E-book over thema Volwassenheid: 'Is er een allereerste begrip of beginsel onder het hele project van opvoeding en onderwijs?'

30 september 2017

 

Wat maakt dat je je aan de taak zet een kind groot te brengen? Zou je een allereerste beginsel kunnen aanwijzen onder het hele project van opvoeding en onderwijs? Onder iedere opvoed- en onderwijstheorie, hoe zorgvuldig en systematisch opgebouwd ook, kom je op enig moment terecht op onbewijsbare gronden, op levensbeschouwelijke uitgangspunten. Je stuit op een bedding van overtuigingen. Geert Bors leidt het e-book (64 pagina's) in dat in deze septembermaand van 2017 is samengesteld en dat je hier kunt downloaden. Het is gemaakt vanuit een eerste verkenning naar het begrip volwassenheid dat NIVOZ als jaarthema heeft verkozen.

Een Darwinist zal zeggen: de bottomline is de instinctieve overlevingsdrang om je bloedlijn voort te zetten. Als in jouw leefomgeving lezen en rekenen belangrijke voorwaarden zijn om deel te nemen en om met zo min mogelijk energie-investering zo optimaal mogelijk te beschikken over je primaire levensbehoeften, dan pas je als ouder-dier daar je opvoeding en onderwijs op aan.

Dat is vast waar. Maar voor het opvoeden van een mensenkind, met al die jaren van zorg die het nodig heeft en in het zelfbewuste besef van onheil en sterfelijkheid dat onherroepelijk de kop opsteekt, is dat ook wat al te kil en karig. Dat houdt geen opvoedend mens vol, met al die doorwaakte nachten, de kleine en grote zorgen, de zelfwegcijferigheid van het ouderschap.

Op een onderwijsavond in 2012 stelde Bas Levering dat opvoeders hun invloed op kind en samenleving systematisch overschatten. ‘En weet je,’ ging het verder: ‘Dat moet ook, om de moed erin te houden. Ondanks teleurstellingen blijven opvoeders geloven. Het optimisme dat ze ertoe doen, houdt ze op de been en houdt ze betrokken.’

Die moed-erin-houden, dat optimisme, dat blijven geloven, misschien ligt daar de diepste grond wel. Het project van grootbrengen vindt zijn uiteindelijke bedding in de overtuiging dat de wereld een prettige plek is, in de hoop dat het kind het geschenk van het leven zal kunnen aanvaarden, in het optimisme dat je als opvoeder iets kunt toevoegen.

Désanne van Brederode opende ons NIVOZ-jaarthema ‘Volwassenheid’. Op ons verzoek deed ze dat door het fenomeen te schouwen vanuit spiritueel perspectief. Spiritueel is een hoog reactief woord: het geeft stekelige irritatie bij de één en vormt een balsemend bad voor een ander. Ook filosoof Van Brederode had wat moeite met het ‘geestelijke’ karakter waarmee de term geladen, zoals je zult lezen vanaf pagina 17. Ze spreekt liever over wakkerheid, vertrouwen, wankelmoed, liefdevol waarnemen en begeleiden. En maakte de omvattendheid van het spiritueel perspectief daarmee tastbaar voor iedere opvoeder, zoals zal blijken uit vele bijdragen in dit eerste nummer van onze e-bookreeks.

Ooit zat ik een jaar lang aan het ziekbed van mijn beste vriend. We waren 25. Vanaf iets meer afstand zag iedere betrokkene dat het ziekteproces niet ten goede kón keren en dat zijn dood aanstaande was. Maar in de bubbel rond dat ziekbed, met een kleine groep getrouwen, veerden we mee op zijn hoop, zijn vertrouwen. Het was er serieus, maar de sfeer was ook warm en de humor vaak twinkelend licht. Hij leerde dat ziek zijn geen gevecht is, maar dat je energiek inzetten om je lot ten goede te keren en overgave te hebben aan dat wat zich onvermijdelijk moet voltrekken, deel zijn van een continuüm. Dichter bij wijsheid ben ik niet geweest dan dat jaar.

Bij zijn dood stuurde zijn geestelijk begeleider ons een uitspraak die voor mij de grondbeginselen van het leven raakt, waarbij er evenveel plek is voor Darwin, voor onze existentiële geworpenheid en onze taak er iets betekenisvols van te maken. Ik durf ‘m hier met jou te delen, beste lezer:

‘Om in deze wereld te leven moet je in staat zijn drie dingen te doen:
Liefhebben wat sterfelijk is
Het koesteren tot op het bot, wetend dat je eigen leven ervan afhangt
En, wanneer de tijd gekomen is, het te laten gaan, het te laten gaan.’

Geert Bors is verbonden aan de NIVOZ-denktank. Vanuit die rol heeft hij diverse boeken en publicaties op zijn naam staan.