#7 NIVOZ-serie: Kennismaken met… Merlijn Wentzel, een van onze docenten Pedagogische Tact (4)

24 februari 2020

Merlijn Wentzel begeleidt bij NIVOZ leraren en schoolleiders in de trajecten Pedagogische Tact en Pedagogische Verdieping. In deze podcast vertelt ze over de reis die ze na haar studie orthopedagogiek heeft afgelegd, nog altijd aan de zijde van Luc Stevens. Ze spreekt over het werk als trajectbegeleider, over haar eigen pedagogische opdracht en ambities én over de Essential Schools, haar belangrijkste inspiratiebron als het om goed onderwijs gaat.

Je kunt je ook abonneren op de NIVOZ-podcast via Spotify en Apple Podcasts. We publiceren ongeveer tweewekelijks. Je krijgt dan bij elke publicatie automatisch een melding. In deze NIVOZ-serie is eerder een portret te beluisteren van Gabrielle Taus, Luc Stevens en Annonay Andersson.

In 1999 studeerde Merlijn Wentzel af als orthopedagoog aan de Universiteit Utrecht, de plek waar ze colleges van Luc Stevens kreeg. Direct daarna werd ze door hem gevraagd om deel te nemen aan het project Schoolethos, waar leraren en leerlingen – van kleuters tot 4havo - bevraagd werden over hoe zij het onderwijs en de lessen beleefden. Die open gesprekken werden teruggekoppeld aan de scholen en het onderzoek werd vertaald naar een publicatie, Zin in School. Pas daarna werd het NIVOZ opgericht.

Merlijn – moeder van Floor (11) en Felix (9) – voelt zich nog steeds door Luc Stevens gesterkt in het werk bij NIVOZ. ‘Ik heb hem misschien al meer dan honderd keer gehoord, maar elke keer weet hij weer de kern te raken.’ Voor de inhoud van de trajecten bouwt ze nadrukkelijk door op literatuur van Max van Manen, die aan de basis staat van het begrip Pedagogische tact. ‘We trainen als het ware de pedagogisch conditie,’ zo citeert Merlijn de Nederlands-Canadese pedagoog. ‘Dat gebeurt door werkvormen en inhoud waarmee leraren kunnen reflecteren op het pedagogische stuk.’

De vragen wordt gesteld vanuit drie aandachtsgebieden: wat is jouw pedagogische opdracht, wat beoog je? Wie ben jezelf, wat zijn jouw kwaliteiten en wat zijn scherpe kantjes? En hoe is het om die leerling te zijn, wat is het perspectief van de ander? Over haar eigen pedagogische opdracht is Merlijn duidelijk, mede gevoed door de interviews die ze in het project Schoolethos met leerlingen voerde: ‘School en leren, dat moet fijn zijn. Op school moet het zelfvertrouwen groeien. Dat is het allerbelangrijkste. En de rest komt…’

Ze werkt nog steeds vanuit het perspectief van kinderen, zegt ze zelf. Maar ze is er voor de leraar. Daar gaat ze naast staan. En daar ligt ook haar eigen ambitie: ‘Ik zou het nog beter willen doen. Echt mensen verder willen helpen. Leraren hebben grote pedagogische dilemma’s, zeker in de grote steden hebben ze het moeilijk met leerlingen. Niet alleen in relatie. Hoe doen we dat nou, onderwijzen, waardoor iedereen zich lekker voelt en tegelijk graag aan het werk is?

Wat dat betreft heeft ze in de praktijk van de Essential Schools – de progressieve schoolbeweging in de Verenigde Staten - gezien dat het kan. Ze is er een aantal keren geweest en was – net als veel anderen – overdonderd. ‘Wat ik daar gezien heb, is dat school en leren fijn is, bruist en inspirerend kan zijn. Daar zijn ze – de leraren en de leerlingen – samen aan het ontdekken. Betekenis aan de wereld en zichzelf geven. Put your hands around big issues, zeggen ze daar. Vindt er geen verdieping plaats bij een leerling of een klas, dan gaan de leraren terug naar zichzelf. Welke interventie is er nodig? Hoe kan ik die leerling alsnog uitdagen? Zijn er andere werkvormen te bedenken? In plaats van zeggen, jij krijgt een onvoldoende. Ik denk dat dat enorm helpt.

Vertrek je vanuit kennis of vanuit de pedagogiek? Het is een vraag die in het onderwijs de nodige strijd en spanning kan veroorzaken. Bij de Essential schools is het een geheel, zegt Merlijn. ‘Je hoort het terug in hun motto: Be kind, work hard! Het kennisstuk staan vooraan, maar niet vanuit selectie, druk of vanuit cijfers…’

Interview: Jan Jaap Hubeek (Meesterwerk).