Van wie is het kind? Een oproep tot moed in plaats van moeten

13 juni 2022

Luc Stevens opende in oktober het symposium “Het laatste kind op straat”. Zijn belangrijkste boodschap? Het kind is van zichzelf! Het hele proces van leren en ontwikkelen moet door het kind zelf worden uitgevoerd. Dat kan en mag niemand van hem overnemen. Hij moet de ruimte krijgen om zichzelf te zijn en zichzelf richting te geven. Deze ontwikkeling vormt de opmaat naar de groei van een krachtige en zelfverantwoordelijke volwassene. Pabo-docent Natasja de Kroon tekende Lucs hartenkreet op.

Het kind is het subject. Hij zou het onderwerp moeten zijn. Maar in ons onderwijs vertrekken we altijd vanuit de leerkracht als onderwerp. Het kind is per definitie het onderwerp van zijn eigen ontwikkeling. En aan ons, de volwassenen rest de taak om te onderzoeken wat er nodig is, wat de bedoeling is. Elk kind is volledig uitgerust voor zijn eigen ontwikkeling. Aan ons de taak de mogelijkheden die er zijn op te roepen en er mee te werken.

Korczak had dit al vroeg begrepen. Alles wat hij wist had hij van de kinderen geleerd. Van daaruit formuleerde hij de volgende rechten:

1.      Het kind heeft het recht te zijn wie hij is
2.      Het kind heeft recht op de dag van vandaag (elke minuut is kostbaar)
3.      Het kind heeft recht op de dood, oftewel het recht op risico. Uit angst dat het kind uit ons leven wordt weggerukt ontnemen we hem de kans om te leven.

Motivatie
De enige zekerheid die we hebben is de intrinsieke motivatie van het kind: want het kind is volledig uitgerust voor zijn eigen ontwikkeling. Onze pedagogische opgave is het bieden van gerichtheid en perspectief. Een oriëntatie op de wereld, de ander en de anderen. De belangrijkste opdracht die we hebben is kinderen leren om te gaan met vrijheid en de verantwoordelijkheid om gebruik te maken van die vrijheid. We hebben Moed nodig. De moed om kinderen op te voeden tot moedige kinderen die in staat zijn om zichzelf te passeren, om erbij te blijven. Verantwoordelijk te willen zijn voor zichzelf de ander en de omgeving. Die moed ontwikkelen kinderen in spel.

Volgens Stevens heeft onze samenleving moedige mensen nodig, zodat wij onze rechtstaat kunnen behouden. En dus voegt hij aan de cirkel van competentie, relatie en autonomie vrijgevigheid (generosity) toe. Waarmee hij de cirkel van moed compleet maakt. De moed om jezelf op te pakken en aan het werk te gaan met jezelf. We moeten kinderen de boodschap geven dat ze er altijd bij horen maar ook hoe ze er bij kunnen horen.

Natasja de Kroon is docente Pedagogiek aan de PABO.