Andere(y) strategie

21 maart 2024

Ongeveer een half jaar geleden stond Andrey samen met zijn moeder in de deuropening van het lokaal van Tessa Otten, tijdens een rondleiding door de school. Hij lacht vriendelijk naar haar als ze zich voorstelt, maar het friemelen met zijn handen en de onrust in zijn benen verraden zijn spanning. Andrey is 9 jaar en een paar weken geleden samen met zijn moeder gevlucht uit Oekraïne. Hij start de week erop bij haar in groep 4. Door corona en de oorlog heeft hij nog geen onderwijs gehad. Het grote gebouw vindt hij zichtbaar indrukwekkend. Hij kijkt wat bedrukt om zich heen terwijl ze verdergaan met de rondleiding. Maar ook in de weken erna blijft Andrey vooral stil. Hoe doorbreek je zoiets?

Vanaf het moment dat Andrey bij ons op school is, begeleid ik hem. Ik probeer hem zich veilig te laten voelen bij ons op school terwijl ik hem de eerste Nederlandse woorden leer die hij nodig heeft om op school te kunnen functioneren. Het kennen van simpele woorden als ‘juf, potlood, gum, klas, wc, stoel, jas’ kunnen in deze periode een groot verschil maken voor deze kinderen, omdat ze steeds beter gaan begrijpen wat er van ze verwacht wordt. Omdat Andrey een beetje Engels spreekt, kunnen we tussendoor ook wat kletsen en grapjes maken. Uiteraard hebben anderstalige nieuwkomers tijd nodig om te wennen op school, maar doorgaans zie ik dat de meeste leerlingen na een paar maanden hun draai wel vinden ondanks dat de taalbarrière nog steeds aanwezig is. Bij Andrey is het anders. Na een half jaar zie ik nog steeds de vriendelijke maar bedrukte lach op zijn gezicht. Beleefd, maar niet ontspannen. Bang, onzeker, maar vastbesloten zich niet te laten kennen.

Op de emotiemeter geeft hij altijd aan dat hij zich blij voelt, maar ik voel aan alles dat deze jongen ongelukkig is

Het begint me op te vallen dat Andrey weinig zegt, en wat hij zegt is vaak in het Engels. Een stille periode is bij deze kinderen niet vreemd. Het hoort erbij. Zelfs als een kind het eerste jaar weinig tot niks zegt, hoeft dat nog geen reden tot zorg te zijn. Toch maak ik me zorgen om Andrey, want waarom zegt hij wel het woord ‘school’ in het Engels maar niet in het Nederlands? Hij maakt ruzie met klasgenoten. Vecht in de pauzes. Pakt spullen af van andere kinderen. Tijdens de begeleiding maakt hij veel grapjes en zegt op alles wat ik zeg ‘I don’t know’. Buiten dat hij waarschijnlijk zwaar getraumatiseerd is, heb ik het vermoeden dat hij vooral erg onzeker is. Op de emotiemeter geeft hij altijd aan dat hij zich blij voelt, maar ik voel aan alles dat deze jongen ongelukkig is. En dat ik hem niet kan helpen, frustreert me mateloos.

Afgelopen zondag loop ik samen met mijn zoon van inmiddels bijna 4 een overvolle en bloedhete binnenspeeltuin in. Op het moment dat ik neerplof met mijn eerste bak koffie, zie ik Andrey in mijn ooghoek. Hij kijkt me aan alsof ik Beyoncé ben en hij zwaait verlegen. Ik zwaai lachend terug en besluit om even af te wachten of hij zelf contact komt maken. Het is tenslotte ook zijn zondag. Daarna gaat hij verder spelen, maar hij houdt me in de gaten. Als ik een rondje loop om de fantastische glij-skills van mijn telg te bekijken, tikt Andrey op mijn schouder. ‘Is your son?’ vraagt hij. ‘Ja, dit is mijn zoon’ zeg ik trots. Andrey pakt zijn hand vast en ze verdwijnen in het klimrek. Mijn kleine glimt van trots omdat zo’n grote jongen met hem wil spelen. En Andrey’s gezicht is voor het eerst ontspannen en vrolijk. Aangezien mijn kind geen Engels spreekt en zijn Russisch ook niet denderend is, praten ze met elkaar… in het Nederlands. Blijkbaar lukt het Andrey om zijn spreekangst wat meer los te laten in een vrije setting met een jonger kind. Dat ik dat zelf niet eerder bedacht heb…

Maandagochtend vertel ik aan mijn collega’s wat ik heb gezien. Ik opper het idee om Andrey af en toe in de kleuterklas te laten helpen. Hij heeft toch al zoveel speeltijd gemist in zijn leven. Daarnaast leert hij ook taal van interactie met de kleuters en hopelijk zien we dan wat vaker die ongedwongen, lieve lach op zijn gezicht.

Tessa Otten doet aan nieuwkomersbegeleiding en taalimpuls voor kinderen met een taalachterstand of TOS en schrijft over haar bevindingen en ervaringen op haar persoonlijke blog, Tessa Typt.