Praktijkonderzoek op RVC de Hef: ‘Het verhaal is te mooi om voor onszelf te houden’

31 augustus 2020

Kunstzinnige vorming, vakmanschap en onderwijs is een goede cocktail om jongeren te begeleiden bij vragen als ‘Wie ben ik, wat kan ik, wat wil ik?’ Iko Doeland vertelt over een participatief praktijkonderzoek op het Rotterdams Vakcollege de Hef. Daarin verscheen de leerling – in dit geval uit vmbo 1 en 2 -  als verhalenverteller en als degene die steeds nadrukkelijker aan het stuur zit van zijn eigen leerweg en bestemming. ‘Als je leerlingen op verhaal ziet komen en hun stem steeds beter hoort waarmee ze zich in de wereld melden, dan maakt dat nieuwsgierig naar het Rotterdam van morgen.’

Loopbaanoriëntatie en -begeleiding (LOB) is op RVC de Hef de ruggengraat van het onderwijs. LOB is geïntegreerd in het curriculum en dat is te merken. Vier keer per schooljaar treffen mentor, ouders en leerling (MOL) elkaar. Dan zit de pedagogische driehoek aan tafel om de stand van zaken van het loopbaanverhaal van de leerling op te maken. En die leerling, die verhalenmaker, heeft de leiding.

Natuurlijk heeft RVC de Hef dat niet alleen zo kunnen organiseren. Sinds het conceptuele ontwerp is er een samenwerkingsrelatie gegroeid met Stichting Kunstzinnige Vorming Rotterdam (SKVR) en Rotterdam Vakmanstad. Kunstzinnige vorming, vakmanschap en onderwijs is een goede cocktail gebleken om jongeren te begeleiden bij het vinden van antwoorden op de vragen "Wie ben ik?", "Wat kan ik?" en "Wat wil ik?". Tegelijkertijd was er een gemeenschappelijke drive: een serieus verschil willen maken voor de leerlingen van RVC de Hef.

Op verhaal komen
LOB Medialeren is een uitstekende manier om leerlingen op verhaal te laten komen. Leren door te maken en vervolgens over wat je gemaakt hebt het gesprek aangaan. In onderstaande PDF’s vind je een uitgebreid verslag van dit avontuur. Het is een resultante van twee jaar praktijkonderzoek, van 2016 tot en met 2018. De praktijk van ‘loopbaanleren’ hebben we in woord en beeld beschikbaar gemaakt, zodat anderen er hopelijk net zo geïnspireerd door raken als wij dat zijn.

Onze leerlingen leerden over hun ontwikkeling vertellen met behulp van film. In plaats van droog reflecteren met pen en papier, ontstonden er betekenisvolle levende beelden. Die filmpjes waren vervolgens weer uitgangspunt voor reflectie. De filmverhalen van de leerlingen vormden het startpunt van de MOL-gesprekken (mentor, ouder en leerling). Zo bleven de verhalen open en levend. In een volgend gesprek kon er zomaar iets zijn veranderd of toegevoegd. Punt was dat leerlingen in een gesprekslijn steeds beter hun loopbaanverhaal konden vertellen en steeds beter antwoord konden geven op de drie genoemde vragen.

Gezamenlijk betekenis geven

In deze publicatie lees je hoe we onze leerlingen hielpen om op verhaal te komen. Je leest over de praktijk, de theoretische onderleggers, de samenwerking tussen de partijen, enzovoort. De publicatie is een verslag van het participatieve evaluatieonderzoek dat we met alle stakeholders hebben uitgevoerd. Met deze evaluatie hebben we gezamenlijk betekenis gegeven aan wat we hebben gedaan en lessen geleerd om onze praktijk te verbeteren.

Het verhaal is te mooi om voor onszelf te houden. Daarom is deze publicatie bedoeld voor scholen die zelf betekenisvol vorm willen geven aan LOB. Voor schoolleiders, docenten en mentoren. Maar natuurlijk hopen we dat anderen er net zoveel inspiratie in kunnen vinden voor hun praktijk.

We beschrijven niet alleen de aanleiding van het onderzoek, de theoretische achtergronden en het proces van het onderzoek, maar je vindt ook een docentenhandleiding, rubrics en allerhande praktische handreikingen die een aanzet kunnen zijn voor het geval je er zelf mee aan de slag wilt gaan.

We zijn trots op onze prachtige leerlingen. Als je leerlingen op verhaal ziet komen en hun stem steeds beter hoort waarmee ze zich in de wereld melden, dan maakt dat nieuwsgierig naar het Rotterdam van morgen. Dit project was bijzonder en betekenisvol.

Iko Doeland is tussen 2012 en 2018 als afdelingsleider verbonden geweest aan RVC de Hef. Daarvoor was hij al adviseur vanuit APS. Met deze publicatie in 2019 is het onderzoek gestopt. De samenwerking met SKVR en RVS loopt nog. Doeland is werkzaam voor Linque Consult en hij doet PhD-onderzoek naar de betekenis van ‘embodied cognition’ in relatie tot onderwijs.

Dank aan het Fonds voor de Cultuurparticipatie en het Prins Bernhard Cultuurfonds en aan alle kunstvakdocenten van de SKVR en Rotterdam Vakmanstad, alle betrokken mentoren van RVC de Hef.

Op Verhaal Komen; LOB Medialeren op RVC de Hef
Download de publicatie (PDF, 1.8MB)

LOB Medialeren; maken van filmverhalen
Download de publicatie (PDF, 237KB)