De proefles

5 september 2018

'Zou jij niet voor de klas willen staan?' Met de docent van Dennis  loop ik naar de lerarenkamer. 'Wegens omstandigheden is onze docent Nederlands sinds de meivakantie afwezig. We zijn per direct op zoek naar een vervanger die tot de zomervakantie zijn klassen kan overnemen, maar we hebben nog niemand kunnen vinden.' Pieter Boshuizen vindt het aanvankelijk een gek idee, hij als docent, zonder ervaring, maar besluit de uitdaging aan te gaan. Hij deelt hier zijn ervaringen als invallende Nederlands docent.

Het is een absurd idee natuurlijk; ik heb geen substantiële ervaring in het voortgezet onderwijs en geen achtergrond in Nederlands, maar om eerlijk te zijn ben ik ook wel nieuwsgierig. Na anderhalf jaar worstelen met een promotieonderzoek naar het pedagogisch handelen van docenten in het voortgezet onderwijs, ben ik toe aan meer mensen en minder boeken. 'Misschien ontdek je wel dat dit je droombaan is.'

Een week later staren vierentwintig 3 havo'ers mij aan, terwijl ik gespannen voor de groep sta en de docent van Dennis achterin het lokaal zijn papieren klaarlegt. Ik kom een proefles geven. De afgelopen dagen heb ik een lessenreeks bedacht over solliciteren, waarbij de leerlingen over de loop van een paar weken wervingsteksten, cv’s en sollicitatiebrieven zullen schrijven.

Vijftig minuten later is de les alweer voorbij. 'Hoe vond je het gaan?' Ik heb om eerlijk te zijn geen idee, overdonderd als ik ben door alle nieuwe indrukken en de complexe interactie in een klaslokaal. Het is zo’n ongeordende brij van ervaringen dat ik niet goed kan reflecteren. Dat besef is ook ontnuchterend; anderhalf jaar lang heb ik gelezen over subjectificatie, pedagogisch handelen, het kairos moment en pedagogische sensitiviteit, maar in vijftig minuten is alles naar de achtergrond verdwenen. Ik had er helemaal geen ruimte voor. Het enige waar ik mij druk om maak, is of ik wel binnen de tijd mijn les kan afronden en hoe ik in vredesnaam de inhoud die ik in gedachten had goed over kan brengen.

Het verrast mij niet, maar toch is het goed om zelf te ervaren hoeveel er op je af komt als je voor de klas staat. Ik besefte mij nog meer waarom het zo lastig kan zijn om in de hectiek van alledag oog te hebben voor de pedagogische dimensie van het docentschap.

De docent van Dennis is gelukkig tevreden over de les. 'Ik zou zo’n les ook kunnen geven.' Ik ga er maar vanuit dat dat een compliment is. Hoe dan ook, ik ben aangenomen.  De komende maand ben ik docent Nederlands.

Pieter Boshuizen is docent pedagogiek aan de Haagse Hogeschool en praktijkonderzoeker aan de Thomas More Hogeschool in Rotterdam. Hij heeft een maand als docent meegedraaid op een middelbare school.