Bemoediging: het antwoord op verbroken verbindingen
2 april 2024
Op de Onderwijsavond van 17 april staat het werk van de Duitse pedagoge, lerarenopleider en auteur Beate Letschert centraal en wordt de vertaling van haar boek ‘Das Übersehene Kind’ – ‘Het kind dat niet gezien wordt’ gepresenteerd. Luc Stevens (founding father van NIVOZ) en Rikie van Blijswijk (pedagoog en NIVOZ-redacteur) verzorgen een inleiding op de avond en geven hier in een paar thema's vast aan waarom dit werk een unieke bijdrage levert aan de onderwijspraktijk.
De Onderwijsavond op 17 april in Dokhuis, Doklaan 10 in Rotterdan start om 19.30.
Na de inleiding gaan we onder leiding van opleider Merlijn Wentzel in groepen uiteen om in verschillende vormen aan het werk te gaan met het concept ‘bemoediging’. Hoe kijk je naar je leerlingen en hun gedrag? Wat zie je misschien over het hoofd? Wat is en vraagt bemoediging, als oriëntatie, en in het dagelijks handelen? We gaan lezen, schrijven, maken en in gesprek en hopen elkaar te bemoedigen. Ook de stem van de leerling, die Beate Letschert nadrukkelijk in haar werk en boek laat klinken, zal op deze avond niet ontbreken.
Tot slot zal er een uitleiding zijn door Luc Stevens en wordt ‘Het kind dat niet gezien wordt’ gepresenteerd. Op zijn eigen kunstzinnige wijze sluit onze collega Marco Martens de avond af. Kaarten zijn hier te koop.
Over bemoediging
Luc Stevens: ‘De kern van bemoediging is het herkenbaar positieve antwoord - in de zin van waardering van het eigene van het individu - dat gegeven wordt op de basale behoefte van een mens aan relatie, aan verbinding met de medemens, tegelijk voorwaarde voor de ervaring van medemenselijkheid (Beate Letschert, p. 24). Het zijn twee zijden van het intermenselijke: Beachtung/Ermutigung (erkenning/ bemoediging) leidt tot Zugehörigkeit (de ervaring erbij te horen).
‘Dit betekent voor een leraar dat deze altijd zogenaamd probleemgedrag als betekenisvol gedrag zal proberen te zien (het kind streeft iets na), de behoefte aan erkenning zal bevestigen en talent of interesse van het kind ten dienste van de groep zal laten komen. Dit heet bemoedigen. Van belang is hier op te merken dat dit laatste, het handelen van in ons geval de leraar in het werk van Beate Letschert, in navolging van Alfred Adler, centraal staat. Hiermee biedt Letschert een praktische pedagogiek.
Als lezer begrijp je ineens veel beter wat het effect is van een afwijzing, een terechtwijzing of een onnadenkend kort compliment
Stem van de leerling
Rikie van Blijswijk: ‘Het unieke aan het boek ‘Het kind dat..’ zijn de kinderen die een gesprek voeren over opvoeding. Ze praten met elkaar over wat ze ervaren, hoe iets overkomt bij ze, wat ze jammer vinden en wat beter kan. De kinderen vertellen dat ze ondanks de goede bedoelingen (die ze ook benoemen) van hun ouder(s) of leerkracht(en) zich toch vaak alleen weten en op zichzelf aangewezen. Ze leggen dat goed uit aan elkaar en als lezer begrijp je ineens veel beter wat het effect is van een afwijzing, een terechtwijzing of een onnadenkend kort compliment. Het doet de kinderen tekort en ‘probleemgedrag’ wordt alleen maar sterker. De gesprekken zijn intens, bijna filosofisch en leveren goudeerlijke observaties en gedachten op. Genieten dus!’
Luc Stevens: ‘Unieke elementen zijn de levensechtheid van het boek, door leerlingen volwaardig mee te laten doen in de ontwikkeling van het boek, maar tegelijk ook de leraar in zijn/haar persoonlijkheid aan te spreken (deze heeft niet minder bemoediging nodig dan de leerling).’
Verbroken verbinding
De psychologie van Adler onderscheidt zich doordat zij niet naar oorzaken van gedrag zoekt, maar naar wat een kind nastreeft, zijn doel, en dat is altijd erkenning, gezien worden.
Luc Stevens: ‘Het werk in ‘Het kind dat…’ is gebaseerd op de Individualpsychologie van Alfred Adler, en heeft een plaats in de Europese traditie van een pedagogische psychologie. Geprobeerd wordt om gedrag te begrijpen, te verstaan en vandaaruit te beïnvloeden. De psychologie van Adler onderscheidt zich doordat zij niet naar oorzaken van gedrag zoekt, maar naar wat een kind nastreeft, zijn doel, en dat is altijd erkenning, gezien worden. Dat is meestal ook de achtergrond van gedragsproblemen in school waarmee Beate Letschert zich vooral bezighoudt: verbroken verbinding door afwijzing of niet gezien worden.
Bemoediging in de praktijk
Rikie van Blijswijk: ‘De kinderen in het boek hebben goede suggesties voor opvoeders. “Je kunt dit beter zo doen”, of “Dat mag best wat minder hoor”, is dan de boodschap. Ze wijzen niet terecht, maar vanuit hun eigen ervaringen laten ze weten waar leraren/opvoeders aan kunnen werken.’
Luc Stevens: ‘Je kan aan bemoediging alleen werken in verbinding met een ander in je poging je open te stellen voor de betekenisgeving van die ander.’
Ook de leraar heeft in de eerste plaats erkenning, bemoediging nodig. Het antwoord is met de leraar zoeken naar wat lukt, naar waar de leraar succesvol is en van daaruit denken en opnieuw proberen.’
‘Naar analogie van hoe met een leerling om te gaan wordt in het boek de vraag gesteld en ook beantwoord: hoe met een leraar om te gaan, hoe deze te begeleiden. Ook deze heeft in de eerste plaats erkenning, bemoediging nodig. Het antwoord is met de leraar zoeken naar wat lukt, naar waar de leraar succesvol is en van daaruit denken en opnieuw proberen.’
Reacties