Podcast Kinderombudsman Margrite Kalverboer: 'Ik kom altijd uit bij de kinderen'

4 juli 2022

Margrite Kalverboer (1960) is onze nationale kinderombudsman. Zij zorgt ervoor dat kinderrechten in Nederland worden nageleefd. Ze is hoogleraar Orthopedagogiek, juriste en ze heeft de kunstacademie gedaan. Vanuit deze veelzijdige achtergrond hanteert ze een brede visie op waar het in haar werk over gaat: het behartigen van het belang van het kind. Hoe doet ze dat en wat is daarin belangrijk? 

Op haar woonboot in Amsterdam spreekt Jan Jaap Hubeek met haar over haar werk en haar persoonlijke drijfveren. Margrite Kalverboer laat in dit openhartige gesprek zien hoe haar ervaringen in een justitiële jeugdinrichting haar hebben gevormd, wat ze van haar vader meekreeg als het gaat om onderwijs en welke thema’s volgens haar prioriteit verdienen. Dit alles brengt ze samen in een krachtig pleidooi: het kind in zijn eigenheid zien.  

Luister hier de hele podcast.

Je kunt je abonneren op de NIVOZ-podcast via Spotify en Apple Podcasts. We publiceren ongeveer tweewekelijks. Je krijgt dan bij elke publicatie automatisch een melding. Dit is aflevering 58.

‘Ik kom altijd uit bij de kinderen. Dat kinderen gezien worden’, zegt Kalverboer over de opdracht die ze het onderwijs mee wil geven. Een voorbeeld: ‘Ik was 2 weken geleden op werkbezoek op een school, een meisje had mij geïnterviewd uit groep 7 twee jaar terug. Ze interviewde mij over armoede en in die omstandigheden groeide ze zelf ook op. Ik wist dat haar ouders de Nederlandse taal niet beheersten. Ze had dat interview tot in de puntjes voorbereid. Ik dacht: dit is een kind met mogelijkheden. Ik was nu weer op diezelfde school en ik zag een heel verlegen, teruggetrokken meisje. Ik vroeg haar: “Wat ga je straks na de basisschool doen, welke leerweg?” En toen zei ze: vmbo kader. Ze was heel scherp in dat interview en ik ken haar verder niet, maar ik ben wel al 40 jaar orthopedagoog. Als je het dan hebt over wat je wilt voor onderwijs, dan wil ik dat een meisje zoals zij de kans krijgt die ze hoort te krijgen. Zo heb ik legio voorbeelden.

Hoe krijg je weer de focus op het kind?
Kalverboer begint bij wat haar wettelijke taak is: dat kinderrechten bevorderd worden. Ze gaat over bestuurlijke en private organisaties, maar niet over de rechtspraak. Ze heeft een aantal deelopdrachten: gevraagd (en ongevraagd) advies geven aan de regering en het parlement, maar ook klachtbehandeling en toezicht op de procedures en kennis verspreiden over het Kinderrechtenverdrag. Er staat in hetzelfde verdrag dat bij alles wat ze doet de visie en het perspectief van de kinderen, mee moet worden gewogen.

Hoe doet ze dat? ‘Ik heb gemerkt dat de visie van het kind eigenlijk heel zelden wordt meegenomen.’ En dan wordt Kalverboer heel concreet: ‘Er zijn zo’n bijvoorbeeld 30.000 kinderen die een ouder hebben in detentie. Ook daar hoor je in onderwijs de meest nare verhalen van kinderen, dat andere kinderen niet meer met ze willen spelen, dat leraren anders naar ze kijken, dat de andere ouder het niet meer aankan, dat kinderen thuis voor hun broertjes en zusjes moeten zorgen. Als ik vraag hoe het is gegaan en hoe ze het hadden gewild.’ Dat laatste, hoe ze het hadden gewild, legt ze vaak voor aan de mensen die de besluiten nemen. In dit geval hielden kinderen een presentatie die een ouder in detentie hebben en er waren mensen uit het ministerie uitgenodigd, (politie)mensen, gevangenisdirecteuren, et cetera. Zo brengt ze het terug. Maar ze is niet een doorgeefluik, benadrukt ze, ze heeft zelf ook een visie op hoe kinderrechten bevordert moeten worden. Die visie zit er altijd tussen.

Pesten
Twee weken geleden kwam er een onderzoek van Kalverboer uit over pesten. De respondenten waren allemaal gepeste kinderen, waar het in onderzoeken naar dit thema vaak een groep is waar ongeveer een op de zeven kinderen gepest werd, en dat geeft andere uitkomsten. Haar wetenschappelijke achtergrond helpt haar bij het opzetten en uitvoeren van onderzoeken, want ze weet dat soms “slecht” onderzoek helaas ook de media kan halen.

Wat Kalverboer uit dit onderzoek opvalt, is dat de kinderen met wie het het slechtst gaat, en die in verschillende settings worden gepest (op school, thuis, online, in hun omgeving) er het minst over praten. Jongens worden vaak gepest om hun gedrag en meisjes om hun gedrag en hun uiterlijk. Sommige kinderen weten heel goed waarom ze worden gepest, maar anderen hebben geen idee. Het bemoedigende was dat alle kinderen gebaat zijn bij hulp, zelfs als het het probleem niet helemaal oplost, zijn ze nog blij als er weer aandacht of ondersteuning vanuit de omgeving is.