Schoolontwikkeling op OBS De Toekomst en de Ontplooiing in Amsterdam

4 oktober 2018

Schoolontwikkeling verloopt niet altijd succesvol. Soms lijkt er geen einde te komen aan de personele en financiële problemen die een herstart in de weg staan. Hoe het tij te keren om een veilige haven voor kinderen en volwassenen te creëren? Dit artikel schetst de worsteling, maar ook het lang gekoesterde perspectief van een Amsterdamse basisschool. Onlangs is Marlie de Wijs er benoemd tot directeur: ‘We gaan samen in gesprek, we laten het zien aan elkaar en we maken gebruik van de kracht en de kennis binnen onze eigen Stichting’.

Eerder was de Ontplooiing het epicentrum van de Steve Jobsscholen van Maurice de Hond. Na diens faillissement heeft het bestuur, de Stichting Westelijke Tuinsteden, de deuren geopend voor de leerlingen van de Ontplooiing. Om ervoor te zorgen dat er voor de leerlingen zo min mogelijk veranderingen zouden zijn, heeft OBS de Toekomst alle leerlingen die zich hier inschreven bij elkaar gehouden. Voor deze leerlingen heeft OBS de Toekomst lokatie de Ontplooiing gecreëerd. Er wordt hard gewerkt aan uniformiteit in deze scholen sinds het schooljaar 2018-2019. Na instemming van de Medezeggenschapsraad zijn bijvoorbeeld de schooltijden gelijk. Door de instroom van een grote groep nieuwe leerlingen, de overname van een aantal dure leasecontracten en de wisseling van directie, is de financiële situatie onder druk komen te staan. Het O4NT-concept bleek voor beide locaties niet goed genoeg te functioneren en de veiligheidsbeleving van de leerlingen stond onder druk doordat er te weinig overzicht was. Kortom, er moest een hoop gebeuren.

Werken vanuit zelfvertrouwen
Marlie de Wijs is al 14 jaar werkzaam bij de stichting, eerst als leerkracht en MT-lid op de Einsteinschool, daarna als leerkracht op Openbare Daltonschool de Horizon, waar ze veel heeft geleerd. De laatste jaren is ze meer actief binnen verschillende netwerken van de stichting en op die manier komt ze regelmatig op bezoek bij OBS de Toekomst. Ze voelt aan dat het niet goed gaat op haar collega-school en meldt zich eind mei 2017 om zich in te zetten om voor de leerlingen een betere toekomst te organiseren. Twee weken later verlaat de toenmalige directeur de school. Marlie: ‘Ik werk vanuit een basis van zelfvertrouwen en wil in ieder geval 1 jaar proberen het tij te keren. Omdat ik al lang en veel affiniteit met deze buurt en deze doelgroep heb, weet ik wat nodig is en ik denk ook dat het gaat lukken. Onze opdracht is mij helder: rust, stabiliteit, vertrouwen en goed onderwijs bieden. En dan is het niet zo moeilijk om te doen wat er gedaan moet worden’.

Laten zien wie je bent
Voor veel kinderen is het lastig om hun omgeving te ‘lezen’, om verwachtingen van de ander te verstaan en niet meteen een negatieve eerste indruk af te geven. Marlie: ‘Mijn ambitie is om onze kinderen dat te leren, zodat ze niet steeds met 6-0 achter staan. Dan pas kunnen ze laten zien wie ze zijn. Dat is geen gemakkelijke opdracht, maar voor deze leerlingen noodzakelijk om hem serieus te nemen en uit te voeren. Elke dag.’ Marlie heeft daarmee persoonlijke ervaringen. In het dorp waar ze naar school ging werd ze gepest. Op het VO dacht ze: “Dit nooit meer. Ik moet eerder dan de rest weten hoe het een en ander gaat en daarop anticiperen.” Dat is een tweede natuur geworden en zij voelt deze behoefte ook bij haar leerlingen.     

Leiderschap van leraren en directie
Een school opbouwen met elkaar vraagt kwetsbaarheid van eenieder, stelde o.a. Christa Anbeek op een NIVOZ Onderwijsavond. Marlie en Lia, de directie, werken hard aan de relatie met de ouders. Ze willen voor hen een duidelijk aanspreekpunt zijn, zodat hun zorgen en vragen niet meer op straat liggen. Ze nemen ook onmiddellijk actie waar nodig.

