Arjan Moree is de leraar dicht bij huis: ‘Laat mij maar lekker met die kinderen in gesprek’

28 juni 2019

‘Ik heb het mooiste vak dat je kan hebben,’ zegt Arjan Moree. En er is deze maandagochtend geen enkele reden om aan zijn uitspraak te twijfelen. Dit is een docent die zichtbaar geniet op de plek waar hij al vijftien jaar lesgeeft, het Scala Rietvelden in Spijkenisse. Van zijn leerlingen, in dit geval een brugklas (‘een gezellige groep’), van zijn collega’s (‘het gaat steeds vaker weer over onderwijs’) en van de professionele ruimte (‘er kan hier best veel'). 

Hoewel de zomervakantie in aantocht is – het is de laatste lesweek als ik Arjan bezoek – en de buitentemperatuur ruim over de 30 graden Celsius zal komen, bespeur ik bij mijn gastheer geen enkele vermoeidheid of tegenzin. Moree is de vriendelijkheid zelve, toont zich naar collega’s betrokken en geïnteresseerd en in zijn aanwezigheid voelt het werk van docent licht en opgeruimd. ‘Nog één toetsweek en een wat meer speelse, afsluitende week en het schooljaar is alweer voorbij,’ constateert hij, kort voordat hij als geschiedenisleraar om 9.05 uur naar zijn eigen leslokaal op de eerste verdieping loopt. 

Op Scala Rietvelden – een combinatie mavo/havo met bijna duizend leerlingen – is het eerste lesuur pas om kwart over negen en alle vaste lesuren duren 80 minuten, een verandering die het voorbije schooljaar is ingevoerd en waar volgens Moree twee kanten aan zitten. ‘Je kan wat dieper op de stof ingaan. Dat is fijn. Maar ik zie een klas nu maar één keer per week. En als er dan op die dag lessen uitvallen...’ Toch is het nieuwe systeem – met facultatieve flexuren en huiswerkuren, waarin leerlingen zichzelf weer kunnen laten bijspijkeren - volgens Moree een verbetering. ‘Drie langere lesuren per dag levert rust op in de school, want er zijn minder wisselingen en na iedere les is er even pauze. Bovendien is er meer ruimte ontstaan om maatwerk te bieden.’

Duidelijk wordt ook snel dat hij zo zijn eigen invulling en draai heeft gevonden in het nieuwe format. Hij begint een les met contact maken. Dus vraagt Moree in het geval van deze brugklas naar hun ervaringen op het festival Let’s Go Wild – een festival en sponsorloop ten behoeve van het behoud van de Wilde Bij. De vrijdag ervoor werd er geld ingezameld voor een bloementuin en een insectenhotel.  ‘Wat ging er goed? Wat kon er beter?’

Daarna gaan ze de lesstof in, de tijd van de Middeleeuwen. Eerst maar eens kijken wat is blijven hangen van de vorige keer. Moree heeft een speelse vorm, vier op een rij, dat de kinderen met twee kunnen spelen. Er is een vraag, bij een goed antwoord mag je een kruisje zetten. De avond ervoor heeft hij de opdracht in elkaar gedraaid, zoals vaker. ‘Een spelletje doen, waarbij een beroep gedaan wordt op wat je al weet, is een leuk begin. Het geeft mij informatie of de stof is begrepen of dat er nog zaken zijn die we opnieuw moeten behandelen.’

Tien minuten later zijn er al wat winnaars en kan er doorgeschakeld worden naar nieuwe lesstof, hoofdstuk 6: De tijd van steden en staten. De leraar toont op het grote scherm schilderijen en andere beeltenissen uit de periode 1000-1500, die met de opbloei van de landbouw en dus van de stad te maken hebben, en vraagt: wat zie je? De antwoorden volgen en zo wordt er als het ware samen aan een verhaal gebouwd. ‘Ik probeer ze aan het denken te brengen, ze erbij te houden.’

