Podcast over Cornelis Verhoeven en zijn betekenis voor het onderwijs van vandaag

21 december 2020

Hester IJsseling en Joop Berding spreken in deze NIVOZ-podcast het werk en de betekenis van filosoof Cornelis Verhoeven (1928-2001) voor het onderwijs van vandaag. Over het belang van verwonderen, vertragen en uitstellen.

Je kunt je abonneren op de NIVOZ-podcast via Spotify en Apple Podcasts. We publiceren ongeveer tweewekelijks. Je krijgt dan bij elke publicatie automatisch een melding. Dit is aflevering 33.

Hester IJsseling - lector Professionaliseren met Hart en Ziel aan de Thomas More Hogeschool in Rotterdam - volgde tijdens haar studie filosofie eind jaren tachtig college bij Cornelis Verhoeven. De ontmoeting met de persoon en diens werk is van blijvende invloed op haar denken over onderwijs, zo vertelt ze.

Joop Berding – tot zijn pensioen in 2017 docent en onderzoeker aan de Hogeschool Rotterdam - kwam Verhoeven op het spoor tijdens zijn studie Pedagogiek, al in de jaren zeventig. In zijn recente boek Opvoeding en onderwijs tussen geduld en ongeduld gaat hij uitvoerig in op wat Verhoeven heeft geschreven over verwondering, over vertraging en over uitstel. 

Wat zou Cornelis Verhoeven de leraren nu vertellen als hij een lezing zou geven? Het is een van de vragen die NIVOZ-collega Rikie van Blijswijk in deze podcast stelt.  Want hoewel het Verhoeven aan officiële erkenningen van zijn talent niet ontbroken heeft, bleef hij tijdens zijn leven voor het grote publiek goeddeels een onbekende. Toch was hij de meest oorspronkelijke denker van ons taalgebied in de twintigste eeuw. En zijn werk is volgens Joop en Hester nog steeds van grote schoonheid en betekenis.

Cornelis (Kees) Verhoeven werd geboren op 2 februari 1928 en maakte de Tweede Wereldoorlog als adolescent mee. Hij stamt uit een Brabants boerenmilieu waarin het rooms-katholieke geloof centraal stond. Naar de verwachting van zijn ouders zou hij priester worden, maar daarvan kwam niets terecht; hij verliet het seminarie en ging in Nijmegen studeren: oude talen, filosofie en godsdienst. Hij studeerde af met drie scripties, waarvan hij er een omwerkte tot een proefschrift (1956).

Ondertussen was hij als leraar klassieke talen in Den Bosch gaan werken, wat hij ruim een kwart eeuw volhield. Het jaartal 1967 markeert een hoogtepunt in zijn oeuvre: de publicatie van Inleiding tot de verwondering, een boek dat de kern van zijn denken bevat. In 1980 ontving hij de P.C. Hooftprijs voor letterkunde. In 1982 werd hij hoogleraar Antieke wijsbegeerte aan de UvA, waar hij in 1993 met emeritaat ging.

Verhoeven hield zich vooral met klassieke teksten bezig, die hij ook vertaalde. Het denken van Plato bleef hem zijn hele leven lang boeien en hij had daar een eigenzinnige kijk op (zie bijvoorbeeld De ogen van Plato, 2000). Van het geïnstitutionaliseerde geloof, met zijn ambten en riten, nam hij flink afstand.

Verhoeven en zijn vrouw kregen twee kinderen; hij schreef een prachtig boek over hun taalontwikkeling (Een vogeltje in mijn buik, 1976).

Verhoeven heeft een ongekend aantal publicaties achter zijn naam staan: circa 80 boeken en duizenden artikelen. Naast Inleiding tot de verwondering zijn belangrijke titels: Tegen het geweld (1967); De resten van het vaderschap (1975); Tractaat over het spieken. Het onderwijs als producent van schijn (1980).  Een aantal boeken werd in een reeks heruitgegeven door uitgeverij Damon.

Cornelis Verhoeven overleed op 11 juni 2001.