Zonder ervaring voelt voor de klas staan als mikado spelen terwijl je ovenwanten draagt

13 mei 2018

De eerste jaren van haar lesgevende leven voelde Lianne de Ree zich verre van een geboren juf. Vers van de opleiding, met een hoofd vol idealistische ideeën en theoretische kennis, vergezeld door een ruim gebrek aan didactische en pedagogische ervaring,  vond ze het maar afzien, dat lesgeven. Ze heeft het moeten leren als een ambacht, en het zijn de leerlingen die haar daarbij hielpen.

Een paar jaar terug was mijn zoontje van (toen) een jaar of 5 in de veronderstelling dat ieder mens geboren wordt met een bepaalde voorbestemming qua beroep. Deze veronderstelling maakte mijn zoontje ietwat nerveus. Hij is van nature geen goede kiezer en met een brede interesse waren zijn voorlopige beroepskeuzes op vijfjarige leeftijd op z’n zachtst gezegd uiteenlopend: ‘Ik word óf wetenschapper óf meester van kleine kindjes (basisschoolleerkracht) óf kapper óf bioloog'. Dat hij op vijfjarige leeftijd nog z’n hele leven heeft om de definitieve knoop door te hakken ging er bij zoonlief niet in, want: ‘Jij bent toch ook als juf geboren?’

Als juf geboren. Was het maar zo simpel. In mijn tijd kon je na de studie Engelse Taal en Cultuur je lesbevoegdheid binnen één jaar halen. Mijn stagebegeleider, bezig met zijn laatste schooljaar vóór zijn pensioen, was een bijzonder fijnzinnig persoon die aan mijn aura kon zien dat ik goed kon lesgeven en daarom lesobservaties overbodig vond. Ik noch mijn aura hadden een idee wat we aan het doen waren, maar gelukkig liep ik stage samen met een goede vriendin, dus konden we elkaar nog een beetje tips geven, onder het motto ‘de lamme leidt de blinde.’

Docent is het ultieme ervaringsberoep en zonder die ervaring voelt voor de klas staan een beetje aan als mikado spelen terwijl je ovenwanten draagt.  De eerste jaren van mijn lesgevende leven voelde ik me verre van een geboren juf. Vers van de opleiding, met een hoofd vol idealistische ideeën en theoretische kennis vergezeld door een ruim gebrek aan didactische en pedagogische ervaring,  vond ik het maar afzien, dat lesgeven. Ik probeerde het wel- en soms ging het best oké - maar de meeste van mijn lesuren gingen toch compleet anders dan hoe ik ze van tevoren  aan m’n bureautje had bedacht.  Elke les was gevuld met het nemen van honderden beslissingen die ik niet op voorhand had ingecalculeerd en die ik dan maar op gevoel nam, met wisselend succes. Ook in die tijd was er al een schreeuwend tekort aan eerstegraads docenten Engels, dus na mijn stagejaar kreeg ik tijdens mijn eerste echte baan meteen twee examenklassen. De meeste leerlingen in die klassen zijn dat jaar ondanks mij voor hun examen Engels geslaagd, niet dankzij mij. Nogmaals: ik deed maar wat.

Niet dat ik niet mijn best deed. Na lange dagen voor de klas zat ik ’s avonds urenlang verslagen na te kijken, planningen te maken en lessen voor te bereiden. Ik las didactische handboeken vol met tips over hoe je met lastige klassen moest omgaan en wat je absoluut wel en vooral niet moest doen. Ik probeerde verschillende aanpakken uit ‘om te kijken wat bij mij paste’, ging observeren bij collega’s, liet collega’s bij mij observeren en ploeterde dapper door. Ik had gekozen voor het beroep docent dus dat ging ik doen. Mij kregen ze er niet onder, de dood of de gladiolen.

En na een tijdje was er een ommekeer. Na twee schooljaren meedraaien was ik weliswaar nog steeds een groentje, maar het echte survivallen voor de klas nam af. Ik was minder met mezelf bezig  en meer met de leerling. Ik herkende situaties en wist er beter op in te spelen. Ik kreeg mijn van nature chaotische geest onder controle,  kreeg meer zelfvertrouwen en mijn vak werd steeds meer zoals ik me ooit, naïef wegdromend in de collegebanken, had voorgesteld.

Lesgeven is iets wat sommige mensen als talent hebben meegekregen. Ik heb eens een stagiaire gehad die voor de klas stond en het gewoon kon. Zonder noemenswaardige ervaring of duidelijk leerproces, schijnbaar moeiteloos en altijd de juiste snaar rakend. De leerlingen hingen vanaf les één aan d’r lippen en het leek alsof ze dit al twintig jaar deed. Alsof ze er létterlijk voor geboren was. Toen ik dat zag ervoer ik een bijzondere mix van oprechte bewondering en tenenkrommende jaloezie.

Ik heb lesgeven moeten leren als een ambacht. Aangeboren talent voor het vak heb ik niet.  Aangeboren talent om op een snelheid te praten waar de TGV een puntje aan kan zuigen heb ik overigens wel, maar dit talent valt lastig in te zetten voor de klas. Stapje voor stapje, met de nodige keren flink op mijn muil gaan en met het geven van vele lessen waarvan ik tot de dag van vandaag dankbaar ben dat een onderwijsinspecteur ze nooit heeft gezien, heb ik mij het vak eigen gemaakt.  Duidelijk niet als juf geboren, maar wel- dankzij lieve, geduldige leerlingen-  tot een juf gemaakt.  En dat is ook prima.

Lianne de Ree heeft 11 jaar als docent Engels gewerkt en werkt nu als educatief auteur/ tekstschrijver binnen haar bedrijf Firewords Tekst & Taal.