Moree blijft ontspannen en ik merk dat hij ook op een dag als vandaag oog heeft voor veel van wat er om hem heen gebeurt. Zijn aandacht gaat door de hele klas heen. Soms is het luchtig en losjes, wordt er even uitgeweid en stevig gelachen, om vervolgens weer de lijn van het verhaal op te pakken. ‘Het gaat over geschiedenis, maar vooral ook wat het betekent voor nu,’ zo vertelt hij. En bijna iedereen komt aan het woord. Ook Daniella en Jantien. ‘Je hebt leerlingen die – als je ze niet iets vraagt – een hele schooldag niets zeggen. Dat is niet hoe het zou moeten zijn.’

‘Je hebt leerlingen die – als je ze niet iets vraagt – een hele schooldag niets zeggen. Dat is niet hoe het zou moeten zijn’

Zijn blogs over de eigen onderwijspraktijk, gepubliceerd op NIVOZ-platform hetkind, lieten al zien dat Moree van zijn praktijk en vooral van de open (en soms kwetsbare) gesprekken met zijn leerlingen geniet. Hij probeert er ongeveer vier per jaar te schrijven, omdat ze helpen zijn gedachten te ordenen. Verhalen over depressiviteit en seksuele geaardheid  (‘dergelijk thema’s komen via de leerlingen als vanzelf de school binnen’), maar ook didactische overpeinzingen (‘hoe kan ik het onderwijs speelser maken’), groepsdynamische processen ‘(wie neemt welke rol in als er een opdracht ligt’) en een kijkje naar zichzelf (‘wie wil ik zelf zijn als leraar’) vertrouwt hij toe aan het papier. ‘Het maakt je bewuster van wat je doet, van wat er gebeurt. Onderwijs is leren kijken en nog eens kijken. En ondertussen merken dat je minder doet, minder snel direct reageert en controleert.’

Dat is hoe het vooral de laatste jaren in zijn praktijk gaat, zo geeft hij toe. Moree moest zichzelf daarvoor eerst wel tegenkomen. Bijna drie jaar terug zat hij vier maanden thuis, moe en 'opgebrand', zoals dat heet. ‘Ik was met alles tegelijk bezig, wilde overal bij zijn en niets missen. Totdat ik een avond naar de televisie zat te staren en mijn vrouw Linda vroeg waar ik eigenlijk naar zat te kijken. Ik had geen flauw idee.’

Naast zijn fulltime baan als geschiedenisleraar was Arjan in de weer bij MeetUps in Rotterdam of bij bijeenkomsten van Leraren met Lef of Onderwijs Pioniers. ‘Uit enthousiasme, betrokkenheid en loyaliteit zei ik overal ja op.’ Tot de batterij vrijwel leeg was. Daarom nu, na zijn burn-out, gaat het anders. Regionale en landelijke ontwikkelingen volgen doet hij nog steeds. Maar nu op afstand. ‘Er gebeuren mooie dingen, zoals het Lerarencollectief, een initiatief dat voorkomt uit PO in actie. Het is belangrijk dat leraren elkaar opzoeken, samen optrekken en aan tafel zitten, daar waar onderwijsbeleid wordt gemaakt, over onderwijs wordt gesproken en onderwijs wordt gegeven.’

En Moree zelf kent inmiddels zijn prioriteiten. Hij is vertrouwd met een begrip als Pedagogische tact en schreef al eerder over de toegankelijkheid en mooie resultaten rondom het formatieve handelen van Dylan William (documentaire Classroom Experiment). De laatste jaren haalt hij zijn inspiratie vooral uit meer filosofische teksten. ‘Ik heb veel gelezen over stoïcijnse filosofen zoals Marcus Aurelius, de Romeinse keizer die een dagboek bijhield op zijn veldtochten. Zij hebben het heel sterk over het onderscheid tussen dingen waar je direct invloed op hebt en zaken die buiten je invloedssfeer liggen.’

