Leren voor het leven

27 januari 2020

In hoeverre kan het onderwijs voorbereiden op het leven zelf? Of is en blijft het leven zelf de enige leerschool van het leven? Jeroen Goes praat er met zijn zoon over, die heeft wel een idee. 

De mensen die mijn artikelen lezen en mij online volgen weten dat ik nogal een voorstander ben van een excellente didactiek. Excellent zodat kinderen op dat terrein het beste mee krijgen om latere keuzes in het leven te kunnen maken. Met een diversiteit aan onderwijservaringen in mijn rugzak heb ik echter ook de prachtige aanvullende meerwaarde gezien van een weldoordachte sterke pedagogiek van de leerkracht. 

En het is meer dat mij hier aan het schrijven zet. Gebutst door het leven van recente en minder recente tijden vraag ik mij af of het nu noodzakelijk is om van het leven zo te moeten leren. De pedagogische kracht van mijn leerkrachten heb ik zelden ondervonden, dus, zo denk ik, leer ik van het leven zelf. 

Iedere ervaring is voor mij een levensles om er sterker uit te komen. De pieken van het leven te bewandelen om in ravijnen te vallen , brengt mij op mijn verdere levenspad. 

Maar liever denk ik aan die mooie voorbeelden die ik soms zie in de klassen en de scholen. De levenswijze leerkrachten die de kinderen leren reflecteren, hen te troosten als het moet, hen te waarderen in plaats van te veroordelen en de prachtige vaardigheid van veerkrachtig zijn te laten ervaren. 

Ik heb het gezien in de prachtige danslessen op de Werkplaats Kindergemeenschap (een school in Bilthoven). Dat dansen was zoveel meer dan dans. Dat dansen was als het leven zelf. Kwetsbaarheid, falen, successen vierend. Ik, en heus ik ben niet hét exemplaar van de gebutste persoonlijkheid ik heb het hier over het leven zelf, leer veerkrachtig te zijn door voldoende vaak te struikelen. 

En ik vraag me dus af, zouden we dat met een ijzersterke pedagogiek op onze scholen voor onze kinderen kunnen verzachten? Hen te leren voor het leven. In plaats van door het leven zelf te moeten leren. Zoals Gert Biesta zegt ‘de school als oefenplaats voor volwassenheid.’ 

Of is het als volgt: 

Mijn zoon, destijds 12 jaar, vertelde ik: ‘We lijken nogal op elkaar. Misschien niet van buiten maar jij bent ‘de ogen van mijn ziel’. Daarmee vertelde ik hem weinig nieuws, hij had al de nodige inzichten in zijn zijn en de overeenkomsten met mij waargenomen .‘Dus’, zo ging ik verder, ‘hoe prachtig is het niet dat ik de valkuilen voor je heb ontdekt. Ik je daarmee de lastige momenten kan voorkomen’. 

‘Pap’, antwoordde hij mij. ‘Pap, als we zo op elkaar lijken. Dan weet je toch dat ik net als jij het allemaal eerst zelf moet ondervinden om er van te leren?’ 

Deze woorden van mijn destijds twaalfjarige zoon ontroeren mij nog steeds. 

Tegen deze levenswijsheid was ik niet opgewassen. En dus blijf ik worstelen met de vraag: in hoeverre kunnen we met de ijzersterke pedagogiek onze leerlingen voorbereiden op hun toekomst. Om veerkrachtig het leven te kunnen genieten. 

Of is het doel van ons leven om vooral van het leven zelf te leren. Om, passend bij je persoonlijkheid, de bergen te beklimmen en de ravijnen te ervaren. 

Jeroen Goes is voorzitter van het College van Bestuur Fluvium Spoenk en via zijn bedrijf Boei begeleidt en ondersteunt hij daarnaast scholen.