De pedagogische opdracht is dat kinderen zichzelf versterken, want daarom gaat het uiteindelijk. Marlie: ‘Schreeuwen helpt niet en negatief kijken of oordelen ook niet. Wel altijd positief de kinderen tegemoet treden en elke dag opnieuw verwelkomen. Alle kinderen een kans geven. En soms helpt een beetje geluk daar ook bij. Sommige leraren nemen van nature het perspectief van de ander in; anderen hebben daar hulp bij nodig. De ontwikkelingsgesprekken die we hierover voeren worden steeds beter, positiever.’

Betrokkenheid en communicatie zijn voor de directie net zo wezenlijk als een duidelijke missie en visie van waaruit gewerkt wordt.

Schoolontwikkeling
Het ideaal van Marlie is een goed lopende school te ontwikkelen, waarin iedereen zijn/haar eigen verantwoordelijkheid oppakt. Het gaat om leraren die zelfstandig de organisatie opzetten en in expertisegroepen de schoolontwikkeling vormgeven. Dat vraagt pedagogische tact en leiderschap.

Verschillende stappen zijn gezet om vorm te geven aan de brede vorming van leerlingen.

De school biedt bijvoorbeeld toneellessen aan en de programma’s Discussiëren Kun Je Leren en Anders Programmeren, een leerlijn die door een van de ouders zelf ontwikkeld is.

In de tijd van de zogenoemde Bouw staat het tutorlezen centraal, waarin leerlingen van de groepen 6, 7 en 8 (nu ook van groep 5) met de kinderen van de groepen 3,4 en 5 (nu ook met groep 2) lezen. De leerlingen vergaderen over hun werk en geven elkaar feedback en tips om het de volgende dag nog beter te doen. De leesresultaten zitten al in een stijgende lijn. In groep 7 en 8 hangen de opbrengsten van het project Plastic Soep. De leerlingen hebben plastic van de straat opgeraapt om er in de klas nieuwe spullen van te maken.

Een rondgang door de school laat zien dat gedegen onderwijs wordt geboden in een warme sfeer. In groep 1-2 van Liesbeth zijn 23 kleuters bezig hun wereld te ontdekken in een Montessoriaanse leeromgeving. Kinderen van groep 7 en 8 werken onder de rustige begeleiding van Judith individueel of in tweetallen aan een variatie van taken en opdrachten. Ebru werkt als onderwijsassistent in groep 4-5 met de kinderen aan begrijpend lezen. Ze vinden het prachtig! In de twee groepen met nieuwkomers wordt de Nederlandse taal geleerd. De thema’s zijn gerelateerd aan het leven en de omgeving van de leerlingen hier in Nederland.

Een veilige haven voor de leerlingen   
Daarvoor wil het team zich verder ontwikkelen, ontdekken en leren. Marlie weet dat dat gaat lukken en wat er nodig is om daar te komen. Met de ondersteuning van Mariët vanuit het bestuur heeft ze een klankbord om de pedagogische opdracht helder te krijgen. Met een groepje directeuren van andere scholen heeft ze haar eigen feedback georganiseerd om scherp blijven op de kwaliteit van de school. Ze zijn haar “critical friends” en belangrijke keuzes legt zij eerst aan hen voor.

Er worden groepen ingericht om beleid en vormgeving rond de vier expertisegebieden (taal, rekenen, zorg en pedagogiek) te maken en met elkaar te delen. ‘Zo wordt schoolontwikkeling een gezamenlijk proces en is er sprake van eigenaarschap. Om dat te bereiken wordt het professionele gesprek georganiseerd en is reflecteren daarop relevant’, aldus Marlie. Kennis opdoen en delen kan op verschillende manieren, zoals ook dit artikel laat zien. Marlie: ‘We gaan samen in gesprek, we laten het zien aan elkaar en we maken gebruik van de kracht en de kennis binnen onze eigen stichting. Maar ook in het Pakhuis de Zwijger en bij het NIVOZ valt veel inspiratie te halen voor ons’.

Benieuwd hoe het verder gaat op deze Amsterdamse basisschool? Wij ook! Volgend schooljaar gaan we terug naar Amsterdam voor het vervolg.

OBS De Toekomst
August Allebéplein 7
1062 AA Amsterdam
020-6152400
[email protected]