Structuur en ruimte in coronatijden: de hybride leeromgeving

2 november 2020

Nu het coronavirus ons in toenemende mate lastig valt en er steeds meer leerlingen en docenten thuis zitten vanwege covid of quarantaine, wordt de vraag naar hoe een hybride leeromgeving vorm te geven, hoewel nooit helemaal weg geweest, weer actueler. Hoe kunnen we -gegeven de omstandigheden- ons onderwijs op niveau houden? Ook op de Nieuwste School is daar over nagedacht, in het voorjaar, in de zomer en ook nu, in het najaar. Op basis van wat ze van het tweede deel van het vorige schooljaar geleerd hebben, hebben ze besloten om te kiezen voor de stap-voor-stap-strategie, ofwel: ze doen eerst het één en dan het ander. Rector Marieke van den Hurk vertelt.

In de periode tijdens de lockdown hebben we geleerd dat het contact kunnen maken met leeftijdsgenoten misschien wel een van de belangrijkste functies van een school is. Daarnaast werd heel duidelijk dat de meeste leerlingen gedijen onder omstandigheden waarbij structuur én ruimte geboden worden. Op die laatste twee aspecten wil ik dieper ingaan.

Leerlingen, of ze nu in jaar 1 of in jaar 6 zitten, hebben een bepaalde mate van structuur nodig. En wat we ons misschien in maart niet meteen gerealiseerd hadden: het feit alleen al dát je naar school moet komen geeft behoorlijk wat structuur. Er zijn begin- en eindtijden. Er is een “ritme”, het DNS-woord voor “rooster”, dat bekend is en dat precies aangeeft met welk vak of thema de leerling bezig moet zijn. Tijdens de lessen krijgen ze veel mee van hun medeleerlingen, er zijn docenten die laagdrempelig bereikbaar zijn en er zijn reminders in de vorm van “denk eraan dat je aan het einde van de week je opdracht inlevert”.  Al die zaken geven structuur. Aan de dag en zeker ook aan het plannen en structureren van het schoolwerk. Het is díe structuur die ten dele verviel toen we noodgedwongen over moesten naar volledig online onderwijs. Ondanks uiterste inspanning van hun docenten om hen bij de les te houden, dreigden sommige leerlingen in meer of mindere mate verloren te raken in het woud van het digitale onderwijs.

Tegelijkertijd zagen we in het voorjaar ook aardig wat leerlingen opbloeien door het feit dat ze tijdens de lockdown juist níet per se vast zaten aan die structuur, dat ze zelf hun keuzes mochten maken: hoe laat op te staan, wanneer welke opdracht te maken, welk tempo aan te nemen, welk vak te volgen. Voor een deel van de leerlingen leek de werkdruk daardoor aanzienlijk te verminderen.

We hebben in juni geprobeerd om meer keuzemogelijkheden aan te bieden, iets waar leerlingen toen expliciet om vroegen. We hebben toen geconstateerd dat het bieden van keuzes zeker wenselijk is, maar dat het wél moet binnen een structuur waarbinnen leerlingen en leraren zich bewegen. En dat lukte ons slechts ten dele. Juist door al die keuzemogelijkheden kwam het rooster onder druk te staan en viel de structuur voor een deel weg.

We concludeerden aan het einde van het schooljaar dat een duidelijke structuur noodzakelijk is om échte keuzes en maatwerk mogelijk te maken.

Om die reden hebben we dit schooljaar afgesproken dat we uitgaan van de structuur van het rooster. Op dit moment geeft ons rooster ons de rust: dat volgen we, online of offline. De leerling die niet naar school mag of kan logt in vanuit thuis in de les. De docent die thuis moet blijven, geeft online les aan de leerlingen die in een klaslokaal op school zitten. Zo gaat in elk geval het onderwijs door en is de rust en het overzicht voor leerlingen gewaarborgd. Uiteraard gaan we uit van de leergemeenschap, onze basis, waarin we van én met elkaar leren. Die leergemeenschap is óók onderdeel van de vaste structuur.

De keuzemogelijkheden zijn nog niet zoals we zouden willen. Op de achtergrond zijn we per leergebied en gereedschapsvak aan het nadenken over bijvoorbeeld de mogelijkheden van hybride onderwijs, of om afhankelijk van het doel van de lessen te variëren in groepsgroottes, -samenstelling en roostertijden. We denken na over hoe we het mogelijk kunnen maken voor de leerling om bijvoorbeeld te kunnen kiezen voor wat méér van het ene vak en wat minder van het andere. Of om opdrachten te kunnen maken volgens een voor hem of haar best passend schema, soms sneller of langzamer dan, soms precies op het gemiddelde tempo. En we denken na over wat de best passende structuur is om zoveel mogelijk ruimte mogelijk te maken.

We denken dat dat wenselijk is.

De heldere en eenvoudige structuur waarvoor we nu gekozen hebben maakt het ons mogelijk om de continuïteit van het onderwijs online en offline te waarborgen.

En tegelijkertijd geeft ons dat nu rust én ruimte om ons als school verder te ontwikkelen in de richting van maatwerk binnen de leergemeenschap zoals dat vanuit onze visie wenselijk is.

Wordt vervolgd dus.

Beluister hier ook de podcast met o.a. Bas Leijen van De Nieuwste School over onderwijs na corona.

Marieke van den Hurk is rector van De Nieuwste School in Tilburg