Meneer Tjoerd zoekt het niet-weten op. ‘Kan spelen het leren vergemakkelijken, verdiepen en ook leuker maken?’

24 maart 2021

Kan spelen het leren vergemakkelijken, verdiepen en ook leuker maken? Tjoerd Zweije, docent drama en geschiedenis in Gorinchem, onderzoekt de vraag met leerlingen van 2havo. En hij bouwt ondertussen aan een nieuwe school, een creatieve ontmoetingsplek waar het speelser, wendbaarder en meer vanuit een niet-weten kan. In deze NIVOZ-podcast vraagt en luistert Rob van der Poel naar zijn verhaal.

Je kunt je abonneren op de NIVOZ-podcast via Spotify en Apple Podcasts. We publiceren ongeveer tweewekelijks. Je krijgt dan bij elke publicatie automatisch een melding. Dit is aflevering 40.
 

‘Meneer Tjoerd’ – al zeventien jaar werkzaam op De Uilenhof, de school waar hij ooit ook als leerling zat – is altijd al een beetje anders geweest. Zijn studie werd op drie verschillende toneelscholen na een jaar afgebroken, alvorens hij in 2006 wel kon slagen binnen een vierjarig opleidingstraject. ‘Ik heb aan den lijven ondervonden hoe lastig het is voor systemen om zich aan de individuele leerling of student aan te passen. Een van mijn docenten zei het letterliik: wij zijn te log om als instituut op jou te reageren. Begrijpelijk, waar en best pijnlijk. Zeker als dat betekent dat je daar niet mag blijven, terwijl je denkt dat je daar hoort, dat je er iets te doen hebt.’

Tjoerd Zweije heeft altijd geweten dat-ie het wel daar in die theaterhoek zou vinden, maar inmiddels snapt hij ook dat hij geen traditionele docent drama is.  En in die zin moeilijk in een hokje te vangen is. In de praktijk combineert hij lesstof uit het geschiedenisboek – een vak dat hij ook geeft -  met bewegingsimprovisatie. De leerlingen van 2havo geven zich eraan over in relatie tot de VOC-teksten. En wat zich vervolgens op de vloer afspeelt is precies waarop de docent hoopt. ‘Dat het dus lukt dat jongens en meisjes van deze leeftijd, zo lang en zonder opdracht, bezig te kunnen laten zijn met Jean-Baptiste Lully, de hofcomponist van Lodewijk de XIV. En dat het 25 minuten ook spannend was om naar te kijken, dat je merkt dat het iets met ze doet. Ja, daar word ik erg blij van.’

Dat het dus lukt dat jongens en meisjes van deze leeftijd, zo lang en zonder opdracht, bezig te kunnen laten zijn met Jean-Baptiste Lully, de hofcomponist van Lodewijk de XIV.''

Het experiment waar je in deze podcast meer van terug hoort, staat symbool voor de manier van lesgeven en de onderwijspraktijk zoals Tjoerd Zweije die voorstaat, ook op een nieuwe school. Spelend leren, de ander en het plezier zoeken. En je – ook als leerling - laten leiden door zin en betekenisgeving in plaats van door organisatie en systemen.  ‘Ik denk dat ik altijd al heb geprobeerd dat traditionele onderwijssysteem wendbaarder te maken. En op de nieuwe school – als je het nog zo kan noemen – zie ik nieuwe vormen voor me, onbekende ruimtes en andere structuren. Het zal zoeken zijn, juist dat. Op zoek naar het niet-weten. Maar daardoor denken we leerlingen nog beter kunnen voorbereiden op vragen die de maatschappij hen stelt.’

Het is nodig met het huidige, failliete onderwijssysteem te breken, meent Zweije, die in Nico Kerver een oud-collega aan zijn zijde weet. Al is het alleen al voor zichzelf. ‘Als ik niet vanuit contact kan werken met een leerling, dan ben ik een heel matige docent. Dan moet ik het ineens van trucjes gaan hebben, van behandelplannen en methodes uit een boekje. En dat kan ik niet. Dan ben ik niet geloofwaardig meer. Onze nieuwe school moet als ontmoetingsplaats fungeren, een hub van waaruit de beweging in ons onderwijssysteem aangewakkerd wordt. We zoeken naar de verbinding tussen de wereld waarin we leven en de wereld waarin we leren.’

Onze nieuwe school moet als ontmoetingsplaats fungeren, een hub van waaruit de beweging in ons onderwijssysteem aangewakkerd wordt. We zoeken naar de verbinding tussen de wereld waarin we leven en de wereld waarin we leren.''

Ervaringen bij het Tiener College – het eerste in Nederland, een kleine tien jaar terug – en verschillende scholingstrajecten hebben Zweije op het punt gebracht dat hij het appel duidelijker voelt en het moment gekomen is. Hij liet zich inspireren door het boek van Rob Martens (We moeten spelen) en er zijn contacten met Vereniging Agora Onderwijs, met de Taskforce Ontwikkelingsgericht Onderwijs (TOO) en de The Turn Club (van Merlijn Twaalfhoven) en met zoveel andere partners. 'Ik ben mijn plek aan het innemen, zonder dat er druk bij is. Het is echt superhard aan het bewegen. Als een boom die op het punt van uitbotten staat. Die beweegt intern ook heel hard. En dat is nodig om die stap te maken, naar die takken en die bladeren.’

Redactie en montage: Rob van der Poel