De laatste les

9 januari 2019

Pieter Boshuizen begint aan zijn laatste les als invaller op een vo-school. De leerlingen willen een film kijken, hij zet die met enige tegenzin aan. Maar als de lichten gedempt zijn en hij achterover leunt, verdwijnt zijn scepsis.

Het is eind juni 2018. Een maand geleden ben ik halsoverkop als invaller in het voortgezet onderwijs beland. Terwijl ik in mijn zonovergoten lokaal wacht op de laatste les met mijn 2HV klas, besef ik dat mijn kortstondige carrière als docent Nederlands al bijna weer ten einde is. Niet iedere les is voorspoedig gelopen, maar gezien mijn beperkte ervaring als docent ben ik redelijk tevreden. Plots gaat de deur open. De leerlingen van 2HV stormen de klas in. Ze gaan snel zitten en ik zet, zoals beloofd in de vorige les, een film aan.  

Eigenlijk gaat het tegen mijn principes in om in onderwijstijd een film te kijken. Als onderwijskundige heb ik geleerd dat iedere les een inhoudelijk doel moet hebben. En ja, dat geldt ook voor de laatste les van het schooljaar. Terwijl ik voorin het lokaal aan mijn bureau zit, vraag ik mij af wat in vredesnaam het doel is van deze lesactiviteit. Bovendien vind ik als ik eerlijk ben de film die de leerlingen hebben gekozen best suf. Hij lijkt mij wat kinderachtig voor hun leeftijd.  

Ik ben verzonken in mijn eigen kritische gedachten en sla weinig acht op de leerlingen, tot ik even het klaslokaal rondkijk. Ik zie Jonas. Hij is één van de leerlingen die mijn leven als invaller soms best zuur kon maken. Hij zit nu rustig met zijn vrienden op de tafels achterin het klaslokaal. Een paar meiden aan de zijkant van het lokaal zijn in stilte bezig met een breiwerkje. Nu ik de leerlingen zo zie, besef ik hoe verbindend dit is. Er is een ontspannen en gezamenlijke sfeer die ik de afgelopen maand nog niet heb meegemaakt. Het jaar is voorbij en wij kijken samen een film. Als onderwijskundig lesdoel wellicht niet effectief, maar daarmee niet minder waardevol. Juist als invaller is er zo weinig ruimte voor momenten van ont-moeting.

De bel gaat. De film duurt nog een kwartier. ‘Mogen wij de film nog af kijken meneer?!’, vraagt Jonas enthousiast. Ik vind het prima. Iedereen die dat leuk vindt mag blijven zitten om de film af te kijken. De meeste leerlingen vertrekken en alleen het groepje van Jonas blijft over. Vijftien minuten kijken ze naar de film.

‘Bedankt voor uw lessen meneer!’, roept Jonas terwijl hij met zijn klasgenoten het lokaal uitloopt nadat de film is afgelopen. Ik wens ze een goede vakantie toe. Een beetje doelloos zet ik alle tafels nog een keer recht. Ik ga zitten achter mijn bureau en kijk naar het lege lokaal. Dat was het dan. Mooi werk wel, dat docentschap.

Pieter Boshuizen is docent pedagogiek aan de Haagse Hogeschool en praktijkonderzoeker aan de Thomas More Hogeschool in Rotterdam. Hij heeft in juni 2018 een maand als docent meegedraaid op een middelbare school.