Podcast: Durf te spelen!

4 maart 2021

In deze podcast bevraagt Roeland Vrolijk, muziekdocent en onderzoeker aan de Thomas More Hogeschool, pedagoog Joop Berding over de drie doeldomeinen van Gert Biesta, vanuit het perspectief van muziekonderwijs. De drie functies van onderwijs (kwalificatie, socialisatie en subjectificatie) worden door Joop toegelicht en vervolgens ‘vertaald’ naar muziek- en ander kunstonderwijs. Hij illustreert dit met praktijkverhalen en interessante voorbeelden. Deze podcast is tegelijkertijd een oproep aan leraren om ‘het geven van een muziekles niet kinderachtig te vinden, maar het te durven doen. Durf te spelen!’.

Roeland Vrolijk doet onderzoek vanuit het lectoraat ‘Professionaliseren met hart en ziel‘. Op zijn verzoek licht Joop Berding het pedagogisch denken van Gert Biesta en zijn idee over waartoe onderwijs wordt gegeven toe. Biesta onderscheidt kwalificatie, socialisatie en subjectificatie, die anno 2021 een duidelijke plek in het denken over onderwijs hebben ingenomen.

Bij kwalificatie gaat het vooral over kennis over muziek. Denk daarbij aan kennis van klanken, noten, partituur, instrumenten en componisten. Dat zegt nog niets over attitudes en vaardigheden. Het verhaal over een lastige muziekles, die Joop als ‘kwekeling’ gaf en die op een respectvolle wijze werd ‘overgenomen’ door zijn muziekdocent, toont de vaardigheid van die docent. Voor elke leraar, dus ook voor een muziekleraar, is het hard werken om zover te komen.

Op school leren leerlingen meegaan in een bepaalde ordening, of dat nu de klasse-opstelling is of de taal. Dat zijn aspecten van socialisatie en terwijl dat (soms een beetje dwingend) gebeurt, worden tegelijkertijd normen en waarden overgedragen. Muziek is ook een taal en er hoort een bepaalde sfeer bij, een zekere vrijheid. Alsof de muziekleraar zegt: ‘Accepteer die vrijheid en doe er iets mee,’ zegt Joop.

Bij subjectificatie is geen sprake van een aangehouden orde. In dit deeldomein gaat het om de persoonlijke inkleuring van ieder van de groep. Het biedt een ander perspectief op socialiseren. De leerling geeft woorden aan wat hij/zij ervan vindt, maar ook is er de vraag van de leraar hoe met leerlingen in contact te blijven die zich verzetten. Het begrip ‘willen’ is hier van belang. Wil ik (leren) muziek te maken? Wil ik (leren) rekenen?

Door de muziek- en andere kunstlessen ontdekken leerlingen hoe ze over de wereld denken. Ze kunnen zichzelf laten zien en geven daar expressie aan.

‘Kunst kan je perplex laten staan over wat het met je doet,’ zegt Joop. ‘Kunst verwondert en brengt je bij nieuwe ervaringen. Het is de interactie tussen het mentale en fysieke.’ Openheid is daarbij een sleutelwoord. Een leraar zou het moeten durven om daar open in te gaan. Dat leer je alleen in de praktijk. ‘Durf te doen en durf te spelen!,’ klinkt het aan het eind van deze podcast.