Niet morgen, maar vandaag aan de slag met kansenongelijkheid

17 maart 2021

‘Niet morgen, maar vandaag wil ik in mijn school en binnen de maatschappelijke discussie actief aan de slag met het probleem kansenongelijkheid. Met als doel het verschil maken voor alle leerlingen. Daarom werk ik in het onderwijs!’ N.a.v. de televisieserie Klassen organiseerde omroep Human een reeks online Klassen meetups. Schoolleider Antoinette Crawfurd-Smit was aanwezig bij die in Utrecht en vertelt hoe dat was.

De documentaireserie ‘KLASSEN’ van omroep Human (eind 2020 op televisie) heeft mij geïnspireerd om aan te sluiten bij de Online Klassen Meetup van Human in Utrecht. Met ‘KLASSEN’ leggen de makers Sarah Sylbing en Ester Gould de vinger op een zeer pijnlijke plek in onze samenleving: de kansenongelijkheid. De makers volgden een jaar lang achtstegroepers in de Amsterdam Noord en gaven hiermee een inkijk in het leven van deze leerlingen, thuis en op school. Sybling en Gould lieten een scheiding in klassen zien in Amsterdam Noord. De kinderen van hoogopgeleide ouders die inmiddels ook in Amsterdam Noord zijn neergestreken, gaan naar andere scholen dan de kinderen van de oorspronkelijk bewoners. Deze scheiding is niet alleen zichtbaar in Amsterdam Noord, maar in heel Nederland.

De documentaire ‘KLASSEN’ bracht een maatschappelijke discussie (opnieuw) opgang. In deze discussie komt onder andere de vraag naar voren of het onderwijs daadwerkelijk het verschil kan maken voor alle kinderen. Ik vind dat het onderwijs het verschil moet maken. De vraag is niet OF het onderwijs het verschil kan maken maar HOE het onderwijs het verschil kan maken. Over het HOE gaan dan ook de regionale meet ups van Human.

Hoessein Alkisaei, onder andere voorzitter van Nederland Maakt Impact, leidde deze avond waar 182 mensen bij aanwezig waren. Alkisaei benadrukte ons om te kijken naar oplossingen waar wijzelf, vanaf morgen, aan kunnen bijdragen voor deze grote uitdaging van kansenongelijkheid in Nederland. Het systeem houdt kansenongelijkheid in stand, maar het gesprek daarover zal niet leiden tot een daadwerkelijke verandering, die NU noodzakelijk is.

Alkisaei ging verder en zei dat we met zijn allen met onze inzet en oplossingen bijdragen om “de kansenongelijkheid onder controle te krijgen”.  Deze opmerking van Alkisaei leidde bij mij gelijk tot een vraag. Is juist niet het idee van de maakbare en beheersbare samenleving één van de onderliggende issues? Het idee dat iemand zelf verantwoordelijk is voor zijn eigen succes ‘want alles kan in Nederland’ als je je maar inzet, leidt automatisch tot het omgekeerde: wanneer je ‘faalt’, heb je je niet genoeg ingezet. Is het niet hoog tijd voor een ander mensbeeld? Terwijl deze vraag nog in mijn hoofd doorzoemde, ging de avond verder. Terug naar de opdracht van de avond. Samen in gesprek met anderen over mogelijke oplossingen waarbij de nadruk ligt op oplossingen die we morgen zelf in de praktijk kunnen brengen. Met als doel: het creëren van kansen voor alle kinderen.

Human heeft voor de regionale Klassen Meetups 16 thema’s gedefinieerd die allen de kansenongelijkheid raken. Deze thema’s zijn zichtbaar in een MIRO. Voor de Klassen Meetup in Utrecht waren van tevoren vijf thema’s uitgekozen om te bespreken. Tijdens de avond kwam ik in een break-out room in gesprek met vijf andere mensen en met  behulp van een ‘aanjager’ hebben we oplossingen met elkaar bedacht voor het thema ‘helicopterouders’. Alle opbrengsten van deze avond worden ook weer zichtbaar in het MIRO bord.

Gedurende de avond zelf kwamen er tijdens de plenaire sessie diverse mensen aan het woord, zoals Esther Gould zelf, maar ook andere deelnemers. Één onderwerp gedurende deze sessie bleef bij mij hangen. Volgens één van de deelnemers komt uit onderzoek naar voren dat 96% van de leraren extern attribueert, oftewel zij zoeken de verklaring voor het probleem bij het kind en of het gezin. Het gevolg is dat de leerkracht denkt weinig invloed te hebben bij het oplossen van het probleem en de verwachting is dat de leerkracht daardoor ook minder geneigd is om het probleem actief aan te pakken. Terwijl willen we het verschil maken. Dan moeten we naar mijn idee juist in de actiestand komen, ongeacht de verklaring.

Niet morgen, maar vandaag wil ik in mijn school en binnen de maatschappelijke discussie actief aan de slag met het probleem: kansenongelijkheid. Met als doel het verschil maken voor alle leerlingen. Daarom werk ik in het onderwijs!

Antoinette Crawfurd-Smit is directeur van Obs Het Zand in Leidsche Rijn (Utrecht)