Grote broer – gids

9 april 2025

Leraar Nederlands Mike Louwman krijgt te maken met leerlingen die boeken moeten kiezen voor hun lijst, en daarbij vooral gaan voor de lengte van een boek en niet zozeer voor de inhoud. Hij geeft ze tips, maar wil tegelijkertijd ook dat ze zelf gaan ontdekken wat ze mooi vinden. Dit is deel 3 uit een reeks verhalen over ‘de leraar als grote broer’.

Erboven of ertussen staan, mijn eerste jaren voor de klas draaiden om dit dilemma. Wat was mijn rol als docent? Stond ik boven de leerling, als alwetende volwassene? Of was ik één van hen, als pas afgestudeerde ex-leerling? Zonder het te weten stond ik al die jaren niet boven of tussen maar naast de leerlingen. Ik volgde hierin het voorbeeld van mijn broer, die al 37 jaar naast me staat. In de klas kon ik eindelijk een grote broer zijn; de verwezenlijking van een lang gekoesterde wens.

In de bibliotheek tref ik twee leerlingen. Ik loop geanimeerd op hen af. ‘Ha!’ roep ik, trots dat twee leerlingen - mijn leerlingen - uit eigen beweging naar de bieb zijn gegaan. ‘Ssst’, zegt één van hen en de ander lacht. ‘Oh, ja, sorry’, fluister ik en met grote ogen kijk ik naar het boek dat ze beiden in hun handen hebben. ‘Het Behouden Huis? Van W.F. Hermans? Echt waar?’ ‘Tja’, de jongen haalt zijn schouders op, ‘79 bladzijden.’ 

Ik zet de leerlingen op een stoel en gebied hen daar te blijven totdat ze een ander boek hebben. ‘Is dit geen goed boek dan?’ probeert het meisje nog. ‘Jawel, maar het is geen boek dat je kiest vanwege de lengte.’ Intussen zoek ik verwoed naar een alternatief. Dat dient zich na een paar minuten aan, een paar centimeter over de rand van de plank geschoven, als een handreiking. Dankbaar pak ik het exemplaar uit de kast. ‘De Laatkomer!’ roep ik, weer gevolgd door een ‘ssst’, ditmaal afkomstig uit de hoek van de inleverbalie. Ik zwaai met het boek in de lucht. ‘Waarom moeten we dat boek lezen?’ vraagt de jongen. ‘Het is veel dikker.’ ‘136 bladzijden’, zeg ik uit mijn hoofd. ‘Het is één van mijn lievelingsboeken. Het is grappig, en zielig, en origineel, van alles. Wacht maar. Jullie zullen het geweldig vinden.’

Op de kamer van mijn broer stond een grote cd-speler. Uit de boxen klonk Trance Energy 2000, als ik me niet vergis. Met mijn handen voor mijn oren slofte ik naar binnen. ‘Het eten is klaar’, zei ik. ‘Wat?’ riep mijn broer. ‘Wat?’ riep ik. Mijn broer gebaarde dat ik mijn handen weg moest doen. Ik gebaarde dat hij de muziek zachter moest zetten. We lachten. ‘Ik kom’, zei hij en hij draaide de ronde volumeknop naar links. ‘Wat een herrie’, zei ik hoofdschuddend. ‘Dat is toch geen muziek.’ Mijn broer grinnikte. ‘Je begint steeds meer op papa en mama te lijken.’ ‘Het is toch zo. Wat is hier nou leuk aan?’ ‘Wacht maar’, zei hij. ‘Wacht maar tot je vier jaar ouder bent. Je zult het geweldig vinden.’

Toen ik vier jaar ouder was had ik een discman. Dagelijks klemde ik het zware ding aan mijn spijkerbroek en klemde de zware tas aan mijn bagagedrager. Ik bezorgde de krant en luisterde naar Lifehouse. ‘Hanging by a moment’, maar ook ‘Sick cycle carrousel’, ‘Simon’ en ‘Only one’. Als ik het nu op zet, klinkt het eerlijk gezegd niet al te best. Maar boven alle melodramatische klanken uit hoor ik het bewijs van een aantal afslagen die ik had genomen in de richting van mijn eigen muzieksmaak. ‘Dit is weer eens wat anders dan al dat gebeuk en gebonk’, zei een klasgenoot tegen me toen ze het album opzette. Ik vond het geweldig. Onze eigen ontdekking, zei ik tegen mezelf, ervan uitgaande dat ze haar ontdekking met me wilde delen.

Onze eerste cd brandden mijn broer en ik samen. We zaten bij hem op de kamer. De verzamel-cd zou mee op vakantie gaan, dus we onderhandelden geconcentreerd. ‘Waar zullen we beginnen?’ vroeg mijn broer. ‘Trance Energy’, sprak ik gedecideerd. ‘Dan zijn we daarvan af.’

De twee leerlingen zitten aan de ovalen tafel voor in de klas. Op tafel liggen boeken die ik in hun geval nooit gekozen had. Ik vraag met welk boek ze willen beginnen. ‘Met De Laatkomer’, moppert de jongen, ‘dan zijn we daarvan af.’

Mike Louwman is leraar Nederlands op het Vathorst College in Amersfoort en schrijft al jaren als blogger voor NIVOZ

Lees hier ook deel 1 en deel 2 uit de reeks!