de mijne, in mijn jeugd.

Wat zetten wij daar als volwassenen tegenover? Of beter gezegd, gezien het onderwijs ons hier vanavond samenbrengt: wat vraagt deze context van polycrisis van ons onderwijs en van onze onderwijsprofessionals?

Wat vraagt deze context van polycrisis van ons onderwijs en van onze onderwijsprofessionals? Wat zetten wij daar als volwassenen tegenover?'

Dit is geen makkelijke vraag, dus ik ben heel blij dat we vanavond Stijn Sieckelinck en Melvin Kolf in ons midden hebben, om ons te inspireren met kennis en met kunde. Ik benoem expliciet kennis en kunde, omdat de wetenschap en de praktijk niet eerder op deze manier op een onderwijsavond zijn samengekomen. Ook wat dat betreft staat deze avond in het teken van verbinding. Verbinding tussen de wetenschap, die Stijn vanuit zijn rol als onderzoeker zal inbrengen - en de praktijk waar Melvin als professional in het jongerenwerk middenin staat.

Stijn en Melvin hebben elkaar jaren geleden gevonden in hun ‘radicaal kiezen voor jongeren’. Zij doen dit ieder op hun eigen manier en tegelijkertijd op een elkaar versterkende manier. Vanavond zullen ze ons in wisselwerking meenemen in hun verhaal over de tijd en het tijdsgewricht waarin we leven en de veelheid die er op ons en onze jongeren afkomt.

Ze zullen ons meenemen in het antwoord dat wij op dit moment als maatschappij te bieden hebben op deze veelheid. En waar dit anders kan en moet.'

Een verslag van de NIVOZ-onderwijsavond met Stijn Sieckelinck en Melvin Kolf vind je hier: Pedagogische power, lef en hoop vanaf podium Driebergen: ‘Het leven en het leren is hier in gevaar.’