Opleiden voor breedvormend onderwijs: ‘Het is iets wat je met elkaar doet, waar je samen instapt, terwijl de winkel nog open is.’

21 december 2022

Wat vraagt breedvormend onderwijs van het opleiden van leraren? In deze NIVOZ-podcast laten Hieke van Til en Nynke Verdoner hun licht schijnen op die vraag, vanuit hun partnerschap met het Whole Child Development programma (WCD). Ze zijn verbonden aan Spring en aan het Kenniscentrum POP van de Hogeschool Leiden. ‘Een kind is al iemand. En hoe zorg je ervoor dat je die kunt zien en vervolgens kunt voeden?’

Je kunt je abonneren op de NIVOZ-podcast via Spotify en Apple Podcasts. We publiceren ongeveer tweewekelijks. Je krijgt dan bij elke publicatie automatisch een melding. Dit is aflevering 65.

Na een podcast met Hogeschool Driestar is dit de tweede aflevering in een serie waarin Jan Jaap Hubeek vertegenwoordigers bevraagt van vier lerarenopleidingen, die in het WCD-project met middelbare en basisscholen al 2,5 jaar samen optrekken. ‘Waar we naar zoeken is een manier – als leraar, als school, maar ook als opleiding - om het hele kind te zien en ook het hele kind tegemoet te komen in het onderwijs,’ vertelt Nynke over de intenties waarmee het vierjarige programma in 2020 is gestart. Het is een proces, zo wordt duidelijk, waarin geen standaardantwoorden zijn te geven. Anders dan dat lerarenopleiders en hun studenten een appel voelen om zichzelf en elkaar tegen het licht te houden in relatie tot brede vorming en alle dimensies van het mens-zijn.

Whole Child Development is daardoor al snel ook Whole Teacher Development, zoals Hieke van Til vertelt. De partners in het programma moeten in dat opzicht ook zelf aan de bak. ‘Die brede vorming zit hem niet alleen in wat wij beogen met het kind, maar juist ook met de student in onze opleidingen, met de mens die leraar wil worden. En met onszelf. Het is niet iets wat je even leert, geen projectje, een methode of wat dan ook. Het is iets wat je met elkaar doet, waar je met elkaar instapt, waar je voor kiest, terwijl de winkel nog open is. Je moet het ook een beetje ondergaan dus eigenlijk. We willen onszelf en de kinderen in alle dimensies zien en leren kennen. En dat maakt - denk ik - dat het veel duurzamer is eigenlijk.’

Daarom brengt het WCD-project in eerste instantie ook en vooral verwarring, zo geeft Nynke Verdoner toe. Het verlangen naar en de roep om meer holistisch breedvormend onderwijs was henzelf niet vreemd. Maar hoe ga je daar dan samen mee aan de slag, zonder stip aan de horizon, simpelweg omdat je de toekomst zelf nog niet kent? ‘Ik denk dat we het eerste jaar duidelijk kregen hoe wij erover dachten. Als jij dit vindt, dan vind ik dat! Eigenlijk als een soort kind wat zich afzet tegen de gedachten van de ouder. Op een bepaalde manier heeft dat heel vormend gewerkt. En daarna hebben we elkaar denk ik meer gevonden. Nu werkt het heel inspirerend om te horen wat de andere hogescholen en scholen aan het doen zijn. En zorgt dat ook dat wij weer nadenken over wat onze volgende stappen zijn?’

Het werkt heel inspirerend om te horen wat de andere hogescholen en scholen aan het doen zijn. Het zorgt dat ook wij weer nadenken over wat onze volgende stappen zijn?''

De term adversity valt in deze podcast vaak. Kinderen die in tegenspoed opgroeien, zeg maar. Vaak gelinkt aan grootstedelijke context, migrantengezinnen en sociaaleconomische achterstanden. Vlieg je brede vorming anders aan voor deze kinderen, en op welke manier dan? Nynke: ‘Wij hebben lang geworsteld met die vraag. In essentie wil je dat alle kinderen tot alle dimensies toegang toe hebben. En een goede leerkracht, die kan dat ook. Die kan de sociale dimensie vermengen met de levensbeschouwelijke, die kan het creatieve vermengen met taal. Zo komen alle dimensies aan bod. Maar, zo zijn we tot de conclusie gekomen, op het moment dat een leerkracht van kinderen in adversity dit niet kan, dan is de kans heel groot dat zo’n kind het niet op een andere plek treft in zijn leven. En dus is de noodzaak dan groter.’

‘Het vormende aspect in onderwijs is eigenlijk steeds meer op de achtergrond geraakt,’ zo laat Hieke van Til tot slot weten. ‘En ik denk dat dat veel meer plek vraagt - en dat we dat moeten maken in onderwijs.’ Binnen Spring wordt er daarom gewerkt met een half open curriculum, waardoor er ruimte is voor input van buiten. ‘Ook wij werken met leeruitkomsten. Studenten moeten iets kunnen, kennen, aantonen. Maar dezelfde studenten komen ook met een eigen bagage binnen. Iedereen heeft al heel veel kennis en ervaring. Dat nemen we mee. Dat kan vanuit de stagescholen zijn met wie we samenwerken. Maar dat kan ook vanuit wat er zich aandient, wat er speelt, wat in het nieuws is. Of vanuit dit WCD-project bijvoorbeeld. Daardoor laten we ons vormen en dat doen we met elkaar. En ik doe als docent net zo goed mee, in alles. We komen er namelijk elke keer weer rijker uit. Of met meer vragen.’

Tekstredactie: Rob van der Poel.

Er is een website Breedvormend onderwijs waarop je veel meer publicaties terug kunt vinden en lezen, deels voortkomend uit het Whole Child Development programma dat vanaf de zomer 2020 is gestart.