Reggio Emilia in de praktijk #3: Werken met een project

16 april 2025

Werkend met de Reggio Emilia-pedagogiek bied je kinderen een “rijke” omgeving. Je biedt ze uitdagingen en verschillende materialen aan om zoveel mogelijk “talen” aan te bieden, zoals schilderen, kleien, dans en muziek. Vanaf ongeveer 3 jaar kunnen kinderen meestal goed aangeven wat hen bezighoudt. Dat biedt pedagogisch medewerker Sandra van Dijk de mogelijkheid om samen met hen (en ouders en collega’s) een vraag, een gedachte of een gebeurtenis daarover te formuleren die aanleiding kan zijn voor een diepgaander onderzoek.

Sandra van Dijk heeft bijna 30 jaar ervaring als pedagogisch medewerker in de kinderopvang, op verschillende locaties in Vreeland, Breukelen, Bergen op Zoom en Helmond. Ze is in Reggio Emilia en Zweden geweest, waar ze heeft gezien hoe men daar deze pedagogiek in de praktijk brengt. Al bijna 15 jaar werkt ze bij Kinderopvang Peelland in Helmond waar ze zich sinds kort Reggio coach mag noemen.

In deze blogserie gaat ze in op wat de pedagogiek van Reggio Emilia in de praktijk voor haar inhoudt en wat ze zoal meemaakt op dat gebied in haar dagelijkse werk.

Zo’n diepgaander onderzoek waarbij meerdere kinderen betrokken kunnen worden, heet binnen Reggio een project. De kinderen zijn dan langer, intensiever en meer onderzoekend bezig met een specifiek thema. Je laat ze op zoveel mogelijk manieren niet alleen kennis maken met het onderwerp van hun interesse, maar er ook echt dieper in duiken en ervaren. Daarin krijgt elk kind dat mee wil doen de vrijheid om zich op diens eigen manier uit te drukken. Niet iedereen hoeft mee te doen, maar het mag wel. Meestal willen ze echter maar al te graag!

Zo hebben we ooit een project rondom vogels gedaan waarbij de kinderen en wij, pedagogisch medewerkers, naar het bos zijn gegaan en hebben gekeken en geluisterd naar de vogels. We hebben ons verwonderd over hun gezang, getjilp en vleugelbewegingen en deze proberen na te doen. We hebben foto’s van vogels en eieren opgehangen en bestudeerd, gesprekken gevoerd over hun bevindingen, vogels nagetekend en gekleid, nestjes gemaakt.

Een project blijft doorgaan, totdat je merkt dat er geen interesse meer in wordt getoond. Het kan ook gebeuren dat na het afsluiten ervan op een zeker moment de interesse opnieuw oplaait en dat er nieuwe dingen onderzocht en beleefd moeten worden.  

Zo’n project heb ik altijd een van de fijnere aspecten in de pedagogiek van Reggio gevonden. Het geeft me het gevoel nog dichter bij de kinderen en hun belevingswereld te staan, want ze delen met mij hun onderzoek en wat ze ervaren en denken. Dat geeft mij vervolgens heel veel inzicht in hoe elk individueel kind op eigen bijzondere wijze dingen beleeft en leert. Het leert mij het kind kennen op alle ontwikkelingsgebieden. En het geeft me diepe voldoening dat ik mijn eigen creativiteit kan omzetten in iets dat hen weer verder kan helpen.

Ik maak veel “mental notes” en aantekeningen, en deel mijn ideeën en inzichten steeds vaker in het communicatieschrift. Dit intensieve kijken en luisteren doet veel met mij.

Een project geeft mij verder ook houvast, want het lastige vind ik dat er gedurende een dag zo ontzettend veel gebeurt bij en met kinderen. De hele dag beleven en ervaren ze dingen. Alles kan belangrijk zijn. Je moet dus de hele tijd open staan om dingen op te kunnen nemen. Ik maak veel “mental notes” en aantekeningen, en deel mijn ideeën en inzichten steeds vaker in het communicatieschrift. Dit intensieve kijken en luisteren doet veel met mij. Als ik na een dag werken thuiskom, voel ik me vaak moe. Maar vooral ook enorm geïnspireerd en gemotiveerd om samen met collega’s proberen verder te komen in onze ontdekkingstochten met de kinderen!

Het gerichtere werken met een project geeft mij dus een stuk overzicht en rust. Maar ik vind het nog altijd best moeilijk om een project “te vinden”. Daarom vond ik het zo fijn toen ik zelf laatst een overkoepelend idee kreeg, nadat ik een aantal keer ook op onze locatie in Bakel had gewerkt, namelijk het idee voor het project “Superhelden en heldinnen”. In Helmond waren de 3- en 4-jarige meisjes erg bezig met de film “Frozen” en in Bakel waren de 3- en 4-jarige jongens met Spiderman in de weer. We hielden gesprekjes over wie hun helden waren, wat ze doen, hoe ze bewegen en hoe ze eruitzien. Vervolgens gingen mijn collega’s en ik allerlei materialen en dingen bedenken om hen “de 100 talen van Reggio” aan te kunnen bieden.

Op mijn peutergroep boden we verschillende prinsessenjurken aan, drapeerden een ijsblauwe doek over een kast met daarop een Anna-popje, een Frozen-boekje, puzzels en afbeeldingen van Frozen-figuren op houten blokjes gelijmd.  Ze luisterden naar en dansten op Frozen-liedjes.  Ze schilderden met “toververf” en genoten van de glitters die ze mochten toevoegen. Ze tekenden de figuurtjes na van een Frozen-boekje en met behulp van de lichtbak. Het was prachtig om te observeren hoe ze prinsessen Elsa en Anna op eigen wijze vormgaven en te horen wat ze over hun creatie vertelden. 

We vroegen de kinderen te laten zien hoe Elsa tovert, met welke geluiden erbij. Ze gaven aan zelf iets speciaals te willen met hun handen/vingers om beter als Elsa te kunnen toveren en besloten dat ze daarvoor blauwe schmink op hun wijsvingers nodig hadden. In een afgezaagd commodemeubel creëerden we van piepschuim een ijskasteel (zie foto) met daarbij de houten blokjes met afbeeldingen waarmee ze hun fantasieverhalen uitdrukten. De jongsten vonden het echter veel interessanter om het piepschuim te voelen, proberen los te wrikken en te verpulveren.

Bij elk project geeft het me ongelofelijk veel voldoening om de kinderen zo gedreven te zien werken, en met focus en leergierigheid deze uitdagingen te beleven. Ik haal er veel plezier uit om ontdekkingen en processen in het geheel van dichtbij te mogen meemaken. Het voelt elke keer opnieuw alsof ik zelf weer kind mag zijn, mee mag spelen en erbij horen!

Lees ook de eerste twee blogs in deze serie:
Reggio Emilia in de praktijk #1: kijken vanuit het kind
Reggio Emilia in de praktijk #2: zelf experimenteren en leren