Het gaat Moree nadrukkelijker dan ooit om het werk in de klas, het contact met leerlingen en zijn collega’s op school. ‘Mijn focus ligt op de relatie. Want daar krijg ik elke dag energie van.’ Hij herinnert zich twee leerlingen die hem – toen hij zijn gezicht tweeënhalf jaar geleden weer liet zien op school – om de hals vlogen en zeiden dat ze hem gemist hadden. ‘Dan staan de tranen in mijn ogen.’ Dus nee, zijn ambitie is niet om afdelingsleider of schoolleider te worden. Al houdt hij veel respect voor de mensen die dat werk ook op zijn school verrichten. ‘Laat mij maar lekker met die kinderen in gesprek.’

En zijn eigen liefde steekt Moree – vader van twee zoons van tien (Daan) en zeven (Stijn) – in die gesprekken zeker niet onder stoelen of banken. In zijn klaslokaal hangen namelijk naast historische figuren als Lenin, Churchill ('dat is toch wel mijn held') en Leonardo da Vinci, ook wat posters van dunkende Amerikaanse basketballers van de New York Knicks en de vlag van Sparta, inmiddels weer de tweede voetbalclub van Rotterdam. ‘Op Het Kasteel had ik afgelopen jaar voor het eerst een seizoenkaart, samen met mijn oudste zoontje. Maar die Amerikaanse competities volg ik echt al jaren op de voet. Dus ja, daardoor heb ik wel eens een nachtje overgeslagen om een wedstrijd live te zien.’

Scala Rietvelden – onderdeel van het PENTA College CSG, dat in totaal zeven vo-scholen bestuurt en behorend tot de Vereniging voor Christelijk Voortgezet Onderwijs (CVO) in Rotterdam en omgeving – is een vertrouwde plek geworden. Het is zijn school, waarin hij probeert het elke dag weer een stukje beter te doen. ‘Dat is mijn ambitie. Natuurlijk.' Of het nu via de lessen geschiedenis is of via een vak als Levensbeschouwing of Media & Design, dat hij met ingang van komend schooljaar ook zal geven. ‘Ik woon zelf in Spijkenisse, fiets elke morgen in 15 minuten naar school. Als ik boodschappen doe, zitten leerlingen achter de kassa. Maar ik ben ook in Zuidland, een dorp verder, opgegroeid en behoor intussen tot een clubje leraren dat hier al een tijdje zit en zich betrokken voelt bij deze leerlingen en bij deze school.’

Een festival helpen organiseren, een studiedag vormgeven of een extra lesuur over Amerikaanse sporten, voor deze zaken zet hij zich graag in. En ook als we samen door de school heen lopen, langs leerlingen die muziek maken op gangen, over de Agora met Japanse Manga-portretten, op weg naar de creatieve kant van de school, schiet Moree te hulp daar waar het nodig is. ‘Een computerprobleem. Als ik dan iets kan betekenen, dan doe ik dat.’

Hij heeft nu al goede zin in het nieuwe schooljaar, in dat nieuwe vak Media & Design, omdat hij er zelf ook veel kan leren, waarschijnlijk ook van leerlingen zelf. ‘Ik probeer me daar in deze zomervakantie een beetje op voor te bereiden.’ Hij is blij met de gesprekken die de laatste jaren op informele momenten steeds meer over onderwijs gaan. En die nu op zijn school ook een structurele plek krijgen, als het aan hem en afdelingsleider Bas van Houte ligt. ‘We noemen het de Onderwijstafel, elke maand, samen bij elkaar zitten. En praten over zaken die ertoe doen. Naar elkaar luisteren en er een goede avond van maken. Dat wil toch iedereen?!’

Dit lerarenportret is geschreven door Rob van der Poel, verbonden aan stichting NIVOZ.

Op NIVOZ-platform hetkind vind je meer schoolportretten en video's. Klik hier
 

Penta College Scala Rietvelden

J.A. Heijwegenlaan 2, 3201 KH Spijkenisse

www.scalarv.penta.nl