NIVOZ-podcast Onderwijsvragen in coronatijd: ‘Er spelen existentiële thema’s. Het is nu echt belangrijk dat we daar even tijd voor nemen.’

28 maart 2020

Het coronavirus legt maatschappelijke systemen plat, het onderwijs is thuisonderwijs geworden en de relatieve isolatie en fysieke afstand roepen nieuwe vragen op. Pedagogische vragen. In deze NIVOZ-podcast met Lisette Bastiaansen vindt er een eerste verkenning en analyse plaats. 'Er spelen existentiële thema’s. Het is nu echt belangrijk dat we daar even tijd en ruimte voor nemen.’

Je kunt je ook abonneren op de NIVOZ-podcast via Spotify en Apple Podcasts. We hopen ongeveer tweewekelijks te blijven publiceren. Je krijgt dan bij elke publicatie automatisch een melding.

Lisette Bastiaansen, die door Rob van der Poel (NIVOZ wordt bevraagd, is docent pedagogiek aan de HAN, de hogeschool Arnhem Nijmegen, maar vooral ook onderzoeker. Ze doet promotieonderzoek naar aandacht en betrokkenheid en de betekenis ervan voor de pedagogische relatie, in het pedagogisch handelen. En juist in deze coronatijd staat er in dat opzicht iets op het spel, meent Lisette. Tijd en ruimte maken, is wezenlijk. De druk mag van de ketel. En Lisette richt zich in deze nadrukkelijk ook op de leiders in deze maatschappij. 'Een krachtig geluid vanuit de overheid, de PO Raad of anderszins kan enorm veel betekenen.'

Eerder deze week deed Lisette met Ton Bruining een klein onderzoekje naar de ervaringen van leraren met het thuisonderwijs – ook met betrekking tot aandacht en contact. Hun bevindingen zijn terug te vinden in dit artikeltje, dat online ook weer veel aandacht en reacties genereerde. ‘Met afstandsonderwijs proberen we zo goed en zo kwaad de boel draaiende te houden. En dat gaat niet eens zo slecht. Maar als er zo aan de levensboom wordt geschud. Als er angst, onzekerheid en spanning is. Is dat dan wat er nodig is?’

Met afstandsonderwijs proberen we zo goed en zo kwaad de boel draaiende te houden. En dat gaat niet eens zo slecht. Maar als er zo aan de levensboom wordt geschud. Is dat dan wat er nodig is?’'

Door onze relatieve isolatie en doordat nu veel dingen anders zijn -  thuis, met vrienden en op het werk - worden we in ons mens-zijn geraakt – leraren leerlingen, ouders, iedereen. ‘En dat vraagt nu echt even dat we daar tijd en ruimte voor maken,’ zegt Lisette Bastiaansen. ‘Natuurlijk hoeven we daar niet in door te slaan, ‘gewoon’ lesgeven is ook belangrijk. Maar kijk wel even wat er wel kan.’

Haar pleidooi is er een van contact maken, van aandacht en betrokkenheid. Praten over wat er leeft, goed luisteren en aan relaties werken. ‘Dit is langzaam voor mensen een existentiële crisis geworden. We hebben onszelf opnieuw te verhouden, tot onszelf, tot elkaar en tot de wereld. En dat vraagt er ook om om opnieuw samen te kijken naar de vraag hoe we nu en straks met onderwijs om willen gaan. Samen kijken naar de bedoeling er áchter. Want ook dat vraagt deze crisis van ons: samen kijken naar waar onderwijs uiteindelijk, echt voor bedoeld is.’

We hebben onszelf opnieuw te verhouden, tot onszelf, tot elkaar en tot de wereld. En dat vraagt er ook om om opnieuw samen te kijken naar de vraag hoe we nu en straks met onderwijs om willen gaan.''

Lisette richt zich daarom tot een ieder, want we doen het met elkaar. Maar ze doet in deze een bijzonder appel op de leiders in deze maatschappij. Om daarin, ook naar het onderwijs, een ander geluid te laten horen. De druk moet van de ketel, op scholen, thuis - verwachtingen worden bijgesteld. 'We dienen ons meer om elkaar te bekommeren. Ouders om kinderen, leraren om elkaar. Er spelen existentiële thema’s. Met angst en stress wordt er niets geleerd. Een krachtig geluid vanuit de overheid, de PO Raad of anderszins kan enorm veel betekenen.’

Lisette Bastiaansen doet vanaf 2016 promotieonderzoek naar de waarde en betekenis van 'aandachtige betrokkenheid' in het onderwijs, in bijzonder in de pedagogische relatie en het pedagogisch handelen. Ze is tevens onderzoeksbegeleider en docent bij de Masteropleiding Pedagogiek van de Hogeschool Arnhem Nijmegen, en moeder in een samengesteld gezin met vier kinderen.

Rob van der Poel is onder meer verbonden aan NIVOZ, voornamelijk als redacteur en rondom communicatie en publicaties. Hij combineert ervaringsleren met kennis van pedagogische theorie en concepten. En hij is verantwoordelijk voor alle NIVOZ-podcasts.

Lees ook: ‘Het komt op vertrouwen aan. Vertrouwen dat leerlingen hun eigen leerproces kunnen en zullen oppakken'