"Leerlingenparticipatie tot in de klas geeft meer leerhonger"

2 december 2020

Basisschool Ursulinen uit Mechelen zet hard in op leerlingenparticipatie. Ook tijdens corona. ‘Tussen 7 en 19 uur is de school van jullie’, krijgen leerlingen te horen van directeur Sven Van Grembergen. ‘Niet van de directeur of leraren.’ Dit is een artikel van Klasse.be, geschreven door Cherline De Maeght.

Directeur Sven Van Grembergen: ‘Leerlingenparticipatie? Dat is geen activiteit die je organiseert. Leerlingenparticipatie is er altijd in onze school. Leerlingen zeg ik: ‘De school is van jullie, niet van de leraren of de directeur’. Hoe zij school willen beleven, bepaalt ons schoolbeleid, tot in de klas. Daar werken we met het 4‑sporenbeleid. Leerlingen kiezen hoe ze de leerstof verwerken. Leraren leren hen verantwoordelijk zijn over hun leertraject, en dat motiveert.’

Pedagogische studienacht bracht inzicht
‘Toen ik 3 jaar geleden directeur van deze school werd, nodigde ik het team uit voor een pedagogische studienacht. Samen uit ons comfort stappen verbindt een team. Op de agenda: out of the box nadenken over welke school we willen zijn. Ons publiek, de leerlingen en ouders leren kennen bleek de eerste waardevolle stap. Dat deden we bij de gezinnen thuis. Met budget van de school kookten verschillende gezinnen en ontvingen een leraar thuis aan tafel.’

‘Elk teamlid leerde een andere gezinssituatie kennen. Tijdens de nabespreking in het park voelde iedereen dezelfde nood: we willen élk kind een krachtige leeromgeving aanbieden, waar ze op hun maat kunnen groeien en bloeien. Aangezien niet elk kind de kans heeft om hobby’s uit te oefenen, willen we een school zijn waar kinderen hun talenten ontdekken en ontplooien. De talentenwerking op vrijdag is een gevolg van deze denkoefening.’

Elke vrijdag talentenwerking
‘De talentenwerking vindt wekelijks op vrijdagmiddag plaats. Iedereen op school maakt hier tijd voor: de klusjesman, ICT-coördinator, zorgleraar, vrijwillige ouders … Onze poort gaat op slot, telefoonoproepen negeren we. Leerlingen kiezen op basis van hun interesses een atelier waarbij ze hun hoofd, handen of lichaam nodig hebben: ploggen (afvallopen), musiceren, een podcast opnemen, poppenkast spelen …’

Talenten onder de evaluatieloep
‘In een logboek houdt elke leerling bij of ze het atelier fijn, moeilijk, langdradig vonden. Ze leren reflecteren over zichzelf. Leraren evalueren mee via een observatiesysteem: wat een leerling graag doet en goed kan, krijgt een blauwe bol. Wat iemand graag doet en nog beter wil kunnen, geven de leraren een gele bol.’

‘Dat leraren er op vrijdagavond die extra administratieve taak bij kregen, riep in het begin wat weerstand op. Ze zagen op tegen de planlast als gevolg van deze leerlingenparticipatie. Nu vertellen ze me dat ze wekelijks genieten van hun leerlingen die uitblinken met hun talent. En weet ik dat leerlingen dankzij inspraak sprongen maken in hun leerproces. Daar doen we graag wat extra moeite voor.’

Elke leerling houdt in zijn logboek bij of ze het atelier fijn, moeilijk, langdradig vonden.

Leerlingen leren yoga, elektriciteit opwekken, programmeren
‘Voor de herfstvakantie hebben we de talentenwerking even on hold moeten zetten. Op school waren onvoldoende begeleiders. Leerlingen vonden dit heel spijtig. Dankzij vrijwillige ouders die door thuiswerk wat kunnen schuiven in hun agenda, konden we de talentenwerking na de herfstvakantie opnieuw opstarten.’

‘In een tweede fase bieden we voor de gele bollen verdieping aan. Leerlingen met interesse in vreemde talen, leren Chinees. Fans van dino’s krijgen les van een paleontoloog. Een ander groepje leert schermen. Deze tweede fase organiseren we met 100% input van de leerlingen. Leerlingenparticipatie boven. Om externe expertise in huis te halen, gaan we op zoek naar subsidies. De organisatie vraagt veel puzzeltijd, maar het werk loont. Elke vrijdag sluiten we af met fonkels in de ogen, en honger naar meer. Ontroerend.’

Bovenaan de beslissingsladder: de leerlingenraad
‘Met input van de leerlingenraad creëren we op school een leer- en leefklimaat op hun maat. Na elke leerlingenraad krijgen de klasvertegenwoordigers een opdracht mee voor de hele klas. Want we willen ook de introverte kinderen een stem geven. De laatste was een foto-opdracht. Elke klas moest plaatsen op school fotograferen waar ze graag en minder graag vertoeven. De refter bleek de minst leuke plek. Te druk en te veel weergalm. Door corona eten de leerlingen nu in hun klas. Leerlingen vinden het er gezelliger, én ze eten meer. Met het team gaan we na of dit altijd zo kan.’

‘Maandelijks bespreken we samen hun agendapunten. Niet meer in hun eigen lokaal maar buiten op afstand, want de leerlingenraad overschrijdt de klasbubbels. Of een idee haalbaar is, zoeken ze zelf uit. Voor de wintermarkt moesten ze nagaan bij het lerarenteam of daar lestijd aan besteed kon worden. Van idee tot evaluatie nemen de leerlingen hun verantwoordelijkheid op. Wie zich opgeeft voor de opkuis, moet toestemming van zijn ouders kunnen voorleggen.’

‘Populaire thema’s zoals uitstappen en de inrichting van de speelplaats komen vaak aan bod. Maar de leerlingenraad beslist ook mee over ons pedagogisch project. Welk type vrijetijdskledij onze school in het schoolreglement moet verbieden. En of er op het rapport wel of geen punten moeten. Zelf was ik voorstander van een rapport zonder cijfers. Maar uit een rondvraag bij ouders en leerlingen bleek dat er een groter draagvlak was voor een rapport met percentages en groeigerichte feedback.’

Het kindgesprek meet de leerhonger
‘Elk semester vindt er ook een kindgesprek plaats tussen de klasleraar en de leerling. Wat de leerling al kan, hoe het leren lukt, welke doelen de leerling voor ogen heeft en wat het hiervoor nodig heeft, komen aan bod. Met didactische ingrepen stimuleren we de leerhonger van elke leerling. Hun inspraak geven over de manier waarop ze graag leren, eigenaar maken van hun leerproces, motiveert hen.’

‘Tegelijkertijd waken we erover dat inspraak in verhouding blijft tot wat elk kind aankan. Inspraak kan een gevoel van overprikkeling veroorzaken. Kinderen zien, horen, voelen en willen veel. Een stiltecoach die in klas komt, leert hen oefeningen. Zo leren ze omgaan met prikkels en emoties. Ook om zichzelf beter te leren kennen en keuzes te maken die los staan van wat ouders en vriendjes denken.’

Dit is een artikel van Cherline De Maeght, geschreven voor klasse.be.