Podcast: Nina Hosseini ziet kritisch als iets heel positiefs: ‘Wiens perspectief wordt gehoord en vertegenwoordigd?’

19 januari 2023

Nina Hosseini werkt aan een promotieonderzoek binnen het onderzoeksdomein Diversiteit & Kritisch Burgerschap van de UvA,  in samenwerking met de Hogeschool iPabo. Zij is te gast bij Jan Jaap Hubeek in de podcastserie over Waarde(n) van Vrijeschoolonderwijs. Ze deelt haar inzichten en kritische vragen op basis van haar onderzoek en eigen ervaring als leerling van een Vrijeschool. ‘In plaats van een emancipatiemotor is het onderwijs een systeem dat sommige kinderen op voorsprong zet en andere juist op achterstand.’

Op donderdag 26 januari verzorgt Nina Hosseini samen met Monique Leijgraaf de volgende NIVOZ-onderwijsavond in de reeks De betekenis van verschil. Over inclusief onderwijs en het handelen van de leraar. Meer informatie en tickets voor de avond vind je hier.

Hosseini doet onder begeleiding van Monique Volman (UvA) en Monique Leijgraaf (Hogeschool iPabo) onderzoek naar een social justice perspectief op (opleidings)onderwijs. Ze stelt dat we het veel hebben over kansenongelijkheid, maar daarbij niet altijd oog hebben voor de structurele ongelijkheid die leerlingen uit gemarginaliseerde groepen ervaren. Social justice gaat juist over het zichtbaar maken en aanpakken van die structuren die tot voorsprong of achterstand leiden.

‘We leven in een ongelijke wereld, waarin sprake is van heel veel onrechtvaardigheid. Dat heeft ook effect op het onderwijssysteem.’ Doordat er zoveel afhangt van je onderwijsprestaties – bestaanszekerheid, maar ook erkenning – vindt ze het niet gek dat er een sterke competitie is ontstaan, met bijlessen en zorgen over taal en rekenen. Tegerlijktijd is onderwijs ook deel van het probleem. ‘In plaats van een emancipatiemotor is het een systeem dat sommige kinderen op voorsprong zet en andere juist op achterstand.’

Onderwijs hoort volgens Hosseini juist bij te dragen aan een samenleving die rechtvaardiger en eerlijker wordt. ‘Dat vraagt van mij en iedereen om na te denken hoe wat ik denk of doe uitwerkt op mensen, waar het vandaag komt en of het eigenlijk een voortzetting is van de ongelijkheid in ons systeem of dat het ertegenin gaat.’

Je mensbeeld bevragen
Ook het Vrijeschoolonderwijs zou zichzelf zo kritisch moeten bevragen, stelt Hosseini. Ze vindt het goed dat men zich afvraagt hoe de Vrijeschool diverser kan worden, maar wat ontbreekt is de vraag ‘Wat doet ons onderwijs waardoor we dat niet zijn?’ Zelf heeft ze daar wel ideeën over, ook op basis van haar eigen ervaringen op het voortgezet Vrijeschoolonderwijs. ‘Het is gebaseerd op een mensbeeld dat niet aansluit bij groep die we willen aantrekken. Dus moet je elementen uit je onderwijs kritisch durven bevragen, maar ook dat onderliggende mensbeeld.’

Zelf koos ze bewust voor de Vrijeschool na haar basisschoolperiode, omdat de ‘andere wereld’ haar aantrok. Ze zat op een school in een ‘klassieke arbeiderswijk’ waar de verwachtingen laag waren en waar ze naar aanleiding van haar Iraans-Nederlandse achtergrond en achternaam te maken kreeg met openlijk racisme. De Vrijeschool voelde als een warm bad: ‘een school die de mens zag’. Toch was het ook een gekke ervaring voor Hosseini. Want waar deze wereld beter bij haar paste als individu en kind met maatschappelijke interesses, liep ze ook tegen dingen aan en zag men niet dat ze in twee werelden leefde.

Verstopte signalen en vooroordelen
De hoge kosten van het Vrijeschoolonderzoek leidden thuis tot zorgen. Als je net kunt rondkomen, is het een aanslag op de financiën. Het waren hobbels waar bijna niemand op school zich iets bij voor kon stellen, merkte Hosseini. ‘Het is blijkbaar normaal dat je zoveel geld kunt missen. Dat geeft een signaal af dat het niet jouw plek is.’

Ze werd enorm uitgedaagd in de niet-cognitieve zaken die ze leerde op de Vrijeschool, van textiel tot houtbewerking. Ze zag er destijds niet altijd het nut van in, omdat ze toch de druk van de onderwijscompetitie voelde die de school buiten de deur probeerde te houden. ‘Onderwijs was voor mij de weg om mijn bestaanszekerheid veilig te stellen.’

Met openlijk racisme kreeg ze steeds minder te maken, maar vooroordelen komen toch over. ‘Bij hoogopgeleiden is het vaak verstopter. We willen zo graag niet racistisch overkomen, dat we sommige dingen niet durven te bespreken, maar daardoor bespreken we ook het racisme niet.’

NIVOZ-onderwijsavond met Nina Hosseini
Op donderdag 26 januari verzorgt Nina Hosseini samen met Monique Leijgraaf de volgende NIVOZ-onderwijsavond in de reeks De betekenis van verschil. Over inclusief onderwijs en het handelen van de leraar. Meer informatie en tickets voor de avond vind je hier.

Beluister de podcast