Luc Stevens

founding father NIVOZ en hoogleraar orthopedagogiek

‘Eerst het kind, dan de leerling’ is een lijfspreuk van Luc Stevens, founding father van NIVOZ, het instituut dat hij in 2003 oprichtte na zijn emeritaat en waarvan hij tot 2018 wetenschappelijk directeur was. Daarvoor was hij verbonden aan de Universiteit Utrecht, als orthopedagoog.

Het lijdt geen twijfel dat Luc Stevens (1941) een grote staat van dienst heeft en veel heeft betekend voor het Nederlands onderwijs. Hij heeft ministers en politieke woordvoerders geadviseerd en zijn signatuur is herkenbaar in vele stromingen in het huidige onderwijs. Publicaties van Luc Stevens zijn vanzelfsprekend op lerarenopleidingen; tienduizenden leraren en schoolleiders zijn in lezingen via zijn voordrachten geïnspireerd en hij nam ‘de stem van de leerling’ vanaf zijn eerste werkzaamheden, in en buiten het onderwijs, uiterst serieus.

Ontevreden over hoe de universitaire wereld zich ontwikkelde tot smalle cijfermatige instituten, trok de hoogleraar zijn eigen plan en begon hij na zijn emeritaat in 2003 zijn eigen ‘onderwijsinstituut’ dat plek bood voor reflectie en bezinning op de pedagogiek als handelingswetenschap. De leraar en haar klas zijn bij Stevens nooit ver weg. Gedurende de afgelopen vijftien jaar ontwikkelde NIVOZ zich tot een onafhankelijk instituut dat de pedagogiek als handelings-wetenschap weer bij de onderwijspraktijk bracht. Kennis en handelen gaan hand in hand, horen we Luc vaak zeggen.

NIVOZ werd bekend door het opnieuw introduceren van het begrip Pedagogische Tact en het initiëren van platform hetkind. Gedurende de afgelopen jaren heeft Luc samen met NIVOZ vele mensen aan zich verbonden. Mensen die ieder op eigen wijze een bijdrage leveren aan de missie van het NIVOZ, de plek waar leraren en schoolleiders worden gesterkt in hun pedagogische opdracht.

Centraal in zijn filosofie staan de onvervreemdbare rechten van het kind. Kom je hieraan tegemoet, dan komen veel resultaten die je van hen verwacht als leerling vanzelf.

De zorg voor je kinderen is veelomvattend en niet vrijblijvend, wil je tot werkelijke ontplooiing van je leerlingen komen: een docent heeft liefde voor het kind en toewijding aan zijn of haar vak nodig. Daaronder ligt het besef dat het product van onderwijs schuilt in het proces – de groei en talentontwikkeling van de leerling – en niet in een prestatiegerichte competitie tussen leerlingen en scholen.

Eén van Luc Stevens’ grote voorbeelden is zijn leraar Grieks, een begaafd classicus die het oude Griekenland tot leven bracht in de klas. Het waren niet alleen taalanalytische vaardigheden, maar ook nieuwsgierigheid en de verbeelding die werden aangewakkerd tijdens zijn lessen, waarin hij verhaalde over zijn trektocht per ezel door het land. Het was een streng en soeverein man, die hoge eisen stelde aan zijn leerlingen. Dat merkte je echter nauwelijks: zijn eisen waren individueel genuanceerd, waardoor iedere leerling werd opgestuwd voorbij zijn persoonlijke grenzen. Zo creëerde de docent een werkelijkheid die heel uitdagend en tegelijkertijd aangenaam en veilig was.

De sfeer in die klas komt overeen met de basisbehoeften die de motivatiepsychologie heeft geformuleerd en een leidraad vormen in het project Schoolethos: relatie, competentie en autonomie.

Luc Stevens is intensief betrokken geweest bij voorbereiding en vormgeving van overheidsbeleid ten dienste van kinderen met leer- en gedragsproblemen. Daarnaast publiceerde hij nationaal en internationaal over de kwaliteit van leraar-leerlinginteractie en adaptief onderwijs. In dit verband is hij een veelgevraagd spreker en veel van zijn bevindingen zijn inmiddels geïntegreerd in bestaand onderzoek. Na zijn emeritaat als hoogleraar richtte hij met enkele geestverwanten NIVOZ op, bij gebrek aan een onafhankelijke stem in het gesprek over onderwijs in Nederland. Zorg voor onze kinderen is volgens Stevens namelijk niet alleen een overheidstaak, want: ‘It takes a whole village to raise a child’.

1981-2002            Hoogleraar orthopedagogiek, Universiteit van Utrecht
1983-1996            Leider Orthopedagogisch Project Afstemming (OPA)
1999-2004            Leider project Schoolethos
2003-2017            Directeur NIVOZ - docent Pedagogisch Leiderschap