Podcast: Wanneer AI de klas binnenstapt, begint het gesprek pas echt

25 juni 2025

'Ik wil dat ze weerstand leren aangaan – dáár zit leren.' In de nieuwste aflevering van de NIVOZ-podcast "AI: het pedagogisch appel" gaat Wouter Modderkolk in gesprek met een leerling van zijn school en met Jan Jaap Hubeek. De aanleiding? Een essay van deze leerling, dat hem opviel door de soepelheid waarmee het geschreven was. Te soepel misschien. Was hier AI in het spel? Wat begon als een controlevraag, werd iets anders. Een uitnodiging tot dialoog. De leerling reageerde niet defensief, maar juist betrokken. Hij nam post-its mee waarop hij, samen met zijn moeder, de structuur van zijn tekst had opgebouwd. Hij had met zijn vader geoefend op het gesprek dat we zouden voeren. Hij toonde zijn werk én zijn weg ernaartoe. En precies dát raakte Wouter: niet vanwege het mogelijke gebruik van AI, maar om de bewuste omgang met zijn leerproces.

Steeds vaker stellen we ons als docent de vraag: Is dit echt? Maar de diepere, wezenlijkere vraag is: Is dit van jou? Ben jij ergens doorheen gegaan? AI dwingt ons om opnieuw stil te staan bij wat we in onderwijs werkelijk beogen. Leren is geen optelsom van juiste antwoorden, maar een zoektocht naar betekenis. Als docent stel ik mezelf dus niet alleen de vraag wat ik wil toetsen, maar vooral: welk proces wil ik in gang zetten met deze opdracht? Wat moet er gebeuren opdat een leerling zelf in beweging komt? In deze aflevering hoor je wat er gebeurt als je als docent kiest voor ontmoeting in plaats van beoordeling. Voor vragen in plaats van verdenken. Voor pedagogisch handelen in plaats van controleren.

Maar niet elke leerling heeft een keukentafel
Het gesprek liet óók iets anders zien. Deze leerling stond er niet alleen voor. Hij had ouders die betrokken waren, die meedachten, die hielpen structureren en voorbereiden. En dat roept een ongemakkelijke, maar noodzakelijke vraag op: Wat als je die steun niet hebt? Niet elk gezin kan die steun bieden. Niet elke leerling heeft ouders die AI begrijpen, of die weten hoe je een schoolgesprek voorbereidt. Niet elke leerling komt uit een thuissituatie waarin educatieve ondersteuning vanzelfsprekend is. En juist daar wringt het. AI – onbedoeld, maar onmiskenbaar – legt bestaande verschillen niet alleen bloot, het vergroot ze uit. Wanneer we vasthouden aan het idee dat een ‘authentiek leerproces’ zichtbaar wordt via reflectie, onderbouwing en zelfregie, dan moeten we óók nadenken over hoe we die ruimte eerlijk verdelen. Misschien begint dat bij iets ogenschijnlijk eenvoudigs: Hoe bouw ik het proces al in in de opdracht zelf? Hoe kunnen óók leerlingen zonder thuisnetwerk laten zien wat van henzelf is?

Maar dan een podcast over AI
Deze aflevering gaat niet alleen over AI. Ze gaat over wat het betekent om te onderwijzen in een tijd waarin de grens tussen écht en gegenereerd steeds vager wordt. Over hoe belangrijk het is om met leerlingen in gesprek te blijven over wat leren is, en wie zij daarin mogen zijn. En over hoe onze pedagogische keuzes - vaak stilzwijgend, maar nooit zonder gevolgen - bijdragen aan méér of mínder kansen.

Wouter Modderkolk is werkzaam als docent economie en decaan aan de Stichtse Vrije School in Zeist. Daarnaast is hij als onderwijsonderzoeker verbonden aan de Hogeschool Leiden en de Erasmus Universiteit.