Stichting Nivoz logo
English
Sterkt leraren, schoolleiders en betrokkenen bij de uitvoering van hun pedagogische opdracht

Nivoz Podium

1 juni • Onderwijsavond

Nieuwe serie NIVOZ-onderwijsavonden vanuit jaarthema: I am not a Robot. Naar humanisering van het onderwijs

Je moet als leraar de ademhaling van je kind volgen. Robbert Dijkgraaf

Het is tijd voor een humanisering van het onderwijs. In de nieuwe reeks NIVOZ-onderwijsavonden in het schooljaar 2021-2022 onderzoeken we hoe we het menselijke in het onderwijs kunnen terugbrengen, dan wel behouden.  In dit overzicht lees je meer over het jaarthema 'I am not a robot', over de sprekers en over de verschillende thema's en invalshoeken. Met onder meer jeugdpsychiater Floortje Scheepers en Aziza Mayo, directeur Onderzoek en Ontwikkeling bij NIVOZ.

Leerlingen en leraren zijn geen robots. Menselijke ontwikkeling, opvoeding en onderwijs zijn geen processen met eenduidige, voorspelbare verbanden van oorzaak en gevolg. Toch lijken principes van industriële processen - standaardisering en efficiëntie – vaak dominant in ons onderwijssysteem. Dit gaat gepaard met een sterke focus op de vergelijking van cognitieve prestaties, waarbij een kloof tussen winnaars en verliezers ontstaat.

Onderwijs is mensenwerk, waar de interactie tussen leerling en leraar centraal staat. Door de coronacrisis wordt eens te meer duidelijk hoe essentieel persoonlijk contact is: fysieke aanwezigheid, elkaar volledig zien en samen leven en leren in de gemeenschap die de school vormt. Bij het ontbreken van deze verbinding, worden ook andere problemen uitvergroot, zoals de kansenongelijkheid in ons onderwijs.

Deze ongelijkheid weerspiegelt de maatschappelijke kloof tussen hoger- en lager opgeleiden, die zich op steeds meer domeinen doet gelden. Een zo hoog mogelijke opleiding lijkt het ticket tot succes, de finishlijn waar iedereen zo hard mogelijk naartoe probeert te rennen. Wie het niet haalt, is daarbij een verliezer voor wie al snel het pad van de outsider dreigt. Deze race waarin we constant strijden en vergelijken met anderen, zet de onderlinge verbinding en solidariteit onder druk.  

Het onderwijs lijkt hierin de rol te spelen van een steeds verder geperfectioneerde selectiemachine. Met gestandaardiseerde en zo efficiënt mogelijk methodes en testen en een sterke focus op cognitieve prestaties, worden kinderen klaargestoomd en voorgesorteerd voor de competitieve samenleving. Het adagium ‘meten = weten’ viert hoogtij, als ware de school een fabriek die je kunt beoordelen op basis van kwantificeerbare opbrengsten. Een systeem dat gericht is op in- en output levert ‘producten’ – leerlingen – die worden afgerekend op het niveau waarop ze de fabriek verlaten. Onderweg komen gelijke kansen, vertrouwen en toekomstperspectief onder druk te staan. Hoe blijf je gemotiveerd en betrokken, als je op het pad van de ‘outsider’ gezet bent?  

Natuurlijk, zo’n industrieel proces is een wat gechargeerde weergave. Toch komt het menselijke maar al te vaak in de schaduw te staan. Leraren en leerlingen zijn geen robots. De instrumentele benadering van het onderwijs gaat voorbij aan de complexiteit van processen van leren, opvoeding en vorming. Dit zijn immers organische processen, gevoelig voor omstandigheden en daardoor relatief onvoorspelbaar. Zulke kwetsbare processen vragen permanente aandacht en reflectie: wat heeft dit kind op dit moment en in deze omstandigheden nodig?

Ook kwetsbare en organische processen kunnen onderzocht en geëvalueerd worden, maar zijn niet te vangen in gestandaardiseerde testen. Mensen zijn ingewikkeld en omgaan met die complexiteit vraagt om het accepteren van onwetendheid. Dat is moeilijk in een maatschappij die draait om oorzaken en gevolgen en meetbare resultaten.

Hoe kunnen we deze onzekerheid omarmen en de mens weer op de voorgrond plaatsen? Elk kind heeft het recht om gehoord te worden, door volwassenen die nieuwsgierig zijn naar de stem en het verhaal van de leerling. Door de leraar die ook zichzelf meeneemt als mens. Kunnen we vertrouwen op deze ontmoeting en leerlingen weer lucht geven? Mogen zij ontdekken en laten zien waartoe ze in staat zijn, zonder door de permanente vergelijking en normering van prestaties in een ongelijke strijd geplaatst te worden? Onderwijs dat wil bijdragen aan de ontwikkeling van mensen die zich verbonden en verantwoordelijk voelen voor een vreedzame, duurzame en rechtvaardige samenleving, kent immers geen verliezers.

Maar hoe moet dat eruit zien, zo’n ‘humanisering’ van het onderwijs? Wat onderscheidt ons nu en in de toekomst dan precies van robots? En is de blik van een leraar met ook al te menselijke beperkingen inderdaad eerlijker of rechtvaardiger dan een gestandaardiseerde toets?

Dit schooljaar hebben we sprekers uitgenodigd die met ons deze vraagstukken verder gaan verkennen. Vanuit verschillende perspectieven, van de handelingspraktijk in de klas tot de politieke dimensie, belichten zij hun visie en de kansen en belemmeringen voor humanisering van het onderwijs.

Data en aankondigingen NIVOZ-onderwijsavonden '21-'22

Locatie en tijd

Deze NIVOZ-onderwijsavonden vinden normaliter plaats in theater Maitland op landgoed De Horst in Driebergen. Maar door de onzekere coronasituatie en de RIVM-maatregelen is het mogelijk dat het een online webinar wordt, via Zoom en/of in een studio op landgoed De Horst in Driebergen. De avond begint in elk geval om 19.30 uur en eindigt rond de klok van 21.30 uur. Vanaf 19.15 uur is de deur (al dan niet digitaal) open.

Tickets

I.v.m. lopende RIVM-maatregelen en de onzekerheden rondom evementen wordt per keer gekeken of de NIVOZ-onderwijsavond in theater Maitland in Driebergen 'live' kan plaatsvinden, dan wel dat het een online evenement wordt. De ticketprijs is daar - per avond - mede van afhankelijk. De entreeprijs vind je  in de rechterkolom. Daar kun je direct ook afrekenen.

Voor schoolteams

Wil je met een compleet schoolteam komen, van acht of meer personen, dan vragen we je contact op te nemen met de backoffice; er is dan korting mogelijk. Via telefoonnummer 0343-556750 of [email protected]

Delen:
Op de hoogte blijven?
Schrijf je in voor de nieuwsbrief