Het krachtigste wapen in het weerbaar maken van kinderen is écht naar hen luisteren

12 april 2017

Kinderen zijn creatief, leergierig en uniek. Echter, wat een kind per schooljaar in ieder geval leert, ligt min of meer vast. Dit kan soms onverenigbaar lijken. Hoe belangrijk is de leerkracht, die de brug kan slaan tussen kind en lesprogramma! Door goed te luisteren, ontdek je waar deze leerling mee bezig is. En kun je vervolgens bedenken hoe zich dat verhoudt tot het lesprogramma. Die ontdekking geeft een kindgesprek écht betekenis, voor leerling en leerkracht. Marja Klaver vertelt over haar ervaringen met kindgesprekken.

Basisbehoeften
Juf Marijke vertelde dat Mette haar na het gesprekje een mooie tekening gaf. Koen volgde haar na afloop regelmatig met zijn ogen en maakte contact.

De 3 basisbehoeften: ‘Ik doe er toe, ik kan het en ik hoor erbij’. Van jouw interesse en belangstelling wordt een leerling blij. Ook al duurt het gesprek maar vijf minuten, dan kom je hier al aan tegemoet.

Motivatie
Op de vraag ‘wat wil je dit jaar graag leren’ antwoordt Mustafa met volle overtuiging: ik wil advocaat worden. Meester Tim maakt de brug naar de spreekbeurt, die Mustafa de volgende week geeft. Meester Tim spreekt af dat hij speciaal gaat letten op hoe Mustafa het verhaal vertelt. Zo krijgt de spreekbeurt iets extra’s.

Kinderen ontdekken op school niet alleen de wereld, ook zichzelf. In het kindgesprek nodig je de leerling uit te ontdekken én te delen hoe zij de wereld en zichzelf ervaren. Door op zoek te gaan naar dat wat een kind intrinsiek motiveert, ontdek je wat er voor dit kind toe doet. Door een brug te slaan naar het lesmateriaal, maak je de stof levendig en interessant voor een kind. Hoe mooi is dat?

Coachende vaardigheden
Oefening baart kunst. Dat geldt ook voor het voeren van leuke en betekenisvolle gesprekken met kinderen. Actief luisteren, het spoor van de gedachtegang van het kind volgen, prikkelende vragen stellen, de inhoud koppelen aan wat er deze week of dit jaar op het lesprogramma staat, zijn coachende vaardigheden. Je legt daarmee een basis om samen te werken aan het realiseren van wat voor dit kind nu belangrijk is.

De basis van deze coachingsvaardigheid en de stappen voor een betekenisvolgesprek worden uitgelegd in dit filmpje.



Bloed, zweet en training
Training doet wonderen, ook voor kinderen. Mozarts absolute gehoor blijkt aangeleerd. Zo leerde ik uit het boek Piek, Hoe gewone mensen buitengewoon kunnen presteren van Anders Ericsson en Robert Pool. Dit zet mijn denken over aanleg en aangeleerd op de kop. De Japanse psycholoog Ayako Sakakibara selecteerde 24 kinderen tussen de 2 en 6 jaar. Zij trainde hun muzikale gehoor. Na ruim een jaar bleek elk kind over een absoluut gehoor te beschikken. Normaal gesproken komt dit bij slechts 1 op de 10.000 mensen voor. Het blijkt dus aan te leren, als je maar systematisch en effectief traint.

Met een uitgekiende training kan elke kind veel ontwikkelen. Een uitgekiende en zware training. Wil je dat als kind? Wil je dat voor je kind? Wil je dat als leraar? Het antwoord daarop ontstaat in het kindgesprek. En denk niet te snel “dat kan dit kind niet leren”. Want uit het boek Piek leer je dat het vooral vaak en veel oefenen kunst baart. Dat kan wel zonder talent, maar niet zonder motivatie.

Samenvattend
Zal het onderwijs steeds meer gepersonaliseerd raken? En zijn kindgesprekken daar mogelijk de voorloper van?

Met echt luisteren nodig je kinderen uit om te ontdekken én te delen hoe zij de wereld en zichzelf ervaren. Ze krijgen ruimte om zichzelf te uiten en te verwoorden wat voor hen belangrijk is. Een Kindgesprek leent zich daar uitstekend voor.

De vraag hoe je rekening houdt met de leeftijd van kinderen komt vaak ter sprake. De leerkracht gaat het gesprek aan met de leerling, met als doel meer inzicht te krijgen in de belevingswereld en de onderwijsbehoefte van dit kind. Welke vraag je ook stelt, de essentie van een goed gesprek bestaat uit warmte, respect en belangstelling.

tekst gaat verder onder het schema


Je kunt dit schema gebruiken ter voorbereiding op je kindgesprekken. Alleen al door een bewuste voorbereiding krijg je oog voor het unieke van elk kind. Dat versterkt je inlevingsvermogen. Het vergroot je interesse in het verhaal van juist deze leerling. Doordat de leerling zich gehoord voelt, voed je zowel het zelfvertrouwen als de weerbaarheid. Onderschat niet wat jouw aandacht voor je leerlingen betekent.

Ik ben zoals altijd heel benieuwd naar jouw ervaring. Herken jij ook dat een betekenisvol kindgesprek een storting is op de emotionele bankrekening van de relatie tussen jou en de leerling? Heb je bijzondere ervaringen hiermee? Ik hoor graag van je.

Marja Klaver is psycholoog/andragoog en schreef een boek over het realiseren van succesvolle ouderbetrokkenheid, op basis van het trainen van 85 scholen op het gebied van excellente communicatie en uitgebreid literatuuronderzoek.