Interview Sabine Severiens over de pedagogische opdracht

9 november 2020

​​​​​​Donderdag 19 november vult Sabine Severiens, hoogleraar Onderwijswetenschappen aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, onze tweede Onderwijsavond (via Zoom). De avonden staan in het teken van de 'pedagogische opdracht'. Vooraf aan iedere avond interviewen we de spreker over dit thema. De titel van haar lezing: Leren lesgeven in divers samengestelde klassen.

Inleiding jaarthema 

De pedagogische opgave met zijn eigen kompas lijkt in onze scholen uit zicht geraakt, alsmede leiderschap dat dat vertegenwoordigt. Met de introductie van het begrip ‘burgerschap’ en daarop geënte programma’s en activiteiten trachten overheden aan de groeiende behoefte aan pedagogische oriëntatie tegemoet te komen, maar het ontbreekt aan een omvattend gesprek over de verantwoordelijkheid van de volwassenen in onze scholen.

Wat is volgens jou de urgentie van dit thema?

Het onderzoek van de Onderwijsinspectie laat zien dat het opleidingsniveau van de ouders meespeelt in het schooladvies dat kinderen in groep 8 krijgen. Als je citoscore 545 is, en je laagopgeleide ouders hebt, is de kans 70% dat je naar een VWO klas gaat. Maar als je hoogopgeleide ouders hebt, is de kans 90%. Het laat zien dat we in Nederland geen meritocratisch onderwijssysteem hebben. En dat is gerelateerd aan de polarisatie die we in onze huidige samenleving zien. Het onderwijs is niet verantwoordelijk voor maatschappelijke problemen en polarisatie, maar het is er wel onderdeel van: het onderwijs reproduceert en vergroot verschillen in kansen. Dit inzicht is niet nieuw, het is een hardnekkig en complex probleem. De urgentie is echter groot, dat laten de recente gebeurtenissen in Frankrijk en op het Emmauscollege in Rotterdam op een pijnlijke manier zien.

Tipje van de sluier: Hoe ga jij in je lezing in op het onderwerp ‘pedagogische opdracht’?

Ik vul de pedagogische opdracht in vanuit mijn leerstoel: Onderwijswetenschappen, in het bijzonder onderwijs en diversiteit.

Wat is voor jou een pedagogisch “sterke” leider?

Een pedagogisch sterke leraar is een leraar die een leeromgeving weet te bieden waarin kinderen zich thuis en veilig voelen en waarin hun kennisbronnen worden aangesproken in verbinding met de leerstof. Het is een leraar die bruggen weet te slaan naar de achtergronden en thuissituatie, de diversiteit van leerlingen als uitgangspunt neemt en zoekt een leraar telkens de balans tussen overeenkomsten en verschillen. Kortom, een leraar die cultureel responsief lesgeeft, dat is een pedagogisch sterke leraar.

Wat hoop je met je Onderwijsavond teweeg te brengen?

Ik hoop dat ik ervoor kan zorgen dat het gevoelige onderwerp ‘diversiteit en ongelijkheid’ vaker en met meer nuance besproken wordt op scholen. 

Heb je lees, kijk- of luistersuggesties vooraf in relatie tot het thema?

Aflevering 1 van de podcast “Nice white parents” van de New York Times. Van de website: '“Nice White Parents” looks at the 60-year relationship between white parents and the public school down the block. We know American public schools do not guarantee each child an equal education. Two decades of school reform initiatives have not changed that. But when Chana Joffe-Walt, a reporter, looked at inequality in education, she saw that most reforms focused on who schools were failing: Black and brown kids. But what about who the schools are serving? In this five-part series, she turns her attention to what is arguably the most powerful force in our schools: White parents.

Mijn UvA oratie 'Professionele capaciteit in de superdiverse school'. Een samenvatting van haar oratie, zoals omschreven op uva.nl:

'Severiens past het sociologische begrip superdiversiteit toe in het onderwijs. Dit begrip werd in 2007 door de socioloog Steven Vertovec geïntroduceerd om de toegenomen diversiteit te duiden. Vertovec verwees naar interacties tussen verblijfsstatus, arbeidsmarktpositie, opleidingsniveau, religie, taal, sekse, leeftijd en ruimtelijke verdeling.

Ook in het grootstedelijk onderwijs is sprake van superdiversiteit. Toepassing van dit begrip dwingt tot kijken naar interacties en nieuwe verbindingen, en op een andere manier naar ongelijkheid en integratie. Hoe denken kinderen in superdiverse klassen, wat zijn hun uitgangspunten en waardoor raken ze gemotiveerd?

Severiens presenteert een model voor gedifferentieerde instructie in de superdiverse school, gebaseerd op een literatuurschets van cognitieve en sociaal-culturele diversiteit. Het model kan docenten ondersteunen in het leren omgaan met superdiversiteit en het stimuleren van talentontwikkeling van kinderen in superdiverse scholen. Toepassing ervan vereist scholen met een sterke professionele capaciteit, waarin teams van docenten en schoolleiders het model verder ontwikkelen.'