Echt leren ontstaat wanneer we leerlingen niet als afzonderlijke individuen zien

29 oktober 2025

Als intern begeleider zuchtte ik vaak over de vele ontwikkelingsperspectieven (OPP’s), statische overzichten waar niemand écht iets mee deed. ‘Het moest nu eenmaal op deze manier’… dachten we. Tijdens een interview voor onderzoek vanuit Lectoraat Goede Onderwijspraktijken spraken we laatst een school die bewust kiest niet te werken met zielloze OPP’s. Wat een moed en vernieuwingskracht en ze konden het krachtig onderbouwen!

Hans Schuman en Marijke Welten (2025) laten in hun boek ‘Persoonsgestuurde toekomstplanning in het onderwijs’ (ISBN: 9789492398796) zien dat écht leren ontstaat wanneer we leerlingen niet alleen als afzonderlijke individuen zien, maar als mensen die in verbinding staan met anderen, namelijk hun medeleerlingen, leraren en de bredere sociale context waarin zij zich ontwikkelen.

Het sociale model van inclusie (Oliver, 1996) herinnert ons eraan dat het niet de leerling is die zich moet aanpassen, maar dat het onderwijs zich mag richten op het creëren van een omgeving waarin iedereen zich welkom en gezien voelt.

Daarom zijn OPP’s niet altijd nodig als we de context en de relaties binnen het onderwijs zorgvuldig bekijken en zo inrichten dat ieder kind gelijkwaardig kan meedoen en zich kan ontwikkelen. Schuman en Welten pleiten voor ontwikkelingsperspectieven als een persoonlijk en relationeel leerproces. Ons onderwijs beloont immers nog te vaak individuele prestaties, terwijl de toekomst juist vraagt om samen leren(d) leven.

Dit vraagt om een verschuiving naar persoonsgericht onderwijs, waarin school een tussenruimte is voor een betekenisvol leven, een plek waar leerlingen en leraren samen ontwikkelen.

Een praktisch en bruikbaar boek voor in de onderwijspraktijk! Ik had het in mijn tijd als IB willen gebruiken als onderlegger…

Elske Brouwer Schudde is PhD-kandidaat aan de Rijksuniversiteit van Groningen en werkzaam als docent-onderzoeker bij het lectoraat Goede Onderwijspraktijken van Hogeschool Viaa