'Pap,... ik word gek van al van die toetsen. Ik ben dan nog bezig met rekenen en als de anderen dan al klaar zijn… ik krijg dan echt stress. En Daniël zegt dat ik havo-advies krijg.' Daar is de aap uit de mouw. Avishai, de oudste zoon van Martijn Galjé, is al dagen ongedurig, zit z’n broer dwars en deze opmerking doet Martijn vermoeden dat ze ‘t pijnpunt te pakken hebben. Het voorlopige schooladvies zit eraan te komen, de grande finale van groep 7, en de kinderen op school roeren zich. Wie heeft wat gescoord? Welk advies krijg ik? Waar mag ik dan wel en niet heen? Best veel stress, voor een groep nieuwbakken tieners. Dit artikel is met toestemming overgenomen uit tijdschrift Van Twaalf tot Achttien.

Binnen enkele seconden ben ik terug in 1983. Stress alom. Mijn advies is net binnen: mavo-havo. Dat valt bij mijn ouders niet in goede aarde. Ik hoor ze discussiëren en merk aan alles dat ze het maar niks vinden. Scherpe vergelijkingen met mijn klasgenoten en zelfs met mijn broer (die op dat moment een loopbaan op de mavo aan het verstieren is) vliegen over tafel. Zij vinden dat ik een hoger advies had mogen krijgen, dit kan niet kloppen. Dan wordt het besluit genomen: op naar school om met het schoolhoofd te praten. De familie Galjé gaat voor niets minder dan een upgrade naar havo/vwo. Als het gaat om de overgang van basisschool naar de middelbare school ervaar ik weinig verschil tussen 1983 en 2022. Deze afgelopen 40 jaar lijkt er weinig veranderd, hooguit is de nadruk op toetsen en de impact ervan nog toegenomen. Nog meer stress en gedoe in deze weken achter de Nederlandse voordeuren. Terwijl we als ouders eigenlijk niet eens precies weten hoe die toets dan werkt. 

Als het gaat om de overgang van basisschool naar de middelbare school ervaar ik weinig verschil tussen 1983 en 2022

Ouders weten het niet maar leraren vaak ook niet. (Lees maar eens het proefschrift van Karen Heij, Van de Kat en de bel). Zelf heb ik in de afgelopen 20 jaar gewerkt met duizenden onderwijsprofessionals en ouders, en we lijken ‘t er collectief over eens te zijn: deze manier van doen deugt niet. Maar we gaan er gewoon mee door en ook ik speel als ouder het spel gewoon mee.

Maar hoe dan wel? Ik moet denken aan juf Ellen. Juf Ellen is nog onverminderd de favoriete juf van Avishai terwijl hij al ruim 2 jaar niet meer bij haar in de klas zit. Het is een grijze maandag in 2018 en ik word op het matje geroepen bij juf Ellen. Terwijl ik op dat matje sta, steekt ze van wal: “Martijn, Avishai en ik willen je graag iets vertellen. Zoals je weet beleeft hij weinig plezier aan het aan elkaar schrijven. Toch Avishai? Je gaf aan dat je dat echt lastig vindt en dat het je vooral stress geeft.” Avishai knikt. “En toen dacht ik,” gaat Juf Ellen verder, “Hoe belangrijk is dat nu helemaal, dat aan elkaar schrijven? Wij willen er dus graag mee stoppen. En als ze er in de bovenbouw een probleem van maken dan lossen we dat tegen die tijd wel op. Maar wij denken dat dit nu beter is.”

Ik kijk in de ogen van mijn zoon die onder de arm van zijn juf tegen haar aan leunt. Hij ziet er gelukkig uit. Zij ook. Wat een duo. Geert Kelchtermans spreekt over al vele jaren over het professioneel handelen en de morele oordeelsvorming van de leraar, de kwetsbaarheid van het vak en over moed en bemoediging: waarom is het nodig en waar haal je het vandaan? Niet verder zoeken. Ik weet waar het te halen valt. Gewoon juf Ellen en Avishai samen uitnodigen. Zij weten wat te doen en kunnen je vertellen waarom het nodig is.

Martijn Galjé is trajectleider Pedagogische Tact en Leiderschap bij Stichting NIVOZ.

-----

Onderwijsavond met Geert Kelchtermans: De moed tot professionaliteit: over expertise en engagement 

Geert Kelchtermans opent de nieuwe serie NIVOZ-onderwijsavonden, op woensdag 14 september 2022, met een lezing over de professionaliteit van het leraarschap. Daarin heeft hij in het bijzonder aandacht voor de kwetsbaarheid die inherent is aan die professionaliteit. Ze vraagt niet alleen expertise, maar ook engagement. En dus gaat het onvermijdelijk ook over de morele en emotionele dimensies van leraarschap en de moed om daarmee om te gaan. Niet alleen als individuele leraar, maar ook als schoolteam en schoolorganisatie. Professionele ontwikkeling en schoolontwikkeling zijn twee kanten van dezelfde medaille. Beide dienen hand in hand te gaan.

Koop hier je kaarten