Urenlange concentratie op vakantie

11 september 2025

"Hij kan zich in de kring niet goed concentreren. Hij heeft moeite met focus houden. Kan maar moeilijk stilzitten." Zo eindigde het schooljaar.  En dan vertrekt Peter Rombouts op vakantie en ziet hij een andere kant van zijn vierjarige zoon: “Uren, uren onafgebroken. Tot je middel in het water. Visjes vangen. Volle aandacht. Volle concentratie. Volle focus.” Het probleem is niet de concentratie zelf, maar de omgeving die we voor onze kinderen creëren en waarop we ze vragen te focussen.

"In de maatschappij moet hij het straks ook", was toen de volgende zin.

En in mijn hoofd (behalve de gedachte: hij is pas vier!) gebeurde toen het volgende:

De maatschappij. Kinderen moeten leren functioneren in DE maatschappij. Maar wat is dan je beeld van de maatschappij? Er gaat namelijk veel niet goed in die maatschappij nu waarvoor kinderen worden klaargemaakt.

Misschien dus niet kinderen 'klaarmaken' voor de maatschappij, maar de handvatten, houding, vaardigheden, kennis, zelfvertrouwen en bekrachtiging geven om de maatschappij van de toekomst vorm te geven. Met ruimte voor eigenzinnigheid en samenspel. Met de mogelijkheid om om te gaan met variatie en diversiteit. Met aandacht voor het idee: de klas is al de maatschappij, hoe zijn we goed gezelschap voor elkaar (en alle andere levende wezens op deze planeet)?

En begrijp me goed: niet alles hoeft leuk te zijn. Discipline, doorzettingsvermogen, focus houden, met tegenslag omgaan, je zin niet krijgen, je aanpassen aan anderen en leren in een groep werken is absoluut belangrijk.  Maar laat die competenties dan leidend zijn in het leren vormgeven van de samenleving zelf, waarin ruimte is om bestaande structuren, denkkaders en beelden te herdefiniëren.

Zelf heb ik mijn weg gevonden in het niet passen in bestaande structuren en vakjes (dans/kunst en organisatiekunde verbinden). Ik heb dus mijn huiswerk wel gedaan op ‘passen in’ en ‘vallen buiten’. En ik ben dan toch verbaasd over hoe vroeg 'het systeem van cognitieve competentie- en vaardigheidsdenken' leidend wordt gemaakt in de levens van onze kinderen.

En misschien zit ik ernaast.

Moet je dan soms toch eerst in het systeem om er vervolgens uit te kunnen stappen? Dat is mijn weg geweest namelijk.

Of is de directe vrijheid van het ontwikkelen van het zelf (met anderen) de weg.

Ik weet het oprecht niet.

Ps. Deze post is op geen enkele manier een kritiek op een school en al helemaal niet op individuele leraren. Ik poog wel via de eigen ervaring vragen te stellen bij maatschappelijke ontwikkelingen (en hier ben ik zeker ook niet de eerste en de laatste in).

Peter Rombouts is organisatiekundige, veranderkundige en partner bij Musework en The Curiosophy Collective